Viêm quầng là một tình trạng nhiễm trùng cấp tính ở lớp da và mô dưới da, thường do vi khuẩn gây ra. Đây là một bệnh lý không hiếm gặp nhưng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng huyết, viêm mô hoại tử, thậm chí tử vong.
Bệnh thường xuất hiện đột ngột với vùng da bị viêm trở nên sưng đỏ, nóng, đau và lan nhanh ra xung quanh. Đặc biệt, người bệnh có thể sốt cao, ớn lạnh và cảm thấy mệt mỏi toàn thân. Viêm quầng có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể, nhưng phổ biến nhất là ở mặt, cẳng chân, và quanh mắt.
Theo thống kê của CDC Hoa Kỳ, các bệnh nhiễm khuẩn da, bao gồm viêm quầng, chiếm tới 7–10% tổng số các trường hợp nhập viện vì nhiễm trùng tại Mỹ mỗi năm.
Nguyên Nhân Gây Viêm Quầng
Vi khuẩn Streptococcus pyogenes – Tác nhân chủ yếu
Phần lớn các trường hợp viêm quầng là do vi khuẩn Streptococcus nhóm A (Streptococcus pyogenes) gây ra. Vi khuẩn này thường cư trú ở da hoặc niêm mạc mũi, họng và có thể xâm nhập vào cơ thể qua các vết trầy xước nhỏ, vết mổ, vết côn trùng cắn hoặc tổn thương da.
Các yếu tố nguy cơ thúc đẩy nhiễm trùng
- Vết thương hở: Vết trầy xước, bỏng, phẫu thuật hoặc tiêm truyền không đảm bảo vô khuẩn.
- Da khô, nứt nẻ: Đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc mắc bệnh ngoài da như eczema.
- Bệnh lý nền: Người bị đái tháo đường, suy giảm miễn dịch, béo phì có nguy cơ cao hơn.
- Tuổi tác: Người cao tuổi, trẻ nhỏ hoặc người có hệ miễn dịch yếu thường dễ bị viêm quầng.
Vết thương hở và chăm sóc da không đúng cách
Viêm quầng thường bắt nguồn từ những tổn thương tưởng chừng rất nhỏ như trầy xước, vết mụn nhọt, bỏng nhẹ hay vết cắt do dao cạo. Khi vi khuẩn xâm nhập, nếu không được xử lý đúng cách, chúng sẽ nhanh chóng lan rộng trong mô da.
Các bệnh nền như đái tháo đường, béo phì
Người mắc đái tháo đường có nguy cơ mắc viêm quầng cao gấp 2–3 lần bình thường do tuần hoàn máu kém và hệ miễn dịch suy yếu. Béo phì cũng là yếu tố nguy cơ vì nếp gấp da tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển mạnh.
Triệu Chứng Viêm Quầng Thường Gặp
Triệu chứng tại chỗ: Sưng, đỏ, nóng, đau
Đặc điểm lâm sàng nổi bật của viêm quầng là vùng da nhiễm trùng bị:
- Đỏ: Da có màu đỏ sẫm, ranh giới rõ rệt, thường có hình dạng bất đối xứng.
- Sưng: Phù nề mô mềm xung quanh vùng viêm.
- Đau: Đau nhói, đau rát hoặc đau âm ỉ tại chỗ.
- Nóng: Vùng da nhiễm bệnh ấm nóng hơn so với vùng da lành bên cạnh.
Trong một số trường hợp, có thể thấy bóng nước hoặc mụn nước nhỏ trên vùng viêm.
Triệu chứng toàn thân: Sốt, mệt mỏi, ớn lạnh
Người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng toàn thân đi kèm như:
- Sốt cao trên 38,5°C
- Ớn lạnh, đau đầu, mệt mỏi
- Chán ăn, buồn nôn
Đây là dấu hiệu cho thấy vi khuẩn có khả năng đã lan rộng và cần được can thiệp điều trị sớm.
Viêm quầng vùng mặt, chân, tay, quanh mắt
Vị trí xuất hiện viêm quầng phổ biến gồm:
- Vùng mặt: Nguy hiểm do gần các cấu trúc quan trọng như não, mắt.
