Viêm cân gan chân là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đau gót chân, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và khả năng vận động của người bệnh. Bài viết dưới đây từ ThuVienBenh.com sẽ giúp bạn hiểu rõ về bệnh lý này: từ triệu chứng, nguyên nhân đến các phương pháp điều trị hiệu quả và cách phòng tránh lâu dài.
1. Viêm cân gan chân là gì?
1.1 Cấu trúc và vai trò của cân gan chân
Cân gan chân là một dải mô sợi cứng, kéo dài từ xương gót đến các ngón chân, có nhiệm vụ nâng đỡ vòm bàn chân và hấp thụ chấn động khi bước đi. Cân gan chân đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì chức năng sinh học và cấu trúc của bàn chân.
1.2 Viêm cân gan chân – tình trạng viêm phổ biến ở gót chân
Khi cân gan chân bị viêm hoặc tổn thương, thường do lặp lại các tác động cơ học quá mức, sẽ gây nên tình trạng gọi là viêm cân gan chân (Plantar Fasciitis). Người bệnh thường cảm thấy đau nhói ở phần gót chân, đặc biệt là vào buổi sáng sau khi ngủ dậy hoặc sau khi đứng lâu.
1.3 Thống kê và thực trạng bệnh lý này
Theo Hiệp hội Y học Thể thao Hoa Kỳ, viêm cân gan chân chiếm khoảng 10% các trường hợp đau gót chân và là bệnh lý phổ biến ở người trung niên, người chơi thể thao và người thừa cân.
“Tôi từng nghĩ đau gót chỉ do mỏi chân, cho đến khi bác sĩ chẩn đoán tôi bị viêm cân gan chân sau nhiều tháng chủ quan.” – Chị Minh H., vận động viên bán chuyên nghiệp chia sẻ.
2. Nguyên nhân gây viêm cân gan chân
2.1 Nguyên nhân phổ biến
Nhiều yếu tố có thể gây viêm cân gan chân, chủ yếu liên quan đến các hoạt động làm căng quá mức cấu trúc này:
- Chạy bộ hoặc đi bộ nhiều trên bề mặt cứng: Tăng áp lực lên cân gan chân.
- Đứng lâu trong thời gian dài: Thường gặp ở nghề nghiệp như giáo viên, nhân viên bán hàng.
- Giày dép không phù hợp: Không có hỗ trợ vòm bàn chân hoặc đế quá cứng.
2.2 Yếu tố nguy cơ gia tăng bệnh
Bên cạnh các nguyên nhân trực tiếp, một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh:
- Thừa cân, béo phì: Làm tăng tải trọng lên bàn chân.
- Tuổi trung niên: Cân gan chân mất dần độ đàn hồi.
- Vấn đề về bàn chân: Như vòm chân cao, chân bẹt, lệch trục bàn chân.
- Tiền sử chấn thương: Tác động lặp lại vào gót chân.
3. Triệu chứng viêm cân gan chân
3.1 Đau nhói ở gót chân – dấu hiệu điển hình
Triệu chứng đặc trưng nhất là đau nhói ở gót chân, thường xảy ra ở phần dưới gót, nơi cân gan chân bám vào xương gót.
3.2 Đau tăng khi mới ngủ dậy hoặc đứng lâu
Người bệnh thường mô tả cảm giác đau mạnh nhất vào buổi sáng khi bước những bước đầu tiên sau khi ngủ dậy. Cơn đau có thể dịu đi sau vài bước đi nhưng lại tái phát nếu đứng lâu hoặc vận động nhiều.
3.3 Các biểu hiện đi kèm
Một số triệu chứng đi kèm có thể bao gồm:
- Cứng khớp bàn chân vào sáng sớm.
- Khó khăn khi bước đi, đặc biệt là khi mang vác vật nặng.
- Sưng nhẹ hoặc cảm giác nóng rát ở vùng gót chân.
4. Chẩn đoán viêm cân gan chân
4.1 Khám lâm sàng
Bác sĩ thường sẽ ấn vào vùng dưới gót chân để kiểm tra phản ứng đau, đánh giá phạm vi cử động, và xác định vị trí cụ thể của cơn đau.
4.2 Chụp X-quang, MRI hoặc siêu âm
Trong trường hợp đau kéo dài hoặc để loại trừ các nguyên nhân khác như gai xương gót chân, nứt xương, u xương…, các phương pháp hình ảnh có thể được chỉ định:
- X-quang: Phát hiện gai gót chân hoặc bất thường xương.
- MRI: Xác định mức độ viêm và rách vi thể của cân gan chân.
- Siêu âm: Đánh giá độ dày của cân gan chân và tình trạng viêm.
4.3 Phân biệt với các nguyên nhân đau gót chân khác
Viêm cân gan chân có thể bị nhầm lẫn với các bệnh lý như:
- Gai gót chân (heel spur)
- Viêm bao hoạt dịch gót
- Hội chứng đường hầm cổ chân
- Viêm khớp dạng thấp
Do đó, chẩn đoán đúng và sớm là điều rất quan trọng để điều trị hiệu quả.
5. Các phương pháp điều trị viêm cân gan chân
5.1 Điều trị không dùng thuốc
Đối với hầu hết các trường hợp, điều trị ban đầu không dùng thuốc là lựa chọn hiệu quả và an toàn:
- Nghỉ ngơi: Giảm thiểu các hoạt động tạo áp lực lên chân như chạy bộ hoặc đứng lâu.
- Chườm lạnh: Áp túi đá vào vùng gót chân trong 15-20 phút, 2–3 lần/ngày giúp giảm viêm và đau.
- Thay đổi giày dép: Sử dụng giày có đệm gót tốt, hỗ trợ vòm chân đầy đủ.
