Viêm gân là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đau nhức và hạn chế vận động, đặc biệt ở những người thường xuyên vận động thể lực hoặc chơi thể thao. Mặc dù không phải là một bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được điều trị đúng cách, viêm gân có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như rách gân, hạn chế vận động vĩnh viễn và ảnh hưởng chất lượng cuộc sống.
Viêm gân là gì?
Viêm gân (tên tiếng Anh: Tendonitis) là tình trạng viêm hoặc kích ứng ở một hoặc nhiều gân – là những dải mô xơ nối cơ với xương. Gân đóng vai trò quan trọng trong việc truyền lực co cơ để giúp các khớp vận động linh hoạt. Khi bị viêm, các gân trở nên đau nhức, sưng tấy và có thể gây khó khăn khi cử động.
Các vị trí viêm gân thường gặp
- Viêm gân vai: Gặp ở vận động viên tennis, bơi lội, thể hình.
- Viêm gân khuỷu tay: Hay gặp ở người đánh golf, dùng máy tính nhiều.
- Viêm gân gót chân (gân Achilles): Phổ biến ở người chạy bộ.
- Viêm gân cổ tay: Do làm việc văn phòng, chơi đàn, làm việc tay nhiều.
Hình ảnh minh họa
Hình 1: Gân Achilles bị viêm – vị trí viêm gân phổ biến ở người chơi thể thao
Nguyên nhân gây viêm gân
Viêm gân có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, thường liên quan đến hoạt động sinh hoạt hàng ngày hoặc yếu tố bệnh lý nền.
1. Vận động quá mức
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Việc thực hiện một động tác lặp đi lặp lại trong thời gian dài (như gõ bàn phím, nâng tạ, đánh tennis…) khiến gân chịu áp lực liên tục và bị viêm.
2. Thói quen sinh hoạt sai tư thế
Tư thế làm việc không đúng như cúi đầu lâu, ngồi gù lưng, cầm nắm sai cách dễ khiến các gân vùng cổ, vai, cổ tay bị tổn thương theo thời gian.
3. Tuổi tác và thoái hóa
Người lớn tuổi thường bị suy yếu cấu trúc gân do lão hóa tự nhiên. Gân trở nên kém đàn hồi và dễ viêm hơn ở người trung niên và cao tuổi.
4. Các bệnh lý nền
Một số bệnh lý như đái tháo đường, viêm khớp dạng thấp, bệnh gout… có thể gây viêm gân do ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất và miễn dịch của cơ thể.
5. Chấn thương
Va đập, trật khớp, ngã gây tổn thương trực tiếp đến gân hoặc mô liên kết cũng có thể dẫn đến viêm gân cấp tính.
Bảng so sánh nguyên nhân nội sinh và ngoại sinh gây viêm gân
| Nguyên nhân nội sinh | Nguyên nhân ngoại sinh |
|---|---|
| Tuổi tác, thoái hóa | Vận động lặp lại quá mức |
| Bệnh lý nền như tiểu đường | Chấn thương, va đập |
| Di truyền yếu tố mô liên kết | Tư thế làm việc sai |
Triệu chứng của viêm gân
Viêm gân có thể khởi phát đột ngột hoặc âm ỉ tùy theo nguyên nhân và vị trí tổn thương. Dưới đây là những triệu chứng đặc trưng dễ nhận biết:
1. Đau tại vị trí gân bị viêm
Cơn đau thường xuất hiện khi vận động hoặc khi chạm vào. Cảm giác đau tăng khi sử dụng cơ bị ảnh hưởng.
2. Sưng, nóng, đỏ tại vùng gân
Gân và mô quanh gân bị viêm có thể sưng lên, đỏ da và nóng khi sờ.
3. Cứng khớp vào buổi sáng
Người bệnh có thể cảm thấy khớp bị cứng, đặc biệt sau khi ngủ dậy hoặc sau thời gian không vận động.
4. Giảm phạm vi vận động
Người bệnh khó thực hiện các động tác thông thường như gập, duỗi tay/chân hoặc xoay cổ. Cơn đau hạn chế khả năng vận động tự nhiên.
