Ung thư tủy sống là một căn bệnh hiếm gặp nhưng có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Với sự phát triển âm thầm, bệnh thường bị bỏ qua cho đến khi xuất hiện các triệu chứng thần kinh rõ rệt. Vậy, ung thư tủy sống là gì, nguyên nhân do đâu, và cơ hội sống của người bệnh như thế nào? Bài viết dưới đây từ ThuVienBenh.com sẽ cung cấp thông tin toàn diện, đáng tin cậy và dễ hiểu nhất về căn bệnh nguy hiểm này.
Ung thư tủy sống là gì?
Ung thư tủy sống là sự hình thành và phát triển bất thường của các tế bào trong hoặc xung quanh tủy sống – bộ phận quan trọng thuộc hệ thần kinh trung ương. Tủy sống có vai trò truyền dẫn thông tin giữa não và phần còn lại của cơ thể. Khi bị khối u xâm lấn, hệ thống này sẽ bị gián đoạn, gây ra những rối loạn vận động, cảm giác hoặc chức năng sinh lý.
Phân loại ung thư tủy sống
- U lành tính (benign): Phát triển chậm, không di căn nhưng vẫn có thể gây chèn ép tủy sống nghiêm trọng.
- U ác tính (malignant): Có khả năng xâm lấn, phá hủy mô tủy sống, đôi khi di căn từ các bộ phận khác như phổi, tuyến tiền liệt, hoặc vú.
Ung thư tủy sống nguyên phát và thứ phát
– Nguyên phát: Khối u phát sinh trực tiếp trong tủy sống hoặc màng bao quanh.
– Thứ phát: Di căn từ ung thư tại cơ quan khác (phổi, vú, tuyến giáp,…) và lan đến tủy sống qua đường máu hoặc hạch bạch huyết.
Nguyên nhân gây ung thư tủy sống
Hiện chưa xác định rõ nguyên nhân chính xác gây ung thư tủy sống. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra một số yếu tố nguy cơ cao có liên quan:
- Di truyền: Người có tiền sử gia đình mắc bệnh u hệ thần kinh (như hội chứng Li-Fraumeni, Von Hippel-Lindau) có nguy cơ cao hơn.
- Phơi nhiễm bức xạ: Tiếp xúc với tia X liều cao hoặc chất phóng xạ trong thời gian dài.
- Hệ miễn dịch suy yếu: Người ghép tạng hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch lâu dài.
- Di căn từ ung thư khác: Ung thư phổi, tuyến tiền liệt, vú,… là nguồn di căn phổ biến đến cột sống và tủy sống.
Dấu hiệu và triệu chứng cảnh báo
Triệu chứng ung thư tủy sống thường phụ thuộc vào vị trí và tốc độ phát triển của khối u. Dưới đây là những biểu hiện phổ biến mà người bệnh cần đặc biệt lưu ý:
- Đau lưng mãn tính: Đau âm ỉ hoặc dữ dội, tăng khi nghỉ ngơi hoặc về đêm.
- Tê bì tay chân: Mất cảm giác hoặc cảm giác châm chích, tê nóng lan xuống chi dưới hoặc chi trên.
- Yếu cơ, liệt cơ: Đi lại khó khăn, có thể bị liệt từng phần hoặc toàn bộ nếu khối u chèn ép nghiêm trọng.
- Rối loạn tiểu tiện – đại tiện: Không kiểm soát được bàng quang và ruột.
- Rối loạn thăng bằng và phối hợp động tác: Dễ té ngã, mất cảm giác định vị.
“Một bệnh nhân nữ 38 tuổi đến khám với triệu chứng đau lưng âm ỉ, tê chân phải và đi lại khó khăn trong 2 tháng. Chụp MRI phát hiện khối u màng tủy tại đốt sống ngực. Bệnh nhân được chẩn đoán u màng tủy lành tính và phẫu thuật lấy u thành công.” – Trích báo cáo lâm sàng BV Đại học Y Dược TP.HCM.
Lưu ý: Những triệu chứng kể trên dễ bị nhầm lẫn với bệnh lý cơ xương khớp thông thường như thoát vị đĩa đệm hoặc thoái hóa cột sống. Do đó, khi có dấu hiệu kéo dài và tiến triển, cần sớm đến cơ sở y tế chuyên khoa để kiểm tra chuyên sâu.
Chẩn đoán ung thư tủy sống
Việc chẩn đoán chính xác đóng vai trò then chốt trong tiên lượng và điều trị ung thư tủy sống. Các phương pháp phổ biến hiện nay gồm:
1. Thăm khám lâm sàng thần kinh
Bác sĩ kiểm tra các phản xạ, cảm giác, vận động, khả năng phối hợp để xác định vùng tổn thương thần kinh.
2. Chụp cộng hưởng từ (MRI)
Phương pháp hình ảnh chính xác nhất giúp phát hiện vị trí, kích thước và mức độ chèn ép của khối u lên tủy sống.
3. CT Scan và X-quang
Hỗ trợ đánh giá tổn thương xương cột sống liên quan và tìm các ổ di căn.
4. Sinh thiết
Lấy mẫu mô khối u để xác định loại tế bào, phân biệt u lành hay ác tính.
5. Xét nghiệm toàn thân
– Chụp PET/CT để phát hiện di căn xa
– Xạ hình xương trong trường hợp nghi ngờ tổn thương xương
– Xét nghiệm máu để đánh giá tình trạng viêm hoặc dấu ấn ung thư (nếu có)
Các giai đoạn của ung thư tủy sống
Không giống nhiều loại ung thư khác, ung thư tủy sống không có hệ thống phân chia giai đoạn TNM phổ biến. Tuy nhiên, có thể phân loại theo mức độ phát triển và lan rộng của khối u như sau:
| Giai đoạn | Đặc điểm |
|---|---|
| U lành tính | Phát triển chậm, giới hạn tại một vị trí, không xâm lấn mô lân cận |
| U ác tính giai đoạn đầu | Bắt đầu chèn ép tủy sống nhưng chưa di căn |
| U ác tính tiến triển | Lan rộng sang các đốt sống kế cận, có nguy cơ di căn |
| Ung thư di căn tủy sống | Khối u từ nơi khác di căn đến tủy sống, tiên lượng nặng |
Tiên lượng sống: Ung thư tủy sống sống được bao lâu?