5.2 Điều trị bằng thuốc
Thuốc được sử dụng chủ yếu để giảm đau và viêm tạm thời:
- Thuốc giảm đau không steroid (NSAID): Như ibuprofen, naproxen có thể giúp kiểm soát triệu chứng trong giai đoạn đầu.
- Tiêm corticosteroid: Dành cho những trường hợp đau nặng, không đáp ứng với điều trị thông thường.
Lưu ý: Tiêm corticoid không nên lạm dụng vì có thể làm yếu cân gan chân hoặc gây rách nếu tiêm quá nhiều lần.
5.3 Vật lý trị liệu và thiết bị hỗ trợ
Vật lý trị liệu được chỉ định phổ biến giúp cải thiện độ dẻo dai của cân gan chân và gân Achilles:
- Các bài tập kéo giãn chuyên biệt.
- Sử dụng con lăn massage hoặc bóng tennis để làm mềm cân gan chân.
- Đeo nẹp vào ban đêm để giữ bàn chân ở tư thế kéo giãn nhẹ.
- Dụng cụ chỉnh hình bàn chân (orthotic) giúp phân phối lực đều khi đi lại.
5.4 Phẫu thuật (trường hợp nghiêm trọng)
Khi các phương pháp trên không hiệu quả sau 6–12 tháng, can thiệp phẫu thuật có thể được chỉ định:
- Cắt một phần cân gan chân: Giúp giảm áp lực và căng lên vùng gót chân.
- Nội soi giải áp dây chằng: Phương pháp ít xâm lấn, thời gian hồi phục nhanh hơn.
6. Các bài tập hỗ trợ điều trị viêm cân gan chân
6.1 Bài tập kéo giãn cân gan chân
Ngồi trên ghế, bắt chéo chân bị đau lên chân còn lại, dùng tay kéo nhẹ các ngón chân về phía bạn, giữ trong 15 giây và lặp lại 3–5 lần mỗi bên.
6.2 Bài tập massage bằng bóng tennis
Đặt bóng tennis dưới bàn chân, lăn qua lại trong 5 phút mỗi ngày giúp làm mềm mô và giảm đau hiệu quả.
6.3 Tư thế yoga giảm đau gót chân
Động tác “Downward-Facing Dog” giúp kéo giãn gân gót, bắp chân và cân gan chân rất hiệu quả khi thực hiện đều đặn.
7. Cách phòng ngừa viêm cân gan chân
7.1 Chọn giày phù hợp – hỗ trợ gót chân
Ưu tiên giày có lót đệm tốt, hỗ trợ vòm chân và hấp thụ lực khi di chuyển. Tránh giày đế mỏng hoặc cao gót.
7.2 Kiểm soát cân nặng
Giảm trọng lượng cơ thể sẽ làm giảm áp lực đáng kể lên hệ thống cân gan chân và khớp gối.
7.3 Thường xuyên thực hiện bài tập giãn cơ
Duy trì thói quen giãn cơ sau khi vận động hoặc vào mỗi buổi sáng giúp hạn chế co cứng và tổn thương cân gan chân.
8. Khi nào cần đến bác sĩ?
8.1 Dấu hiệu cảnh báo
Hãy đến cơ sở y tế nếu bạn gặp các tình trạng sau:
- Đau kéo dài trên 2 tuần không cải thiện.
- Đau gót chân dữ dội, kèm theo sưng đỏ.
- Khó khăn khi đi lại hoặc đứng lâu.
8.2 Các biến chứng nếu không điều trị kịp thời
- Gai gót chân: Do canxi tích tụ tại điểm bám của cân gan chân.
- Viêm mạn tính: Gây đau dai dẳng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt.
- Mất chức năng vận động: Trong những trường hợp nặng không điều trị sớm.
9. Tổng kết: Viêm cân gan chân có thể kiểm soát nếu điều trị đúng cách
9.1 Tóm tắt kiến thức chính
Viêm cân gan chân là bệnh lý phổ biến gây đau gót chân, chủ yếu do áp lực lặp đi lặp lại hoặc các yếu tố cơ học. Điều trị đúng hướng – từ nghỉ ngơi, vật lý trị liệu đến can thiệp y khoa – có thể giúp người bệnh phục hồi hoàn toàn.
9.2 Vai trò của việc phát hiện sớm
Việc nhận biết sớm các triệu chứng và điều trị kịp thời không chỉ giúp giảm đau mà còn ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng về sau.
9.3 Cập nhật kiến thức thường xuyên tại ThuVienBenh.com
ThuVienBenh.com – nơi bạn có thể tìm thấy mọi thông tin y khoa cần thiết: từ triệu chứng đến phương pháp điều trị, luôn được cập nhật chính xác và dễ hiểu.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Viêm cân gan chân có nguy hiểm không?
Không nguy hiểm đến tính mạng nhưng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động nếu không điều trị đúng cách.
Viêm cân gan chân có tái phát không?
Có. Nếu người bệnh không thay đổi thói quen đi lại, giày dép hoặc không duy trì tập luyện, bệnh có thể tái phát.
Thời gian điều trị viêm cân gan chân là bao lâu?
Phụ thuộc vào mức độ tổn thương, đa số người bệnh cải thiện sau 6 tuần đến 3 tháng với điều trị bảo tồn.
Phẫu thuật có cần thiết không?
Phẫu thuật chỉ cần thiết khi các phương pháp điều trị bảo tồn thất bại sau 6–12 tháng.
Bài tập nào tốt nhất cho người bị viêm cân gan chân?
Bài tập kéo giãn cân gan chân, lăn bóng dưới lòng bàn chân và động tác yoga nhẹ nhàng là những lựa chọn tốt.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.