Viêm họng cấp là một trong những bệnh lý đường hô hấp phổ biến nhất, đặc biệt khi thời tiết thay đổi hoặc trong mùa lạnh. Tình trạng này gây khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Bài viết sau sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về viêm họng cấp: từ nguyên nhân, triệu chứng đến phương pháp điều trị hiệu quả theo chuẩn y khoa hiện nay.
Viêm họng cấp là gì?
Viêm họng cấp là tình trạng viêm niêm mạc họng xảy ra đột ngột, thường do nhiễm virus hoặc vi khuẩn, đôi khi do các tác nhân kích ứng như bụi, khói, hóa chất. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất là ở trẻ em và người lớn có hệ miễn dịch yếu.
Theo thống kê của WHO, hơn 80% các trường hợp viêm họng cấp là do virus, trong khi khoảng 15-20% là do vi khuẩn, chủ yếu là liên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus pyogenes).
Nguyên nhân gây viêm họng cấp
1. Do virus
- Virus cúm A, B
- Virus rhinovirus, adenovirus
- Coronavirus (bao gồm cả chủng gây COVID-19)
- Virus Epstein-Barr (gây bệnh tăng bạch cầu đơn nhân)
2. Do vi khuẩn
- Liên cầu khuẩn tan huyết beta nhóm A: nguyên nhân gây viêm họng cấp mủ, thường gặp ở trẻ em.
- Mycoplasma pneumoniae, Chlamydia pneumoniae: vi khuẩn không điển hình, gây viêm họng không mủ.
3. Yếu tố kích ứng và môi trường
- Tiếp xúc với khói thuốc, hóa chất, không khí ô nhiễm.
- Khí hậu lạnh, độ ẩm thấp khiến niêm mạc họng khô rát, dễ viêm.
- Nói quá nhiều, la hét hoặc hít phải khí lạnh đột ngột.
Triệu chứng viêm họng cấp
Các dấu hiệu viêm họng cấp thường xuất hiện đột ngột và rõ ràng, bao gồm:
- Đau họng: cảm giác rát họng, đau khi nuốt hoặc nói.
- Sốt: thường sốt nhẹ đến cao, có thể lên đến 39–40°C.
- Họng đỏ: niêm mạc họng sưng tấy, đỏ rực, có thể kèm mủ hoặc mảng trắng.
- Ho khan hoặc ho có đờm: tùy theo nguyên nhân gây bệnh.
- Mệt mỏi, đau đầu, chán ăn: thường gặp ở người lớn và trẻ em.
- Sưng hạch cổ: do phản ứng viêm, thường đau khi ấn.
Trong một số trường hợp, viêm họng cấp do virus Epstein-Barr còn gây sưng amidan hai bên, kèm nổi ban đỏ hoặc vàng da nhẹ.
Phân loại viêm họng cấp
Viêm họng cấp được phân chia thành nhiều loại khác nhau dựa trên nguyên nhân và biểu hiện lâm sàng:
| Loại viêm họng cấp | Nguyên nhân | Đặc điểm |
|---|---|---|
| Viêm họng cấp do virus | Virus cúm, adeno, corona | Không có mủ, sốt nhẹ, ho nhiều |
| Viêm họng cấp do vi khuẩn | Liên cầu khuẩn nhóm A | Sốt cao, đau họng dữ dội, có mủ trắng |
| Viêm họng giả mạc | Bạch hầu, Epstein-Barr | Xuất hiện màng trắng bám chặt vào niêm mạc họng |
| Viêm họng xuất tiết | Virus hoặc vi khuẩn | Niêm mạc họng có chất nhầy, tiết dịch nhiều |
Ai dễ mắc viêm họng cấp?
Viêm họng cấp có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng những nhóm sau có nguy cơ cao hơn:
- Trẻ nhỏ và học sinh: do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện và tiếp xúc gần với bạn bè trong môi trường học đường.
- Người già: do hệ miễn dịch suy yếu, dễ nhiễm trùng hơn.
- Người sống ở thành phố lớn: tiếp xúc với không khí ô nhiễm, bụi mịn, hóa chất.
- Người thường xuyên nói nhiều: giáo viên, ca sĩ, MC dễ bị tổn thương họng do sử dụng giọng quá mức.
Hình ảnh viêm họng cấp
Dưới đây là một số hình ảnh minh họa tình trạng viêm họng cấp:
Điều trị viêm họng cấp hiệu quả
Việc điều trị viêm họng cấp cần tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh (do virus hay vi khuẩn), mức độ triệu chứng và tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến và được khuyến nghị bởi các chuyên gia:
1. Điều trị tại nhà
- Nghỉ ngơi đầy đủ: Giúp cơ thể hồi phục nhanh chóng, đặc biệt khi bị sốt hoặc mệt mỏi.
