Ung thư ruột non là một căn bệnh hiếm gặp trong nhóm ung thư đường tiêu hóa, nhưng mức độ nguy hiểm của nó lại không hề nhỏ. Với đặc điểm khó phát hiện sớm, bệnh thường chỉ được chẩn đoán khi đã tiến triển, gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng sống của người bệnh. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn đọc một cái nhìn toàn diện về căn bệnh này – từ nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo, cách chẩn đoán đến phác đồ điều trị hiệu quả hiện nay.
Ung thư ruột non là gì?
Vị trí ruột non trong hệ tiêu hóa
Ruột non là đoạn ống tiêu hóa nằm giữa dạ dày và ruột già, dài trung bình khoảng 6 mét ở người trưởng thành. Bộ phận này đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa thức ăn và hấp thu dưỡng chất cần thiết cho cơ thể.
Phân loại ung thư ruột non
Theo chuyên gia tại Bệnh viện K, ung thư ruột non có thể chia thành các dạng chính sau:
- Ung thư biểu mô tuyến (Adenocarcinoma): Chiếm khoảng 30-40% các trường hợp, thường xuất hiện ở tá tràng.
- U carcinoid: Thường phát triển chậm và xảy ra ở hồi tràng.
- U lympho (Lymphoma): Có liên quan đến hệ miễn dịch, phổ biến ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch.
- Sarcoma (thường là GIST – khối u mô đệm đường tiêu hóa): Hiếm gặp hơn, nhưng có xu hướng phát triển mạnh.
Đây là những thể bệnh khác nhau, mỗi loại có cách điều trị và tiên lượng riêng, đòi hỏi bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa và ung bướu phải phối hợp chặt chẽ trong quá trình điều trị.
Dấu hiệu nhận biết ung thư ruột non
Các triệu chứng phổ biến
Vì ruột non là cơ quan nằm sâu trong ổ bụng, các triệu chứng ung thư tại đây thường không rõ ràng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, một số dấu hiệu cảnh báo sớm có thể bao gồm:
- Đau âm ỉ hoặc dữ dội vùng bụng, thường xuyên và không rõ nguyên nhân.
- Buồn nôn, nôn sau ăn, đầy bụng, khó tiêu.
- Tiêu chảy kéo dài hoặc phân có lẫn máu (phân đen).
- Sút cân nhanh, mệt mỏi kéo dài không rõ lý do.
- Thiếu máu không giải thích được qua chế độ ăn uống.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Theo TS.BS Trần Ngọc Lâm – chuyên gia ung bướu, nếu bạn có các biểu hiện kể trên kéo dài trên 2 tuần mà không rõ nguyên nhân, nên đến cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám. Việc phát hiện sớm ung thư ruột non có thể giúp tăng tỷ lệ điều trị thành công lên đến 70%.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Nguyên nhân chính
Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây ra ung thư ruột non vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy một số cơ chế liên quan có thể bao gồm:
- Đột biến gen gây tăng sinh tế bào bất thường ở lớp niêm mạc ruột non.
- Viêm mãn tính niêm mạc ruột do các bệnh như Crohn.
- Tác động lâu dài của thực phẩm chứa chất gây ung thư (nitrate, chất bảo quản…)
Các yếu tố nguy cơ gia tăng
Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư ruột non:
- Tiền sử bệnh lý tiêu hóa: Như bệnh Crohn, bệnh Celiac.
- Hội chứng di truyền: FAP (đa polyp đại tràng), Lynch (ung thư đại trực tràng không polyp).
- Chế độ ăn uống: Ăn nhiều chất béo, ít chất xơ, tiêu thụ nhiều đồ nướng, xông khói, đồ hộp.
- Hút thuốc và uống rượu: Gây tổn thương DNA và tạo điều kiện cho tế bào ác tính phát triển.
- Tuổi tác: Thường gặp ở độ tuổi từ 50 trở lên.
Theo một nghiên cứu được công bố trên Journal of Clinical Oncology, tỷ lệ mắc ung thư ruột non đang gia tăng nhẹ trong nhóm người trẻ dưới 50 tuổi, có thể do lối sống hiện đại và ăn uống thiếu lành mạnh.
Chẩn đoán ung thư ruột non
Các phương pháp hình ảnh học
Để xác định sự hiện diện của khối u ruột non, các phương pháp sau thường được chỉ định:
- Nội soi ruột non (capsule endoscopy hoặc balloon enteroscopy): Giúp quan sát trực tiếp các tổn thương.
- Chụp CT Scan bụng: Phát hiện khối u, hạch di căn hoặc tắc ruột.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): Đặc biệt hữu ích khi cần đánh giá sự xâm lấn mô mềm.
