Viêm âm đạo do vi khuẩn (Bacterial Vaginosis – BV) là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây rối loạn khí hư và khó chịu vùng kín ở phụ nữ. Dù không phải là bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI), nhưng tình trạng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, khả năng sinh sản và gia tăng nguy cơ nhiễm các bệnh lý phụ khoa khác nếu không được điều trị đúng cách.
Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn một cách khoa học, dựa trên kinh nghiệm lâm sàng thực tế và những khuyến cáo y tế uy tín hiện hành.
Viêm âm đạo do vi khuẩn là gì?
Viêm âm đạo do vi khuẩn là tình trạng mất cân bằng hệ vi sinh tự nhiên trong âm đạo. Thông thường, âm đạo khỏe mạnh chứa phần lớn là vi khuẩn Lactobacillus có lợi, giúp duy trì môi trường acid nhẹ (pH khoảng 3.8 – 4.5) để ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn gây hại. Khi các vi khuẩn có hại như Gardnerella vaginalis, Mobiluncus… phát triển lấn át Lactobacillus, sẽ dẫn đến BV.
Khác với các bệnh nấm hay viêm do trùng roi, viêm âm đạo do vi khuẩn thường không gây viêm đỏ rầm rộ nhưng lại đặc trưng bởi khí hư có mùi hôi và dễ tái phát nhiều lần.
Tỉ lệ mắc và mức độ phổ biến
Theo CDC (Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ), khoảng 21 triệu phụ nữ từ 14–49 tuổi ở Mỹ bị viêm âm đạo do vi khuẩn tại một thời điểm nhất định. Tại Việt Nam, tình trạng này cũng chiếm đến 30–40% trong các ca khám phụ khoa.
Nguyên nhân gây viêm âm đạo do vi khuẩn
Không có một nguyên nhân cụ thể duy nhất gây BV, mà là sự kết hợp của nhiều yếu tố làm thay đổi môi trường vi sinh âm đạo. Các yếu tố này bao gồm:
- Thụt rửa âm đạo thường xuyên: Phá vỡ lớp bảo vệ sinh lý tự nhiên, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây hại phát triển.
- Quan hệ tình dục không an toàn: Có nhiều bạn tình, không dùng bao cao su làm tăng nguy cơ mất cân bằng vi khuẩn.
- Thay đổi nội tiết tố: Mang thai, mãn kinh, dùng thuốc tránh thai nội tiết có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh.
- Sử dụng kháng sinh: Diệt cả vi khuẩn có lợi và hại, dễ gây loạn khuẩn âm đạo.
- Mặc đồ lót ẩm ướt hoặc chật: Tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn yếm khí phát triển.
Trích lời BS.CKI Trần Ngọc Quý, chuyên gia sản phụ khoa: “Phụ nữ thường xuyên thụt rửa âm đạo hay dùng dung dịch vệ sinh có độ pH không phù hợp có nguy cơ bị viêm âm đạo do vi khuẩn cao gấp 2–3 lần bình thường.”
Triệu chứng nhận biết viêm âm đạo do vi khuẩn
Nhiều người mắc BV không có triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, khi bệnh biểu hiện ra ngoài, các dấu hiệu thường gặp bao gồm:
- Khí hư màu trắng xám, loãng: Có thể dính thành từng mảng, khác biệt rõ với khí hư sinh lý bình thường.
- Mùi hôi tanh nồng: Mùi cá ươn rõ nhất sau khi quan hệ tình dục, do sự tăng pH và tương tác với tinh dịch.
- Ngứa, rát nhẹ vùng âm hộ: Không phổ biến nhưng có thể xảy ra.
- Cảm giác nóng rát khi đi tiểu: Trong một số trường hợp, đặc biệt nếu có nhiễm khuẩn kèm theo niệu đạo.
Lưu ý: BV có thể bị nhầm lẫn với các bệnh như nhiễm nấm Candida (khí hư đặc như bã đậu, ngứa dữ dội) hay Trichomonas (khí hư loãng, vàng xanh, có bọt). Do đó, không nên tự chẩn đoán mà cần đến bác sĩ chuyên khoa.
Biến chứng nếu không điều trị kịp thời
Viêm âm đạo do vi khuẩn nếu không được điều trị đúng cách có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, đặc biệt là với phụ nữ trong độ tuổi sinh sản hoặc đang mang thai:
- Tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs): BV làm giảm hàng rào bảo vệ tự nhiên của âm đạo.
- Viêm vùng chậu (PID): Vi khuẩn có thể lan lên tử cung và vòi trứng, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
- Sinh non hoặc vỡ ối sớm: Đối với phụ nữ mang thai, BV liên quan đến nguy cơ biến chứng sản khoa.
- Tái phát nhiều lần: Khoảng 30% phụ nữ từng điều trị BV có nguy cơ tái phát trong vòng 3 tháng nếu không điều trị triệt để.
Thống kê của ACOG (Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ) cho thấy: “Viêm âm đạo do vi khuẩn có liên quan đến 25% các trường hợp sinh non tại Mỹ.”
So sánh viêm âm đạo do vi khuẩn với các dạng viêm âm đạo khác
| Đặc điểm | Viêm âm đạo do vi khuẩn | Nhiễm nấm Candida | Viêm âm đạo do Trichomonas |
|---|---|---|---|
| Khí hư | Loãng, trắng xám, mùi tanh | Đặc như bã đậu, không mùi | Lỏng, vàng xanh, có bọt |
| Mùi | Rất hôi, mùi cá ươn | Không mùi hoặc hơi hôi | Hôi, khó chịu |
| Ngứa rát | Ít hoặc không | Rất ngứa | Ngứa rát, đau |
| pH âm đạo | > 4.5 | < 4.5 | > 5.0 |
Chẩn đoán viêm âm đạo do vi khuẩn
Để chẩn đoán chính xác viêm âm đạo do vi khuẩn, bác sĩ sẽ thực hiện khám phụ khoa kết hợp với các xét nghiệm cận lâm sàng. Các phương pháp phổ biến bao gồm:
- Khám âm đạo: Đánh giá khí hư, mùi hôi và các dấu hiệu lâm sàng khác.