- Uống nhiều nước: Giữ ẩm niêm mạc họng, làm dịu đau họng và hỗ trợ thải độc.
- Súc miệng bằng nước muối ấm: Giảm viêm, sát khuẩn họng tự nhiên.
- Giữ ấm vùng cổ: Đeo khăn, mặc ấm để hạn chế gió lạnh làm tổn thương họng thêm.
- Tránh đồ uống lạnh, cay nóng hoặc có cồn: Những loại này có thể làm tổn thương niêm mạc họng thêm nghiêm trọng.
2. Sử dụng thuốc
Tùy thuộc vào chẩn đoán của bác sĩ, người bệnh có thể được chỉ định:
- Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol, Ibuprofen giúp giảm triệu chứng khó chịu.
- Kháng sinh: Chỉ dùng khi viêm họng do vi khuẩn (liên cầu khuẩn), tuyệt đối không tự ý sử dụng.
- Thuốc xịt họng, viên ngậm: Có chứa kháng khuẩn, kháng viêm giúp giảm đau họng tại chỗ.
- Thuốc kháng histamin hoặc giảm ho: Dùng khi có triệu chứng ngứa họng, ho kéo dài.
TS.BS Nguyễn Hữu Tuấn – chuyên gia Tai Mũi Họng tại Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ:
“Người bệnh tuyệt đối không tự ý mua kháng sinh khi chưa có chỉ định, vì lạm dụng kháng sinh có thể gây kháng thuốc rất nguy hiểm về sau”.
Phòng ngừa viêm họng cấp
Phòng bệnh hơn chữa bệnh – đây là nguyên tắc vàng trong bảo vệ đường hô hấp, đặc biệt vào thời điểm giao mùa:
Biện pháp chủ động
- Đeo khẩu trang khi ra ngoài: Giúp ngăn vi khuẩn, virus và bụi bẩn xâm nhập.
- Giữ vệ sinh tay sạch sẽ: Rửa tay bằng xà phòng ít nhất 20 giây, đặc biệt sau khi đi ngoài đường hoặc trước khi ăn.
- Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ: Ăn nhiều rau xanh, trái cây giàu vitamin C để tăng sức đề kháng.
- Không hút thuốc lá: Hút thuốc và tiếp xúc với khói thuốc làm tổn thương niêm mạc họng.
- Tiêm vaccine cúm định kỳ: Hạn chế nguy cơ mắc cúm – một nguyên nhân gây viêm họng cấp do virus.
Chế độ sinh hoạt khoa học
- Uống đủ nước mỗi ngày (1.5 – 2 lít nước).
- Ngủ đủ giấc (7–8 tiếng/ngày), tránh thức khuya thường xuyên.
- Vận động thể thao nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, giúp cải thiện sức khỏe hô hấp.
Các câu hỏi thường gặp về viêm họng cấp
1. Viêm họng cấp có lây không?
Có. Viêm họng cấp do virus hoặc vi khuẩn đều có khả năng lây lan qua đường hô hấp khi tiếp xúc gần, hắt hơi hoặc dùng chung vật dụng cá nhân. Việc cách ly và đeo khẩu trang khi mắc bệnh là điều rất cần thiết để bảo vệ người thân xung quanh.
2. Viêm họng cấp bao lâu thì khỏi?
Thông thường, nếu không có biến chứng, bệnh sẽ tự khỏi sau 5–7 ngày. Tuy nhiên, nếu do liên cầu khuẩn và không được điều trị đúng, bệnh có thể kéo dài và gây biến chứng nặng như viêm cầu thận, sốt thấp khớp.
3. Có nên dùng kháng sinh cho viêm họng cấp?
Không nên tự ý dùng kháng sinh. Kháng sinh chỉ dùng khi có bằng chứng nhiễm khuẩn, đặc biệt là liên cầu khuẩn. Việc lạm dụng kháng sinh không chỉ không hiệu quả mà còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc, rối loạn hệ vi sinh đường ruột.
Kết luận
Viêm họng cấp là bệnh lý phổ biến nhưng không nên xem nhẹ, đặc biệt khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn hoặc triệu chứng kéo dài. Nhận biết sớm, điều trị đúng cách và xây dựng lối sống khoa học là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe đường hô hấp. Hãy thăm khám bác sĩ chuyên khoa nếu bạn có triệu chứng nghi ngờ để được tư vấn kịp thời và chính xác nhất.
Hãy chủ động chăm sóc họng ngay hôm nay – vì một sức khỏe bền vững!
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
Viêm họng cấp