Tiên lượng của bệnh nhân ung thư tủy sống phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại khối u, vị trí, tốc độ phát triển, giai đoạn phát hiện bệnh và khả năng can thiệp y tế. Dưới đây là một số điểm quan trọng về tiên lượng:
- U lành tính: Tỷ lệ sống cao nếu phát hiện sớm và được phẫu thuật triệt để, khả năng phục hồi thần kinh tốt.
- U ác tính: Tỷ lệ sống sau 5 năm dao động từ 30–70% tùy vào độ biệt hóa tế bào và khả năng đáp ứng điều trị.
- Trường hợp di căn tủy: Tiên lượng kém hơn, thời gian sống có thể tính bằng tháng nếu không can thiệp kịp thời.
Theo Hiệp hội Ung thư Mỹ (ACS), các yếu tố như tuổi tác, thể trạng tổng quát, mức độ tổn thương thần kinh trước điều trị cũng ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả điều trị và chất lượng sống.
Các phương pháp điều trị ung thư tủy sống
Điều trị ung thư tủy sống thường kết hợp nhiều phương pháp để đạt hiệu quả tối ưu. Tùy vào loại khối u và giai đoạn bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định hướng điều trị phù hợp.
1. Phẫu thuật
Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính, đặc biệt với các khối u lành tính hoặc chưa di căn. Mục tiêu là loại bỏ tối đa khối u mà vẫn bảo tồn chức năng thần kinh.
Trong nhiều trường hợp, việc phẫu thuật sớm có thể giúp phục hồi vận động, cải thiện chất lượng sống đáng kể cho bệnh nhân.
2. Xạ trị
Xạ trị thường được chỉ định sau phẫu thuật để tiêu diệt tế bào ung thư còn sót lại hoặc dùng cho những trường hợp không thể mổ. Một số kỹ thuật hiện đại như xạ trị định vị (SRS/SBRT) giúp giảm thiểu ảnh hưởng đến mô lành.
3. Hóa trị
Hóa trị không phải là lựa chọn đầu tay cho ung thư tủy sống nguyên phát, nhưng có thể dùng trong trường hợp u di căn hoặc ác tính lan rộng. Tuy nhiên, do hàng rào máu – não, hiệu quả hóa trị có thể bị giới hạn.
4. Điều trị hỗ trợ
- Thuốc giảm đau: Kiểm soát triệu chứng đau hiệu quả.
- Vật lý trị liệu: Giúp phục hồi chức năng vận động.
- Hỗ trợ tâm lý: Đặc biệt quan trọng trong giai đoạn điều trị dài và khó khăn.
Làm sao để phòng ngừa ung thư tủy sống?
Mặc dù không thể phòng ngừa hoàn toàn ung thư tủy sống, nhưng bạn có thể giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh bằng các biện pháp sau:
- Tránh tiếp xúc kéo dài với chất phóng xạ hoặc hóa chất độc hại.
- Không hút thuốc lá và duy trì lối sống lành mạnh.
- Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh thần kinh hoặc ung thư.
- Điều trị sớm các bệnh ung thư khác để tránh nguy cơ di căn tủy sống.
Tổng kết: Điều cần biết về ung thư tủy sống
Ung thư tủy sống là một căn bệnh nguy hiểm nhưng nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, người bệnh vẫn có cơ hội phục hồi tốt. Bài viết đã trình bày đầy đủ các khía cạnh từ nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán, đến các phương pháp điều trị và tiên lượng bệnh. Hy vọng những thông tin này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh lý phức tạp này, từ đó chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe cá nhân và người thân.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Ung thư tủy sống có chữa được không?
Với u lành tính, việc phẫu thuật có thể mang lại kết quả rất tốt. U ác tính cần điều trị phối hợp và có thể kiểm soát được nếu phát hiện sớm.
Ung thư tủy sống khác gì so với ung thư cột sống?
Ung thư tủy sống là khối u phát sinh trong tủy sống, còn ung thư cột sống thường bắt đầu từ xương đốt sống. Tuy nhiên, hai loại này có thể liên quan khi khối u từ cột sống xâm lấn vào tủy.
Người trẻ có thể mắc ung thư tủy sống không?
Có. Dù hiếm gặp, ung thư tủy sống vẫn có thể xảy ra ở người trẻ, đặc biệt là do yếu tố di truyền hoặc đột biến gen.
Khối u ở tủy sống có nguy cơ tái phát không?
Có, nhất là nếu không được loại bỏ triệt để hoặc u có bản chất ác tính. Theo dõi tái phát là phần quan trọng trong điều trị lâu dài.
Chẩn đoán ung thư tủy sống có cần sinh thiết không?
Sinh thiết thường cần thiết trong các trường hợp khó phân biệt u lành và ác tính hoặc để định hướng điều trị phù hợp.
“Tôi từng chứng kiến một bệnh nhân bị chẩn đoán sai là thoái hóa cột sống trong nhiều tháng. Đến khi làm MRI, chúng tôi phát hiện khối u màng tủy lan rộng. Trường hợp ấy cho thấy tầm quan trọng của chẩn đoán sớm và chính xác.” – BS. Trần Thị Ngọc Mai, Bệnh viện Bạch Mai.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.