- Đo pH âm đạo: Dùng que thử pH. Nếu pH > 4.5, khả năng cao là BV.
- Soi tươi khí hư: Quan sát dưới kính hiển vi để tìm “clue cells” – tế bào biểu mô âm đạo phủ đầy vi khuẩn.
- Test Whiff (ngửi mùi): Trộn dịch âm đạo với dung dịch KOH 10%. Nếu xuất hiện mùi cá ươn đặc trưng, khả năng cao là BV.
- Xét nghiệm PCR hoặc nuôi cấy vi khuẩn: Áp dụng trong các trường hợp khó xác định hoặc tái phát nhiều lần.
Việc chẩn đoán đúng là bước quan trọng để phân biệt BV với các bệnh lý phụ khoa khác, từ đó lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp.
Điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn
Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể điều trị hiệu quả bằng thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, lựa chọn thuốc và liều dùng cần dựa trên chỉ định của bác sĩ.
Phác đồ điều trị theo khuyến cáo
- Metronidazole uống: 500mg, uống 2 lần/ngày trong 7 ngày.
- Metronidazole dạng gel: 0.75%, đặt âm đạo mỗi ngày 1 lần trong 5 ngày.
- Clindamycin dạng kem: 2%, đặt âm đạo mỗi tối trong 7 ngày.
Lưu ý không uống rượu khi dùng metronidazole vì có thể gây phản ứng giống Antabuse (buồn nôn, chóng mặt, đỏ mặt).
Điều trị cho bạn tình có cần thiết?
Theo CDC, điều trị cho bạn tình nam không giúp giảm tỷ lệ tái phát ở phụ nữ, do đó thường không cần thiết. Tuy nhiên, nếu bạn tình là nữ (trong mối quan hệ đồng giới), việc điều trị cả hai có thể được cân nhắc.
Xử lý trường hợp tái phát
Khoảng 30% phụ nữ có thể bị tái phát BV sau 1–3 tháng điều trị. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể:
- Kéo dài thời gian điều trị metronidazole hoặc clindamycin.
- Kết hợp đặt probiotics (lợi khuẩn) âm đạo để phục hồi hệ vi sinh.
- Điều trị duy trì bằng metronidazole gel 2 lần/tuần trong 3–6 tháng.
Phòng ngừa viêm âm đạo do vi khuẩn
BV hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng những thói quen chăm sóc vùng kín đúng cách và khoa học:
- Không thụt rửa âm đạo: Làm mất lớp bảo vệ tự nhiên.
- Tránh sử dụng xà phòng có mùi mạnh: Gây kích ứng hoặc rối loạn pH âm đạo.
- Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục: Giúp duy trì hệ vi sinh ổn định.
- Mặc đồ lót thoáng mát: Nên chọn loại cotton, không quá chật, thay thường xuyên.
- Hạn chế sử dụng kháng sinh bừa bãi: Kháng sinh làm rối loạn hệ vi sinh đường sinh dục.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Viêm âm đạo do vi khuẩn có tự khỏi không?
Trong một số trường hợp rất nhẹ, BV có thể tự khỏi khi hệ vi khuẩn tự cân bằng lại. Tuy nhiên, đa số trường hợp cần điều trị để ngăn ngừa biến chứng và tái phát.
Tôi bị BV nhiều lần trong năm, có nguy hiểm không?
BV tái phát nhiều lần có thể gây viêm vùng chậu, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản hoặc làm tăng nguy cơ mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục. Cần gặp bác sĩ để đánh giá nguyên nhân và điều trị duy trì.
Tôi đang mang thai và bị BV, có nên lo lắng?
Có. BV trong thai kỳ liên quan đến nguy cơ sinh non, vỡ ối sớm hoặc nhiễm trùng hậu sản. Phụ nữ mang thai cần được điều trị BV theo chỉ định an toàn của bác sĩ.
Sau điều trị, tôi cần làm gì để tránh tái phát?
Tuân thủ đúng phác đồ điều trị, vệ sinh đúng cách, không thụt rửa, dùng bao cao su khi quan hệ và có thể bổ sung probiotics theo chỉ định.
Kết luận
Viêm âm đạo do vi khuẩn là tình trạng phổ biến nhưng có thể điều trị và kiểm soát hiệu quả nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách. Quan trọng nhất là bạn cần lắng nghe cơ thể, đi khám phụ khoa định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh để ngăn ngừa tái phát.
Hãy nhớ rằng việc tự điều trị hoặc ngại đi khám có thể khiến tình trạng viêm âm đạo chuyển biến phức tạp và kéo dài, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe sinh sản.
Hành động ngay hôm nay
Nếu bạn đang gặp các dấu hiệu nghi ngờ như khí hư có mùi hôi, bất thường, đừng chần chừ! Đặt lịch khám phụ khoa ngay hôm nay để được bác sĩ chuyên khoa thăm khám, chẩn đoán và điều trị hiệu quả nhất.
“Sức khỏe sinh sản không phải là chuyện nhỏ – hãy bảo vệ cơ thể bạn từ những điều tưởng chừng đơn giản nhất.”
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.