Ung thư tuyến giáp dạng nhú là thể ung thư tuyến giáp phổ biến nhất, chiếm khoảng 70–85% tổng số ca mắc. Mặc dù thường được đánh giá là ít nguy hiểm và có tiên lượng tốt, việc phát hiện muộn hoặc điều trị không đúng cách có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh. Bài viết sau đây từ ThuVienBenh.com sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về căn bệnh này, từ triệu chứng ban đầu, nguyên nhân gây bệnh cho đến các phương pháp điều trị hiện đại, giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe tuyến giáp.
“Tôi từng nghĩ mình chỉ bị bướu lành tuyến giáp, không ngờ sau khi sinh thiết mới phát hiện ra ung thư tuyến giáp dạng nhú. May mắn là bệnh phát hiện sớm và đã được phẫu thuật điều trị thành công.”
— Chị H.L., 38 tuổi, Hà Nội
Ung thư tuyến giáp dạng nhú là gì?
Định nghĩa ung thư tuyến giáp dạng nhú
Ung thư tuyến giáp dạng nhú (Papillary thyroid carcinoma – PTC) là một dạng ung thư biểu mô phát triển từ tế bào nang tuyến giáp. Đây là thể phổ biến nhất trong các loại ung thư tuyến giáp, thường tiến triển chậm và ít di căn xa. Tuy nhiên, nếu không được điều trị đúng, PTC vẫn có thể lan tới hạch bạch huyết vùng cổ.
Theo thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư tuyến giáp dạng nhú chiếm khoảng 80% trong số các trường hợp ung thư tuyến giáp và thường gặp nhất ở phụ nữ trong độ tuổi từ 30 đến 50.
Phân biệt với các thể ung thư tuyến giáp khác
- Thể nang (follicular): Chiếm khoảng 10–15% các ca, có thể di căn xa hơn dạng nhú.
- Thể tủy (medullary): Xuất phát từ tế bào C của tuyến giáp, có liên quan đến yếu tố di truyền.
- Thể không biệt hóa (anaplastic): Hiếm gặp nhưng rất ác tính, tiên lượng kém.
So với các thể khác, ung thư tuyến giáp dạng nhú thường ít nguy hiểm hơn, đáp ứng tốt với điều trị và có tỷ lệ sống cao nếu phát hiện sớm.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Yếu tố di truyền
Ung thư tuyến giáp dạng nhú hiếm khi có yếu tố di truyền rõ rệt, tuy nhiên trong một số trường hợp, bệnh có thể xảy ra ở các thành viên trong cùng một gia đình. Những người có người thân mắc ung thư tuyến giáp nên kiểm tra định kỳ để tầm soát sớm nguy cơ.
Tiếp xúc với bức xạ
Một trong những nguyên nhân được ghi nhận rõ ràng nhất là tiếp xúc với tia xạ, đặc biệt trong thời thơ ấu. Những người từng xạ trị vùng đầu cổ hoặc sống gần khu vực có sự cố phóng xạ (như Chernobyl) có nguy cơ mắc ung thư tuyến giáp cao hơn.
Rối loạn nội tiết và các bệnh tuyến giáp khác
Các bệnh lý như bướu giáp nhân, viêm tuyến giáp Hashimoto hoặc tình trạng mất cân bằng hormone tuyến giáp kéo dài cũng có thể góp phần thúc đẩy sự hình thành tế bào ung thư.
Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm:
- Giới tính nữ (gấp 3 lần nam giới)
- Thiếu iod kéo dài
- Tiền sử mắc bệnh tuyến giáp
- Căng thẳng kéo dài và lối sống không lành mạnh
Triệu chứng ung thư tuyến giáp dạng nhú
Các dấu hiệu ban đầu thường gặp
Giai đoạn đầu của ung thư tuyến giáp dạng nhú thường không có triệu chứng rõ ràng. Phần lớn bệnh nhân phát hiện bệnh khi đi khám định kỳ hoặc tình cờ sờ thấy khối u ở vùng cổ. Dưới đây là một số biểu hiện cần đặc biệt lưu ý:
- Sờ thấy khối cứng ở vùng cổ, không đau
- Khàn tiếng kéo dài, không rõ nguyên nhân
- Khó nuốt hoặc nuốt vướng
- Khó thở khi khối u chèn ép khí quản
- Hạch bạch huyết vùng cổ nổi to
Khi nào cần đi khám?
