Viêm nắp thanh môn là một bệnh lý cấp cứu nguy hiểm, tuy không phổ biến nhưng nếu không được nhận biết và xử trí kịp thời có thể gây tắc nghẽn đường thở dẫn tới tử vong chỉ trong thời gian ngắn. Đây là tình trạng nhiễm khuẩn cấp tính gây sưng phù nắp thanh môn – bộ phận có vai trò bảo vệ đường thở khi nuốt. Bài viết dưới đây từ ThuVienBenh.com sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng nhận biết cũng như cách điều trị và phòng ngừa căn bệnh này.
Viêm nắp thanh môn là gì?
Nắp thanh môn là một cấu trúc nhỏ, mỏng, dạng lá, nằm phía trên thanh môn, có nhiệm vụ che chắn để thức ăn không lọt vào khí quản khi nuốt. Khi viêm, nắp thanh môn sưng phù lên, gây hẹp hoặc tắc nghẽn đường thở, cản trở luồng không khí đi vào phổi.
Viêm nắp thanh môn (hay viêm nắp thanh quản) là tình trạng nhiễm khuẩn cấp tính khiến nắp thanh môn sưng to, đỏ, phù nề nghiêm trọng. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tắc nghẽn đường thở cấp tính ở trẻ nhỏ nhưng người lớn cũng có nguy cơ mắc, đặc biệt nếu không tiêm vaccine phòng bệnh đầy đủ.
Trích dẫn thực tế:
“Một bệnh nhân nam 35 tuổi nhập viện trong tình trạng khó thở dữ dội, sốt cao 39.5 độ C, ngồi cúi gập người thở rít liên tục. Kết quả nội soi cho thấy nắp thanh môn phù nề nghiêm trọng, bác sĩ chẩn đoán viêm nắp thanh môn cấp. Nếu chậm trễ vài phút nữa, nguy cơ ngạt thở dẫn tới tử vong là rất cao.”
Dấu hiệu nhận biết viêm nắp thanh môn
Triệu chứng của viêm nắp thanh môn thường diễn biến rất nhanh, từ vài giờ đến vài ngày, thậm chí chỉ trong vòng vài tiếng đồng hồ. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu điển hình sẽ giúp xử trí kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.
Triệu chứng điển hình
- Sốt cao đột ngột: Thường trên 39°C, khởi phát nhanh, người bệnh mệt lả, lừ đừ.
- Đau họng dữ dội: Đau nhiều khi nuốt, mức độ đau không tương xứng với tình trạng viêm họng thông thường.
- Khàn giọng, nói khó: Người bệnh khó phát âm, tiếng nói nhỏ dần, lạc giọng.
- Khó thở: Thở rít, phải cúi người ra trước để dễ thở, kiểu thở bất thường gọi là tư thế ba chân.
Biểu hiện nguy hiểm cần cấp cứu ngay
- Tím tái: Da, môi, đầu ngón tay chuyển màu xanh tím do thiếu oxy.
- Thở nhanh, nông: Thở mệt, không thể nói thành câu.
- Lơ mơ, mê sảng: Dấu hiệu của não thiếu oxy trầm trọng.
Trong trường hợp này, cần gọi cấp cứu ngay lập tức vì nguy cơ tắc nghẽn hô hấp hoàn toàn có thể xảy ra bất kỳ lúc nào.
Nguyên nhân gây viêm nắp thanh môn
Tác nhân nhiễm khuẩn thường gặp
Viêm nắp thanh môn chủ yếu do vi khuẩn gây ra, đặc biệt là các tác nhân sau:
- Haemophilus influenzae type B (HiB): Nguyên nhân chính ở trẻ em trước khi có vaccine phòng bệnh. Đây là loại vi khuẩn phổ biến gây nhiễm khuẩn đường hô hấp cấp tính.
- Streptococcus pneumoniae: Vi khuẩn phế cầu, thường gặp ở người có hệ miễn dịch yếu.
- Streptococcus nhóm A: Liên cầu tan huyết nhóm A, hay gặp trong các trường hợp viêm họng cấp, viêm amidan biến chứng.
Yếu tố nguy cơ
- Không tiêm vaccine HiB đầy đủ: Trẻ chưa tiêm hoặc tiêm không đủ mũi có nguy cơ cao mắc bệnh.
- Suy giảm miễn dịch: Người lớn tuổi, trẻ nhỏ, người mắc bệnh mãn tính, HIV/AIDS, hóa trị… dễ mắc hơn.
- Chấn thương thanh quản, bỏng, dị vật: Tổn thương trực tiếp nắp thanh môn cũng có thể gây viêm phù nề.
Viêm nắp thanh môn có nguy hiểm không?
Viêm nắp thanh môn là bệnh lý có nguy cơ đe dọa tính mạng rất cao nếu không xử trí kịp thời. Nguyên nhân là do nắp thanh môn khi sưng phù sẽ chèn ép trực tiếp vào đường thở, làm hẹp, thậm chí tắc hoàn toàn khí quản, dẫn tới ngạt thở.
Biến chứng nguy hiểm thường gặp
- Tắc nghẽn đường thở cấp tính: Đường thở bị che lấp đột ngột, bệnh nhân không kịp tiếp nhận oxy, có thể tử vong chỉ sau vài phút.
- Viêm phổi hít: Do dịch tiết, dị vật lọt vào phổi khi hô hấp kém.
- Áp xe họng, thanh quản: Trường hợp viêm lan rộng.
