Viêm cơ tim là một trong những bệnh lý tim mạch nguy hiểm nhưng ít được chú ý đúng mức, bởi triệu chứng ban đầu thường mơ hồ và dễ bị nhầm lẫn với cảm cúm thông thường. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, viêm cơ tim có thể dẫn đến suy tim cấp, rối loạn nhịp tim và thậm chí là tử vong đột ngột.
Bài viết dưới đây trên ThuVienBenh.com sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về căn bệnh này, từ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, biến chứng nguy hiểm cho đến các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiện nay.
Viêm cơ tim là gì? – Tổng quan về bệnh
Viêm cơ tim (Myocarditis) là tình trạng viêm nhiễm lớp cơ tim – lớp giữa của thành tim. Khi cơ tim bị viêm, khả năng bơm máu của tim có thể suy giảm, dẫn đến các triệu chứng như đau ngực, khó thở và mệt mỏi.
Căn bệnh này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, từ trẻ sơ sinh đến người lớn, đặc biệt là ở nam giới trẻ tuổi. Viêm cơ tim có thể diễn tiến theo hai dạng:
- Viêm cơ tim cấp tính: phát triển nhanh chóng, biểu hiện rầm rộ và cần điều trị khẩn cấp.
- Viêm cơ tim mãn tính: tiến triển âm thầm, kéo dài, dễ bị bỏ sót trong chẩn đoán ban đầu.
“Một nam bệnh nhân 28 tuổi nhập viện vì đau ngực, nhịp tim nhanh. Sau khi xét nghiệm và chụp cộng hưởng từ tim (MRI), bác sĩ kết luận anh mắc viêm cơ tim do virus. Trường hợp này nếu không phát hiện sớm có thể gây suy tim hoặc ngưng tim đột ngột.” — BS.CKII Nguyễn Hoàng Long, Bệnh viện Tim Hà Nội
Nguyên nhân gây viêm cơ tim
Viêm cơ tim có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phần lớn là do nhiễm virus. Ngoài ra, vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng, rối loạn miễn dịch và các yếu tố độc hại cũng có thể gây nên tình trạng này.
Viêm cơ tim do virus – nguyên nhân phổ biến nhất
Khoảng 60-70% trường hợp viêm cơ tim là do virus, đặc biệt là các chủng sau:
- Coxsackievirus nhóm B: thường gặp nhất
- Virus cúm, adenovirus, CMV, EBV
- SARS-CoV-2: virus gây COVID-19 cũng được ghi nhận gây viêm cơ tim cấp
Các virus này xâm nhập vào mô cơ tim, phá hủy tế bào cơ tim và kích thích hệ miễn dịch phản ứng quá mức, gây tổn thương nghiêm trọng.
Các nguyên nhân khác
- Vi khuẩn: bao gồm liên cầu, tụ cầu vàng, vi khuẩn lao
- Ký sinh trùng: như Trypanosoma cruzi (bệnh Chagas)
- Thuốc & độc tố: thuốc chống loạn thần, kháng sinh, rượu, ma túy
- Rối loạn miễn dịch: viêm cơ tim do lupus ban đỏ hệ thống, viêm đa cơ
Đặc biệt, những người có hệ miễn dịch suy yếu, người ghép tạng hoặc đang điều trị ung thư có nguy cơ cao mắc viêm cơ tim do nấm hoặc tác nhân cơ hội.
Triệu chứng viêm cơ tim thường gặp
Viêm cơ tim có thể diễn biến âm thầm hoặc bộc phát dữ dội. Triệu chứng thường phụ thuộc vào mức độ viêm, nguyên nhân gây bệnh và tình trạng sức khỏe tổng quát của người bệnh.
- Đau ngực (thường giống cơn đau thắt ngực)
- Mệt mỏi kéo dài, không rõ nguyên nhân
- Hồi hộp, tim đập nhanh, cảm giác “hẫng” tim
- Khó thở, đặc biệt khi gắng sức
- Phù chân, cổ trướng (trong trường hợp có suy tim)
Theo thống kê của Viện Tim mạch Quốc gia, khoảng 20-25% bệnh nhân viêm cơ tim cấp đến viện trong tình trạng đau ngực, tim đập nhanh hoặc có dấu hiệu tiền suy tim.