5. Có tiếng lạo xạo hoặc cảm giác “kẹt”
Trong một số trường hợp, người bệnh có thể cảm nhận tiếng lạo xạo khi di chuyển gân, biểu hiện tình trạng viêm kéo dài.
Hình ảnh viêm gân qua siêu âm
Hình 2: Hình ảnh viêm gân được xác định qua siêu âm giúp chẩn đoán chính xác mức độ tổn thương
Những ai có nguy cơ cao bị viêm gân?
Không phải ai cũng dễ bị viêm gân, nhưng có một số nhóm người có nguy cơ cao hơn, bao gồm:
- Người chơi thể thao cường độ cao (chạy bộ, tennis, bơi lội…)
- Nhân viên văn phòng làm việc với máy tính nhiều giờ liên tục
- Người lao động tay chân (bốc vác, công nhân dây chuyền…)
- Người lớn tuổi hoặc có bệnh lý nền như tiểu đường, gout, viêm khớp
Chuyên gia y học thể thao Bác sĩ Trần Thanh Phong chia sẻ: “Viêm gân có thể phòng ngừa nếu chúng ta chú ý đến tư thế sinh hoạt, khởi động kỹ trước vận động và dành thời gian phục hồi đúng cách sau khi luyện tập.”
Tác động của viêm gân nếu không điều trị
Việc bỏ qua điều trị hoặc chậm trễ trong xử lý viêm gân có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:
- Rách gân do viêm kéo dài làm suy yếu cấu trúc gân.
- Giảm khả năng vận động vĩnh viễn ở khớp liên quan.
- Canxi hóa gân, gây đau mạn tính và cứng khớp.
- Hạn chế chất lượng sống, ảnh hưởng đến công việc và sinh hoạt hàng ngày.
Chính vì vậy, việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời là yếu tố then chốt giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng, tránh các biến chứng không mong muốn.
Phương pháp điều trị viêm gân hiệu quả
1. Nghỉ ngơi và giảm hoạt động
Nghỉ ngơi là biện pháp đầu tiên và quan trọng nhất giúp gân hồi phục. Người bệnh cần tránh các hoạt động gây áp lực lên vùng gân bị viêm, đặc biệt là các động tác lặp đi lặp lại. Có thể sử dụng nẹp, băng ép hoặc dụng cụ hỗ trợ để cố định và hạn chế vận động trong thời gian đầu.
2. Chườm lạnh và chườm ấm
Trong vòng 48 giờ đầu tiên, nên chườm lạnh vùng gân bị viêm để giảm sưng và đau. Sau giai đoạn cấp tính, chuyển sang chườm ấm nhằm thúc đẩy tuần hoàn máu và tái tạo mô tổn thương nhanh hơn.
3. Sử dụng thuốc giảm đau và kháng viêm
Các thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen, diclofenac có thể được sử dụng để giảm đau, sưng. Tuy nhiên, người bệnh cần dùng đúng liều lượng, không tự ý kéo dài thời gian sử dụng để tránh ảnh hưởng đến dạ dày và gan.
4. Vật lý trị liệu
Vật lý trị liệu giúp phục hồi chức năng gân, tăng sức mạnh cơ quanh vùng tổn thương và ngăn ngừa tái phát. Các bài tập kéo giãn, massage trị liệu, siêu âm trị liệu, điện xung… có thể được áp dụng tùy theo mức độ viêm và vị trí gân.
5. Tiêm corticoid
Trong các trường hợp viêm gân mạn tính, không đáp ứng với điều trị thông thường, tiêm corticoid tại chỗ có thể được chỉ định để giảm nhanh triệu chứng. Tuy nhiên, cần lưu ý không lạm dụng vì corticoid có thể làm yếu gân và tăng nguy cơ rách gân.
6. Phẫu thuật
Phẫu thuật chỉ được xem xét khi có rách gân hoặc viêm kéo dài không đáp ứng điều trị sau 6 tháng. Bác sĩ sẽ loại bỏ mô gân bị tổn thương, làm sạch vùng viêm và khâu nối lại gân (nếu cần). Thời gian phục hồi sau mổ có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng.