Bất kỳ khối u nào ở vùng cổ tồn tại trên 2 tuần không rõ nguyên nhân đều cần được thăm khám chuyên khoa nội tiết hoặc tai mũi họng. Việc phát hiện và điều trị sớm sẽ giúp làm giảm biến chứng và tăng khả năng khỏi bệnh.
Biểu hiện ở cổ
Khối u tuyến giáp thường nằm ở vùng trước cổ, di chuyển khi nuốt. Nếu khối u phát triển lớn có thể gây biến dạng cổ, đau vùng họng hoặc lan sang tai.
Triệu chứng toàn thân
Một số bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng toàn thân như:
- Mệt mỏi, sụt cân không rõ nguyên nhân
- Hồi hộp, đánh trống ngực
- Rối loạn giấc ngủ
Chẩn đoán ung thư tuyến giáp thể nhú
Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ khám vùng cổ để xác định kích thước, độ di động và mật độ của khối u. Hạch bạch huyết cũng sẽ được kiểm tra để đánh giá nguy cơ di căn tại chỗ.
Siêu âm tuyến giáp
Là phương pháp chẩn đoán hình ảnh đầu tay. Siêu âm giúp xác định kích thước, hình thái, mức độ vôi hóa, tăng sinh mạch máu và khả năng xâm lấn của khối u.
Sinh thiết tế bào bằng kim nhỏ (FNA)
Đây là kỹ thuật lấy mẫu tế bào từ khối u tuyến giáp để xét nghiệm dưới kính hiển vi. FNA giúp phân biệt u lành tính và ác tính với độ chính xác lên đến 95%.
Xét nghiệm chức năng tuyến giáp
- TSH (Thyroid Stimulating Hormone): Đánh giá hoạt động tuyến giáp.
- FT3, FT4: Đo nồng độ hormone tuyến giáp trong máu.
- Thyroglobulin: Dùng để theo dõi sau điều trị và phát hiện tái phát.
Các phương pháp điều trị
Phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp
Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính đối với ung thư tuyến giáp dạng nhú. Tùy theo kích thước và mức độ lan rộng của khối u, bác sĩ có thể chỉ định:
- Cắt thùy tuyến giáp: Được áp dụng cho các khối u nhỏ, chưa lan rộng.
- Cắt toàn bộ tuyến giáp: Thường chỉ định nếu khối u lớn hơn 1 cm, có nhiều nhân hoặc đã di căn hạch.
- Nạo vét hạch cổ: Nếu có hạch di căn, bác sĩ sẽ thực hiện thêm thủ thuật nạo vét hạch bạch huyết vùng cổ.
Phẫu thuật giúp loại bỏ khối u triệt để, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các bước điều trị tiếp theo như iod phóng xạ hoặc theo dõi chỉ số thyroglobulin.
Điều trị bằng iod phóng xạ (RAI)
Sau khi phẫu thuật, nếu còn tế bào ung thư sót lại hoặc có nguy cơ di căn, bệnh nhân có thể được chỉ định điều trị bằng iod phóng xạ. Iod phóng xạ sẽ được hấp thu chọn lọc bởi mô tuyến giáp còn lại và phá hủy tế bào ung thư.
- Hiệu quả cao trong loại bỏ mô giáp còn sót
- Giảm nguy cơ tái phát
- Được áp dụng chủ yếu cho bệnh nhân ung thư giai đoạn II–III
Liệu pháp hormone thay thế
Sau cắt toàn bộ tuyến giáp, người bệnh cần uống hormone tuyến giáp (levothyroxine) suốt đời để duy trì chức năng nội tiết và ức chế sự phát triển của tế bào ung thư còn sót.
Bác sĩ sẽ điều chỉnh liều lượng dựa trên chỉ số TSH và các xét nghiệm định kỳ.
Theo dõi sau điều trị
Sau điều trị, người bệnh cần được theo dõi chặt chẽ theo lịch hẹn. Việc này nhằm phát hiện sớm nguy cơ tái phát và điều chỉnh kế hoạch điều trị nếu cần. Các bước theo dõi bao gồm:
- Đo nồng độ thyroglobulin huyết thanh
- Siêu âm tuyến giáp và vùng cổ
- Chụp PET/CT nếu nghi ngờ di căn
Tiên lượng sống và khả năng tái phát
Tỷ lệ sống sau 5 năm, 10 năm
Ung thư tuyến giáp dạng nhú có tiên lượng rất tốt nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), tỷ lệ sống sót sau 10 năm của bệnh nhân ung thư tuyến giáp dạng nhú giai đoạn sớm có thể lên đến 95–98%.
