Chảy sữa dù không cho con bú (galactorrhea) là hiện tượng tiết dịch trắng như sữa từ đầu vú ở phụ nữ hoặc nam giới, dù người đó không mang thai hay đang nuôi con. Đây không phải là bệnh riêng lẻ, mà thường là dấu hiệu cảnh báo của một tình trạng sức khỏe tiềm ẩn. Nếu bỏ qua, có thể dẫn tới biến chứng nghiêm trọng như vô sinh, rối loạn nội tiết, hoặc u tuyến yên phát triển lớn.
Theo thống kê từ Endocrine Society, tỷ lệ phụ nữ gặp tình trạng này dao động từ 20–25% trong đời, và ở nam giới tuy hiếm hơn nhưng thường liên quan đến bệnh lý nghiêm trọng. Câu chuyện của chị H. dưới đây là một minh chứng:
“Chị H., 32 tuổi, chưa từng sinh con, bất ngờ phát hiện áo ngực thường xuyên ẩm ướt. Nghĩ là dị ứng da, chị bỏ qua. Sau một tháng, dịch sữa vẫn chảy kèm đau đầu nhẹ. Khi đi khám, bác sĩ phát hiện chị bị u tuyến yên – một nguyên nhân hiếm gặp nhưng nguy hiểm nếu không phát hiện sớm.
Nhận biết sớm, hiểu rõ nguyên nhân và cách điều trị là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe. Hãy cùng ThuVienBenh.com tìm hiểu chi tiết.
Chảy Sữa Dù Không Cho Con Bú Là Gì?
Định nghĩa y khoa về galactorrhea
Trong y khoa, galactorrhea là tình trạng tiết sữa bất thường từ đầu vú không liên quan đến thời kỳ mang thai hoặc cho con bú. Dịch tiết thường có màu trắng sữa, đôi khi hơi vàng nhạt, xuất hiện ở một hoặc cả hai bên vú. Đây là kết quả của sự kích thích quá mức tuyến vú, thường do nồng độ hormone prolactin tăng cao.
Phân biệt với tiết sữa sinh lý sau sinh
- Tiết sữa sinh lý: Xảy ra sau khi sinh hoặc sẩy thai, do tác động bình thường của hormone prolactin và oxytocin.
- Chảy sữa bất thường: Xảy ra khi không hề mang thai hoặc sinh con, và thường kéo dài trên 2–3 tuần.
Các nhóm đối tượng dễ gặp
Hiện tượng này có thể xảy ra ở:
- Phụ nữ chưa từng mang thai
- Phụ nữ mãn kinh
- Nam giới (hiếm gặp)
- Trẻ sơ sinh (do ảnh hưởng hormone mẹ truyền qua nhau thai, thường tự hết)
Nguyên Nhân Gây Chảy Sữa Bất Thường
Chảy sữa không cho con bú có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm rối loạn nội tiết, tác dụng phụ của thuốc, bệnh lý tuyến vú hoặc yếu tố tâm lý.
Rối loạn nội tiết – tăng prolactin máu
Nồng độ prolactin tăng cao bất thường là nguyên nhân hàng đầu. Một số tình trạng điển hình:
U tuyến yên (prolactinoma)
Đây là khối u lành tính ở tuyến yên, khiến cơ thể sản xuất quá nhiều prolactin. Bệnh nhân có thể gặp thêm triệu chứng đau đầu, giảm thị lực, rối loạn kinh nguyệt.
Suy giáp
Tuyến giáp hoạt động kém khiến tuyến yên tiết nhiều TRH, kích thích tăng prolactin, gây chảy sữa.
Rối loạn vùng dưới đồi
Các tổn thương hoặc bệnh lý ở vùng dưới đồi có thể làm thay đổi tín hiệu điều hòa prolactin.
Tác dụng phụ của thuốc
Một số nhóm thuốc có thể gây chảy sữa như tác dụng phụ:
- Thuốc chống trầm cảm (nhóm SSRI, TCA)
- Thuốc an thần (haloperidol, risperidone)
- Thuốc tránh thai nội tiết
- Thuốc hạ huyết áp (verapamil, methyldopa)
Bệnh lý tuyến vú
Viêm tuyến vú, áp-xe
Gây sưng đau, tiết dịch lẫn mủ hoặc máu, đôi khi lẫn sữa.
Tắc tia sữa
Không chỉ xảy ra ở phụ nữ sau sinh, tắc tia sữa do viêm hoặc chấn thương cũng có thể gặp ở phụ nữ không cho con bú.
Nguyên nhân khác
- Căng thẳng tâm lý kéo dài
- Kích thích núm vú thường xuyên (quan hệ tình dục, thói quen xoa bóp)
- Khối u ở vùng ngực hoặc tủy sống
Triệu Chứng Nhận Biết
Dấu hiệu chảy sữa
Dịch tiết từ núm vú có thể:
- Màu trắng sữa, vàng nhạt hoặc trong
- Chảy ra khi bóp hoặc tự rỉ ra
- Xuất hiện ở một hoặc hai bên vú
Biểu hiện kèm theo
- Rối loạn kinh nguyệt hoặc mất kinh
- Đau đầu kéo dài
- Giảm ham muốn tình dục
- Thị lực mờ, nhìn đôi
Dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nguy hiểm
Nếu chảy sữa kèm các dấu hiệu sau, cần đi khám ngay:
- Đau đầu dữ dội đột ngột
- Mất thị lực nhanh
- Sưng, nóng, đỏ ở vú
- Dịch tiết lẫn máu
Khi Nào Nên Đi Khám Bác Sĩ?