Phòng ngừa viêm gân như thế nào?
1. Khởi động kỹ trước khi vận động
Khởi động làm nóng cơ thể và gân, giúp giảm nguy cơ chấn thương khi tập luyện hoặc làm việc nặng. Các bài tập giãn cơ nhẹ nhàng kéo dài 5-10 phút là cần thiết trước mọi hoạt động thể lực.
2. Tăng cường cơ bắp đúng cách
Gân mạnh hơn khi được hỗ trợ bởi cơ bắp khỏe mạnh. Tập luyện tăng cường cơ (đặc biệt là nhóm cơ quanh khớp) nên được thực hiện đều đặn dưới sự hướng dẫn của chuyên gia thể hình hoặc vật lý trị liệu.
3. Tránh lặp đi lặp lại động tác gây hại
Nếu công việc yêu cầu sử dụng lặp lại một nhóm cơ hoặc khớp nhất định, cần bố trí thời gian nghỉ ngơi hợp lý, thay đổi tư thế và luân phiên động tác để tránh quá tải gân.
4. Chỉnh sửa tư thế làm việc
Giữ tư thế đúng khi ngồi, đứng, mang vác và làm việc giúp giảm căng thẳng không cần thiết lên gân và khớp. Ghế, bàn làm việc nên được điều chỉnh phù hợp với chiều cao cơ thể.
5. Chọn giày dép phù hợp
Đối với viêm gân vùng bàn chân hoặc gót chân, nên chọn giày có đế mềm, độ đàn hồi tốt và hỗ trợ nâng đỡ gót chân. Người chơi thể thao nên sử dụng giày chuyên dụng phù hợp với loại hình vận động.
Hình 3: Mang giày đúng cách giúp phòng ngừa viêm gân gót chân
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Viêm gân có tự khỏi không?
Viêm gân nhẹ có thể tự khỏi nếu người bệnh nghỉ ngơi đúng cách và tránh các yếu tố gây viêm. Tuy nhiên, các trường hợp nặng hoặc viêm kéo dài cần được điều trị chuyên sâu để tránh biến chứng.
2. Bao lâu thì khỏi viêm gân?
Thời gian phục hồi phụ thuộc vào mức độ tổn thương. Viêm nhẹ có thể khỏi trong 1-2 tuần, nhưng viêm nặng hoặc rách gân có thể mất vài tháng để hồi phục hoàn toàn.
3. Viêm gân có tái phát không?
Có. Nếu không điều chỉnh lối sống và vận động hợp lý, viêm gân rất dễ tái phát, đặc biệt ở những vị trí chịu lực thường xuyên như vai, gót chân, cổ tay.
4. Dấu hiệu nào cho thấy cần đến bác sĩ?
- Đau kéo dài không thuyên giảm sau vài ngày nghỉ ngơi.
- Khó cử động vùng cơ hoặc khớp liên quan.
- Sưng to, đỏ da, có dấu hiệu nhiễm trùng.
- Nghe tiếng “rắc” hoặc nghi ngờ rách gân.
Kết luận
Viêm gân là tình trạng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách. Việc duy trì lối sống khoa học, tập luyện hợp lý, và chú ý đến tư thế trong sinh hoạt hàng ngày là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe hệ gân – cơ – xương. Đừng xem nhẹ những cơn đau mỏi tưởng chừng đơn giản, bởi nó có thể là tín hiệu cảnh báo sớm của viêm gân.
Hành động ngay để bảo vệ sức khỏe gân của bạn!
Hãy chủ động chăm sóc cơ thể, luyện tập thể thao an toàn và đến cơ sở y tế khi xuất hiện dấu hiệu bất thường. Nếu bạn đang gặp triệu chứng đau vùng gân kéo dài, đừng chần chừ – hãy đặt lịch khám với bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp ngay hôm nay để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Hình 4: Viêm điểm bám gân – biểu hiện phức tạp cần điều trị sớm
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.