So sánh với viêm thanh quản cấp
| Đặc điểm | Viêm nắp thanh môn | Viêm thanh quản cấp |
|---|---|---|
| Khởi phát | Đột ngột, cấp tính | Diễn tiến chậm hơn |
| Triệu chứng chính | Khó thở, đau họng, sốt cao | Khàn tiếng, ho, đôi khi khó thở nhẹ |
| Nguy cơ tử vong | Cao nếu không cấp cứu kịp | Thấp hơn, hiếm khi đe dọa tính mạng |
Chuyên gia cảnh báo, viêm nắp thanh môn cần được nhận biết sớm, xử trí đúng để tránh hậu quả đáng tiếc cho người bệnh.
Cách chẩn đoán viêm nắp thanh môn
Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng có thể nhận biết viêm nắp thanh môn thông qua các dấu hiệu lâm sàng đặc trưng như:
- Sốt cao, đau họng dữ dội nhưng không ho.
- Khó thở, tư thế cúi gập người, thở rít rõ khi hít vào.
- Khàn tiếng hoặc mất tiếng hoàn toàn.
Trong một số trường hợp nghi ngờ, nội soi thanh quản mềm có thể giúp xác định chính xác tình trạng phù nề, đỏ rực của nắp thanh môn.
Xét nghiệm cận lâm sàng
- Nội soi thanh quản mềm: Giúp quan sát trực tiếp tình trạng phù nề, đỏ, che lấp của nắp thanh môn.
- X-quang cổ nghiêng: Hình ảnh “dấu hiệu ngón tay cái” (thumb sign) đặc trưng do phù nề nắp thanh môn.
- Xét nghiệm máu: Công thức máu thường thấy bạch cầu tăng, CRP tăng phản ánh tình trạng nhiễm trùng cấp.
Phác đồ điều trị viêm nắp thanh môn
Nguyên tắc xử trí cấp cứu ban đầu
Viêm nắp thanh môn cần điều trị tại bệnh viện có chuyên khoa hô hấp hoặc tai mũi họng. Các bước xử trí cơ bản gồm:
- Đảm bảo thông khí: Đặt nội khí quản qua mũi, hoặc mở khí quản cấp cứu nếu không đặt được nội khí quản.
- Kháng sinh đường tĩnh mạch: Thường sử dụng nhóm cephalosporin thế hệ 3 phối hợp với vancomycin hoặc nhóm kháng sinh phổ rộng khác.
- Corticoid đường tĩnh mạch: Methylprednisolon giúp giảm nhanh phù nề thanh môn.
Điều trị hỗ trợ
- Truyền dịch, hạ sốt, giảm đau theo chỉ định.
- Thở oxy hỗ trợ trong giai đoạn đầu khi chưa đặt nội khí quản.
- Theo dõi sát hô hấp, mạch, nhiệt độ trong phòng hồi sức cấp cứu (ICU) nếu bệnh nhân nặng.
Trong đa số trường hợp, nếu xử trí đúng và kịp thời, tiên lượng bệnh nhân sẽ tốt, hồi phục hoàn toàn sau 7-10 ngày điều trị tích cực.
Phòng ngừa viêm nắp thanh môn
Tiêm phòng đầy đủ vaccine HiB
Biện pháp phòng ngừa hữu hiệu nhất hiện nay là tiêm đầy đủ vaccine HiB cho trẻ em theo lịch khuyến cáo:
- Mũi 1: Khi trẻ được 2 tháng tuổi.
- Mũi 2: Khi trẻ được 3 tháng tuổi.
- Mũi 3: Khi trẻ được 4 tháng tuổi.
- Nhắc lại 1 mũi sau 12 tháng tuổi.
Nhờ có vaccine HiB, tỷ lệ trẻ nhỏ mắc viêm nắp thanh môn giảm rõ rệt trong những năm gần đây.
Bảo vệ đường thở, tránh dị vật, bỏng
- Không để trẻ ngậm đồ chơi nhỏ, vật sắc nhọn, tránh nguy cơ dị vật đường thở.
- Tránh hít phải hơi nóng, khói, hóa chất gây bỏng hô hấp.
Tăng cường miễn dịch tự nhiên
- Ăn uống đủ chất, giàu vitamin và khoáng chất.
- Ngủ đủ giấc, hạn chế stress kéo dài.
- Hạn chế môi trường ô nhiễm, khói bụi.
Giải đáp thắc mắc liên quan đến viêm nắp thanh môn
Viêm nắp thanh môn khác gì viêm thanh quản?
Viêm nắp thanh môn nguy hiểm hơn viêm thanh quản rất nhiều vì có nguy cơ tắc đường thở cấp tính, đe dọa tính mạng. Trong khi đó, viêm thanh quản chủ yếu gây khàn tiếng, ho, hiếm khi đòi hỏi can thiệp cấp cứu.
Người lớn có thể mắc viêm nắp thanh môn không?
Hoàn toàn có thể. Người lớn tuổi, người suy giảm miễn dịch, người hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với người bình thường.
Điều trị xong có di chứng không?
Nếu được điều trị đúng phác đồ, đúng thời điểm, người bệnh thường hồi phục hoàn toàn, không để lại di chứng. Tuy nhiên nếu chậm trễ, nguy cơ tổn thương thanh quản, sẹo hẹp khí quản, biến chứng phổi có thể xảy ra.
Tổng kết
Viêm nắp thanh môn là bệnh lý nguy hiểm, diễn tiến rất nhanh, có thể đe dọa tính mạng nếu không phát hiện và xử trí kịp thời. Việc nhận biết các dấu hiệu sớm, hiểu rõ nguyên nhân, phương pháp điều trị và phòng ngừa là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe bản thân và những người xung quanh. Đừng chủ quan với các triệu chứng đau họng bất thường, khó thở đột ngột – hãy tìm đến cơ sở y tế uy tín khi nghi ngờ để được chẩn đoán chính xác.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
Viêm nắp thanh môn