Triệu chứng viêm cơ tim ở trẻ em khác gì người lớn?
Ở trẻ nhỏ, triệu chứng thường không đặc hiệu, dễ nhầm với cảm cúm hay rối loạn tiêu hóa:
- Biếng ăn, bú kém
- Khó thở nhẹ, thở nhanh
- Da tái, lạnh, vã mồ hôi
- Trẻ lớn có thể kêu đau ngực, mệt nhiều khi vận động
Cha mẹ cần đặc biệt cảnh giác nếu trẻ có tiền sử nhiễm virus, sau đó xuất hiện các dấu hiệu tim mạch bất thường.
Biến chứng của viêm cơ tim nếu không được điều trị kịp thời
Viêm cơ tim nếu không phát hiện và điều trị sớm có thể gây ra hàng loạt biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.
- Suy tim cấp: cơ tim yếu đi nhanh chóng, không đủ máu nuôi cơ thể
- Rối loạn nhịp tim: tim đập quá nhanh, chậm hoặc rung thất
- Ngưng tim đột ngột: thường gặp ở người trẻ, thể thao gắng sức
- Giãn cơ tim: biến chứng mãn tính dẫn đến suy tim lâu dài
Viêm cơ tim có thể gây tử vong không?
Có. Dù là bệnh hiếm gặp, nhưng viêm cơ tim là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu không rõ nguyên nhân ở người trẻ tuổi. Theo CDC Hoa Kỳ, tỷ lệ tử vong do viêm cơ tim cấp có thể lên đến 20% nếu không được điều trị đúng cách.
Trường hợp viêm cơ tim do virus SARS-CoV-2 cũng đang được theo dõi sát sao, nhất là ở bệnh nhân sau hồi phục COVID-19.
Chẩn đoán viêm cơ tim như thế nào?
Việc chẩn đoán chính xác viêm cơ tim đòi hỏi sự phối hợp giữa lâm sàng, xét nghiệm cận lâm sàng và hình ảnh học tim mạch. Dưới đây là các phương pháp thường được áp dụng:
- Khám lâm sàng: bác sĩ sẽ đánh giá dấu hiệu sinh tồn, nhịp tim, tiếng tim bất thường, phù ngoại vi.
- Điện tâm đồ (ECG): phát hiện rối loạn nhịp tim, thay đổi ST-T, block nhĩ thất.
- Xét nghiệm máu: đo men tim (Troponin, CK-MB), chỉ điểm viêm (CRP, bạch cầu).
- Siêu âm tim: đánh giá chức năng co bóp tim, dịch màng tim, giãn buồng tim.
- Cộng hưởng từ tim (MRI): là công cụ vàng để phát hiện tổn thương cơ tim, viêm hoặc hoại tử.
- Sinh thiết cơ tim: ít khi được chỉ định, chỉ áp dụng khi cần xác định nguyên nhân chính xác (ví dụ bệnh sarcoidosis, viêm cơ tim kháng thuốc).
Một nghiên cứu tại Bệnh viện Chợ Rẫy cho thấy MRI tim giúp chẩn đoán chính xác viêm cơ tim ở trên 85% trường hợp có nghi ngờ lâm sàng, đặc biệt là với viêm cơ tim do virus.
Cách điều trị viêm cơ tim hiện nay
Điều trị viêm cơ tim phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ nặng và thể trạng người bệnh. Mục tiêu điều trị là kiểm soát viêm, hỗ trợ chức năng tim và phòng ngừa biến chứng.
1. Điều trị nguyên nhân
- Kháng virus: áp dụng trong các trường hợp viêm cơ tim do virus cúm, CMV, SARS-CoV-2…
- Kháng sinh: nếu nguyên nhân là do vi khuẩn (ví dụ liên cầu, tụ cầu…)
- Điều trị tự miễn: sử dụng corticosteroid hoặc thuốc ức chế miễn dịch (Methotrexate, Azathioprine) trong viêm cơ tim do bệnh hệ thống.