Yếu tố ảnh hưởng đến tiên lượng
Các yếu tố làm thay đổi tiên lượng bao gồm:
- Độ tuổi của bệnh nhân (người trẻ tiên lượng tốt hơn)
- Kích thước khối u ban đầu
- Di căn hạch bạch huyết hoặc di căn xa
- Mức độ xâm lấn của tế bào ung thư
Phòng ngừa tái phát và theo dõi định kỳ
Bệnh nhân cần tuân thủ các hướng dẫn điều trị của bác sĩ, duy trì việc dùng hormone đều đặn và tái khám định kỳ mỗi 3–6 tháng trong 2 năm đầu. Sau đó có thể giãn ra tùy vào nguy cơ cá nhân.
Cuộc sống sau điều trị ung thư tuyến giáp
Tái khám định kỳ
Việc tái khám định kỳ giúp bác sĩ theo dõi diễn tiến bệnh, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và điều chỉnh phác đồ nếu cần.
Dinh dưỡng và lối sống lành mạnh
Sau điều trị, người bệnh nên:
- Duy trì chế độ ăn giàu iod tự nhiên (trứng, rong biển, cá biển)
- Hạn chế chất béo, thực phẩm chế biến sẵn
- Vận động nhẹ nhàng mỗi ngày (đi bộ, yoga)
- Ngủ đủ giấc và tránh căng thẳng tinh thần
Hỗ trợ tâm lý cho bệnh nhân
Rất nhiều bệnh nhân sau điều trị ung thư tuyến giáp gặp tình trạng lo âu hoặc trầm cảm nhẹ. Gia đình và cộng đồng cần tạo điều kiện cho người bệnh được hỗ trợ tinh thần, giao tiếp xã hội và duy trì lối sống tích cực.
Ung thư tuyến giáp thể nhú có nguy hiểm không? (FAQ)
Ung thư tuyến giáp thể nhú có chữa khỏi được không?
Có. Nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm và điều trị đúng cách, ung thư tuyến giáp dạng nhú có thể được chữa khỏi hoàn toàn. Tỷ lệ sống trên 10 năm là rất cao, đặc biệt ở người trẻ tuổi.
Ung thư tuyến giáp dạng nhú có di căn không?
Dạng nhú có thể di căn đến hạch bạch huyết vùng cổ nhưng hiếm khi lan xa đến phổi hay xương. Di căn có thể xảy ra nếu phát hiện muộn hoặc điều trị không đầy đủ.
Điều trị ung thư tuyến giáp có ảnh hưởng đến cuộc sống không?
Hầu hết bệnh nhân vẫn có thể sống và làm việc bình thường sau điều trị. Tuy nhiên, người bệnh cần tuân thủ việc dùng hormone thay thế và kiểm tra sức khỏe định kỳ để duy trì chất lượng sống tốt nhất.
Kết luận
Ung thư tuyến giáp dạng nhú là một bệnh lý ác tính nhưng có tiên lượng rất khả quan nếu được phát hiện sớm. Bằng việc hiểu rõ triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị, người bệnh có thể chủ động bảo vệ sức khỏe tuyến giáp của mình. Đừng chủ quan khi thấy có khối u ở vùng cổ – hãy đi khám ngay để được chẩn đoán chính xác.
ThuVienBenh.com – Nơi bạn có thể tìm thấy tất cả thông tin y khoa cần thiết: từ triệu chứng đến điều trị, tất cả đều được cập nhật chính xác và dễ hiểu.
Tham khảo y khoa
- American Cancer Society – Thyroid Cancer
- Bệnh viện K Trung Ương – Phác đồ điều trị ung thư tuyến giáp
- Hiệp hội Nội tiết Hoa Kỳ (ATA) – Guidelines for Thyroid Nodule and Cancer Management
- Vinmec.com, Medlatec.vn, Benhvienhanoi.vn – Tổng hợp bài viết chuyên môn về ung thư tuyến giáp
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.