- Chân: Đặc biệt ở người bị giãn tĩnh mạch hoặc tiểu đường.
- Quanh mắt (orbital cellulitis): Có thể ảnh hưởng thị lực, nguy cơ nhiễm trùng nội sọ.
Phân biệt với các bệnh da khác như viêm mô tế bào
Viêm quầng và viêm mô tế bào (cellulitis) là hai bệnh lý dễ nhầm lẫn. Tuy nhiên:
| Đặc điểm | Viêm quầng | Viêm mô tế bào |
|---|---|---|
| Ranh giới vùng viêm | Rõ ràng, sắc nét | Mờ, không đều |
| Nguyên nhân chính | Streptococcus pyogenes | Staphylococcus aureus, tụ cầu vàng |
| Khởi phát | Đột ngột | Chậm, tiến triển dần |
| Biểu hiện toàn thân | Rõ ràng hơn | Ít rõ ràng hơn |
Viêm Quầng Có Lây Không?
Cơ chế lây lan qua tiếp xúc
Mặc dù viêm quầng không phải là bệnh truyền nhiễm điển hình, nhưng vi khuẩn gây bệnh có thể lây lan từ người này sang người khác thông qua tiếp xúc trực tiếp với vùng da tổn thương hoặc các vật dụng cá nhân bị nhiễm khuẩn (khăn mặt, dao cạo, băng gạc…). Vì vậy, việc giữ vệ sinh cá nhân, không dùng chung đồ dùng và khử trùng đúng cách các vật dụng là vô cùng quan trọng.
Những sai lầm thường gặp khi xử lý viêm quầng tại nhà
- Chích, nặn mủ: Làm lan rộng vi khuẩn vào máu, tăng nguy cơ nhiễm trùng huyết.
- Dùng thuốc kháng sinh bôi hoặc uống không theo chỉ định: Gây kháng thuốc, làm bệnh khó điều trị hơn.
- Chườm nóng hoặc đắp lá cây không rõ nguồn gốc: Có thể khiến tình trạng viêm nặng hơn.
Cách Chẩn Đoán Bệnh Viêm Quầng
Khám lâm sàng và hỏi bệnh sử
Chẩn đoán viêm quầng chủ yếu dựa trên thăm khám lâm sàng. Bác sĩ sẽ quan sát vùng da tổn thương, hỏi về tiền sử bệnh, các yếu tố nguy cơ như vết thương, bệnh mãn tính đi kèm. Màu sắc, độ lan tỏa, ranh giới của vùng viêm cũng là yếu tố phân biệt quan trọng.
Xét nghiệm máu, cấy dịch mủ, siêu âm mô mềm
- Công thức máu: Thường ghi nhận tăng bạch cầu, CRP, tốc độ lắng máu cao.
- Cấy mủ: Giúp xác định vi khuẩn gây bệnh và kháng sinh đồ phù hợp.
- Siêu âm mô mềm: Phát hiện ổ áp xe sâu, hỗ trợ chẩn đoán phân biệt.
Phương Pháp Điều Trị Hiệu Quả
Điều trị bằng kháng sinh toàn thân
Viêm quầng cần được điều trị bằng kháng sinh đường uống hoặc tiêm truyền, tùy vào mức độ nghiêm trọng:
- Trường hợp nhẹ đến vừa: Kháng sinh uống như penicillin, amoxicillin hoặc cephalexin.
- Trường hợp nặng: Cần nhập viện, dùng kháng sinh tiêm tĩnh mạch (ceftriaxone, clindamycin…).
Điều trị kéo dài trung bình từ 7–14 ngày. Cần tuân thủ đúng liều và thời gian để tránh tái phát và kháng thuốc.
Chăm sóc da và theo dõi tại nhà
- Vệ sinh vùng tổn thương sạch sẽ hàng ngày.
- Không tự ý chọc nặn hoặc đắp thuốc dân gian.
- Uống đủ nước, nghỉ ngơi hợp lý để hỗ trợ phục hồi.
Khi nào cần nhập viện điều trị nội trú?