2. Điều trị hỗ trợ chức năng tim
- Thuốc trợ tim: thuốc ức chế men chuyển (ACEi), chẹn beta, lợi tiểu
- Nghỉ ngơi tuyệt đối: giảm tải cho tim
- Theo dõi sát ECG, huyết áp và chức năng tim
3. Điều trị viêm cơ tim nặng
- Đặt máy tạo nhịp tạm thời trong trường hợp block nhĩ thất độ III
- ECMO (tuần hoàn ngoài cơ thể) hỗ trợ trong suy tim nặng
- Ghép tim: là phương án cuối cùng nếu điều trị nội khoa không cải thiện
“Tại Vinmec, chúng tôi từng điều trị thành công một ca viêm cơ tim cấp gây sốc tim bằng ECMO trong 10 ngày. Bệnh nhân hồi phục hoàn toàn sau đó.” — TS.BS Trương Việt Anh, chuyên gia tim mạch can thiệp
Phòng ngừa viêm cơ tim – Bạn cần làm gì?
Một số biện pháp sau có thể giúp bạn giảm thiểu nguy cơ mắc viêm cơ tim hoặc tái phát:
- Tiêm phòng đầy đủ các bệnh như cúm, COVID-19, viêm gan…
- Điều trị dứt điểm các nhiễm trùng tai – mũi – họng hoặc nhiễm virus đường tiêu hóa
- Không tự ý dùng thuốc, đặc biệt là kháng sinh, thuốc giảm đau chống viêm NSAIDs
- Tránh sử dụng rượu bia, ma túy, các chất độc hại gây tổn thương cơ tim
- Thăm khám định kỳ nếu từng mắc viêm cơ tim hoặc có bệnh nền tim mạch
Kết luận
Viêm cơ tim là một bệnh lý tiềm ẩn nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và điều trị nếu được phát hiện sớm. Những triệu chứng ban đầu tuy mơ hồ nhưng nếu có dấu hiệu bất thường như đau ngực, khó thở, mệt mỏi dai dẳng, bạn không nên chủ quan mà cần đi khám ngay để được chẩn đoán và can thiệp kịp thời.
Thông qua bài viết này, ThuVienBenh.com hy vọng đã cung cấp cho bạn đọc cái nhìn toàn diện và khoa học về bệnh viêm cơ tim – từ nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng đến chẩn đoán và điều trị.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Viêm cơ tim có thể chữa khỏi hoàn toàn không?
Trong nhiều trường hợp, nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách, bệnh nhân có thể hồi phục hoàn toàn mà không để lại di chứng. Tuy nhiên, một số trường hợp có thể tiến triển thành suy tim mãn tính.
Viêm cơ tim có lây không?
Bản thân viêm cơ tim không lây, nhưng nếu do virus thì nguồn virus đó có thể lây qua đường hô hấp hoặc tiêu hóa. Vì vậy, việc giữ vệ sinh và phòng tránh nhiễm khuẩn là rất quan trọng.
Bệnh viêm cơ tim có nguy hiểm không?
Có. Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, viêm cơ tim có thể dẫn đến tử vong do suy tim, rối loạn nhịp tim hoặc ngưng tim đột ngột.
Người từng mắc viêm cơ tim có chơi thể thao được không?
Người từng mắc viêm cơ tim cần kiểm tra chức năng tim định kỳ và chỉ nên quay lại luyện tập thể thao sau khi được bác sĩ chuyên khoa cho phép. Tùy mức độ hồi phục mà thời gian nghỉ ngơi có thể từ vài tháng đến 1 năm.
Cách nhận biết sớm viêm cơ tim là gì?
Hãy cảnh giác nếu bạn có cảm giác đau ngực bất thường, mệt mỏi không rõ nguyên nhân, tim đập nhanh, khó thở sau một đợt nhiễm virus. Đây là những dấu hiệu ban đầu của viêm cơ tim cần được khám sớm.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.