Tình huống khẩn cấp
Bạn nên đến cơ sở y tế ngay lập tức nếu xuất hiện các triệu chứng sau:
- Dịch tiết từ núm vú lẫn máu hoặc mủ
- Đau ngực dữ dội, sưng đỏ lan nhanh
- Đau đầu kèm rối loạn thị giác
- Chảy sữa kéo dài trên 1 tháng mà không rõ nguyên nhân
Các xét nghiệm cần thực hiện
Khi thăm khám, bác sĩ có thể chỉ định:
- Xét nghiệm máu đo prolactin, hormone tuyến giáp (TSH, FT4)
- Siêu âm tuyến vú để phát hiện viêm hoặc khối u
- MRI não – đặc biệt là tuyến yên – nếu nghi ngờ u tuyến yên
Chẩn Đoán Chảy Sữa Không Cho Con Bú
Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ hỏi bệnh sử, thói quen dùng thuốc, tiền sử nội tiết và thực hiện khám vú để xác định tính chất dịch tiết.
Xét nghiệm máu
Xét nghiệm prolactin máu là tiêu chuẩn chẩn đoán chính. Ngoài ra, xét nghiệm chức năng tuyến giáp giúp loại trừ suy giáp.
Chẩn đoán hình ảnh
MRI tuyến yên được thực hiện khi prolactin tăng cao bất thường để phát hiện khối u hoặc tổn thương não. Siêu âm vú hỗ trợ đánh giá tổn thương tại tuyến vú.
Phương Pháp Điều Trị
Điều trị nguyên nhân
Thuốc hạ prolactin
Bromocriptine hoặc cabergoline giúp giảm prolactin và làm biến mất triệu chứng trong đa số trường hợp prolactinoma.
Điều trị suy giáp
Bổ sung hormone giáp (levothyroxine) giúp cân bằng nội tiết và ngừng chảy sữa.
Phẫu thuật u tuyến yên
Áp dụng khi khối u lớn, chèn ép dây thần kinh thị giác hoặc không đáp ứng thuốc.
Điều trị hỗ trợ
- Điều chỉnh hoặc ngừng thuốc gây tăng prolactin (theo chỉ định bác sĩ)
- Giảm stress bằng thiền, yoga, ngủ đủ giấc
Lưu ý khi tự xử lý tại nhà
Không nên tự ý dùng thuốc giảm prolactin. Tránh kích thích núm vú quá mức, hạn chế mặc áo bó sát gây cọ xát.
Biến Chứng Nếu Không Điều Trị
- Vô sinh: do rối loạn rụng trứng kéo dài
- Mất kinh: ảnh hưởng sức khỏe sinh sản và nội tiết
- Giảm thị lực: khi u tuyến yên phát triển lớn
Cách Phòng Ngừa Chảy Sữa Không Cho Con Bú
Khám sức khỏe định kỳ
Giúp phát hiện sớm bất thường nội tiết và khối u.
Sử dụng thuốc theo chỉ định
Không tự ý tăng/giảm liều, đặc biệt với thuốc nội tiết và tâm thần.
Chăm sóc tuyến vú đúng cách
Giữ vệ sinh vùng ngực, tránh va chạm mạnh và kiểm tra định kỳ nếu có tiền sử bệnh lý vú.
Kết Luận
Chảy sữa dù không cho con bú là dấu hiệu không nên bỏ qua, vì có thể liên quan đến nhiều bệnh lý nội tiết hoặc tuyến vú. Phát hiện sớm và điều trị đúng cách giúp phòng ngừa biến chứng nguy hiểm và bảo vệ sức khỏe sinh sản.
Theo BS. Nguyễn Thị Lan, chuyên khoa Nội tiết: “Nếu dịch tiết ở vú kéo dài bất thường, dù không đau, cũng cần đi khám ngay. Việc chẩn đoán sớm sẽ giúp điều trị đơn giản và hiệu quả hơn rất nhiều.”
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
1. Nam giới có thể bị chảy sữa không?
Có. Tuy hiếm gặp, nhưng khi xảy ra thường liên quan đến u tuyến yên hoặc rối loạn nội tiết nghiêm trọng.
2. Chảy sữa kéo dài có gây ung thư không?
Không trực tiếp gây ung thư, nhưng nếu nguyên nhân là khối u tuyến vú hoặc tuyến yên, cần điều trị sớm để tránh biến chứng.
3. Tôi có thể tự điều trị ở nhà không?
Không nên. Cần xác định nguyên nhân qua thăm khám và xét nghiệm trước khi áp dụng bất kỳ phương pháp điều trị nào.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.