Bệnh nhân nên nhập viện trong các trường hợp sau:
- Sốt cao, mệt mỏi nặng, dấu hiệu nhiễm trùng toàn thân.
- Không đáp ứng với điều trị ngoại trú sau 48–72 giờ.
- Vị trí viêm ở vùng mặt, quanh mắt hoặc người có bệnh nền nặng.
Biến Chứng Nguy Hiểm Của Viêm Quầng
Áp xe, nhiễm trùng huyết, viêm mô hoại tử
Nếu không điều trị đúng, viêm quầng có thể lan rộng và hình thành áp xe – tụ mủ sâu dưới da, cần phải rạch tháo mủ. Trong một số trường hợp, vi khuẩn xâm nhập máu gây nhiễm trùng huyết, một tình trạng nguy hiểm tính mạng. Biến chứng nặng nhất là viêm mô hoại tử, đòi hỏi phẫu thuật cắt lọc mô chết.
Viêm tĩnh mạch huyết khối, suy hô hấp
Viêm quầng vùng mặt có thể gây viêm tĩnh mạch xoang hang, làm tắc tĩnh mạch dẫn lưu từ não, đe dọa tử vong. Trường hợp lan rộng có thể ảnh hưởng đến phổi gây viêm phổi, suy hô hấp.
Phòng Ngừa Viêm Quầng Như Thế Nào?
Vệ sinh cá nhân đúng cách
Giữ da luôn sạch sẽ, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng diệt khuẩn. Tránh gãi, cào xước da hoặc chạm vào vết thương hở mà không vệ sinh tay trước đó.
Xử lý vết thương an toàn
Bất kỳ vết thương nào, dù nhỏ, cũng cần được sát khuẩn, băng bó đúng cách và theo dõi dấu hiệu nhiễm trùng. Nên đi khám khi vết thương không lành sau 2–3 ngày.
Kiểm soát các bệnh nền liên quan
Đối với người mắc đái tháo đường, béo phì, bệnh mạch máu, cần kiểm soát đường huyết, huyết áp và chế độ ăn uống hợp lý để giảm nguy cơ mắc viêm quầng.
Câu Chuyện Có Thật: Một Bệnh Nhân Bị Viêm Quầng Quanh Mắt
“Tôi tưởng chỉ là một vết muỗi đốt, ai ngờ vài ngày sau mắt sưng to, đau nhức dữ dội. Bác sĩ chẩn đoán là viêm quầng quanh mắt, phải nhập viện dùng kháng sinh mạnh. May mắn là phát hiện kịp thời nên không biến chứng nguy hiểm.”
– Bệnh nhân nữ, 35 tuổi, Hà Nội
Tổng Kết
Viêm quầng là bệnh da liễu nhiễm khuẩn nghiêm trọng, cần được phát hiện và điều trị kịp thời. Bệnh có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm nếu chủ quan. Hiểu rõ triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và người thân.
Ghi nhớ:
- Điều trị kháng sinh đúng chỉ định là yếu tố quyết định.
- Không tự ý chữa tại nhà khi có dấu hiệu viêm.
- Chăm sóc da đúng cách là phương pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.
Giải Đáp Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
1. Viêm quầng có nguy hiểm không?
Có. Viêm quầng nếu không điều trị đúng có thể gây nhiễm trùng huyết, áp xe, viêm mô hoại tử hoặc tử vong.
2. Viêm quầng có tái phát không?
Có thể tái phát nếu không điều trị triệt để, đặc biệt ở người có bệnh nền như đái tháo đường.
3. Bị viêm quầng có cần nghỉ làm không?
Trường hợp nhẹ có thể nghỉ tại nhà điều trị. Nếu sốt cao hoặc vùng viêm ở mặt, nên nhập viện theo dõi.
4. Viêm quầng và viêm mô tế bào khác nhau thế nào?
Viêm quầng có ranh giới viêm rõ, do liên cầu khuẩn; viêm mô tế bào ranh giới mờ, do tụ cầu khuẩn.
5. Có thể dùng thuốc dân gian để chữa viêm quầng không?
Không. Viêm quầng cần được điều trị bằng kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ. Không nên tự ý đắp lá hoặc thuốc dân gian.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.