Xét nghiệm sinh thiết và xét nghiệm máu
Sau khi phát hiện nghi ngờ khối u, bác sĩ sẽ tiến hành:
- Sinh thiết: Lấy mẫu mô từ vị trí tổn thương để phân tích tế bào học.
- Xét nghiệm máu: Kiểm tra dấu ấn ung thư (CEA, CA 19-9), công thức máu, chức năng gan, thận để đánh giá tình trạng toàn thân.
Sự phối hợp giữa các phương pháp hình ảnh và xét nghiệm giúp xác định giai đoạn bệnh, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
Phác đồ điều trị ung thư ruột non
Phẫu thuật
Phẫu thuật là phương pháp điều trị chính đối với ung thư ruột non, đặc biệt khi khối u còn khu trú. Mục tiêu là cắt bỏ toàn bộ khối u và phần ruột bị ảnh hưởng, đồng thời nạo vét hạch lân cận để đánh giá nguy cơ di căn.
Ví dụ, với ung thư biểu mô tuyến ở đoạn tá tràng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật Whipple – một kỹ thuật mổ lớn kết hợp cắt bỏ phần đầu tụy, đoạn tá tràng và túi mật. Đây là phẫu thuật phức tạp nhưng cho tiên lượng tốt nếu thực hiện sớm.
Hóa trị và xạ trị
Hóa trị thường được sử dụng khi bệnh đã lan rộng hoặc sau phẫu thuật nhằm tiêu diệt tế bào ung thư còn sót lại. Các phác đồ hóa trị phổ biến bao gồm:
- FOLFOX (oxaliplatin + leucovorin + 5-FU)
- CAPOX (capecitabine + oxaliplatin)
Xạ trị có vai trò hỗ trợ giảm triệu chứng, đặc biệt khi khối u gây chảy máu, tắc ruột hoặc đau đớn. Tuy nhiên, do ruột non nhạy cảm với tia xạ, nên bác sĩ thường cân nhắc kỹ lưỡng khi chỉ định.
Liệu pháp nhắm trúng đích và miễn dịch
Trong các trường hợp ung thư ruột non di căn hoặc không thể phẫu thuật, liệu pháp nhắm trúng đích như bevacizumab hoặc liệu pháp miễn dịch như nivolumab có thể được xem xét. Những liệu pháp mới này hoạt động bằng cách ức chế các yếu tố tăng trưởng hoặc kích thích hệ miễn dịch tấn công tế bào ung thư.
Tiên lượng và biến chứng có thể gặp
Tỷ lệ sống và phục hồi
Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), tỷ lệ sống sau 5 năm đối với ung thư ruột non phụ thuộc vào giai đoạn bệnh khi được chẩn đoán:
| Giai đoạn | Tỷ lệ sống sau 5 năm |
|---|---|
| Giai đoạn I | 70 – 80% |
| Giai đoạn II | 55 – 65% |
| Giai đoạn III | 30 – 50% |
| Giai đoạn IV | Dưới 20% |
Biến chứng sau điều trị
Các biến chứng thường gặp có thể bao gồm:
- Nhiễm trùng sau mổ, tắc ruột do dính ruột
- Rối loạn hấp thu chất dinh dưỡng
- Suy giảm miễn dịch do hóa trị
- Ảnh hưởng tâm lý: lo âu, trầm cảm hậu điều trị
Phòng ngừa ung thư ruột non
Thay đổi lối sống
Mặc dù không thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ mắc ung thư, nhưng một lối sống lành mạnh có thể giảm thiểu rủi ro đáng kể:
- Duy trì chế độ ăn giàu chất xơ, rau củ quả, hạn chế thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn
- Không hút thuốc, hạn chế rượu bia
- Thường xuyên vận động thể chất
- Kiểm soát cân nặng và các bệnh lý nền như tiểu đường, viêm ruột mãn tính
Tầm soát định kỳ
Với những người có tiền sử bệnh lý tiêu hóa hoặc hội chứng di truyền, nên tầm soát ung thư ruột non định kỳ bằng nội soi hoặc xét nghiệm máu theo chỉ định của bác sĩ.
Câu chuyện thực tế: Hành trình chiến đấu với ung thư ruột non
Câu chuyện của anh Nam – 45 tuổi (TP.HCM)
“Tôi từng nghĩ đau bụng và chướng hơi là chuyện bình thường. Chỉ đến khi được chẩn đoán ung thư ruột non giai đoạn II, tôi mới hiểu rằng việc lắng nghe cơ thể là điều vô cùng quan trọng.” — Anh Nguyễn Văn Nam chia sẻ.
Anh Nam là nhân viên văn phòng, từng chủ quan với các triệu chứng mơ hồ như đầy hơi, tiêu chảy kéo dài. Khi đến bệnh viện kiểm tra, bác sĩ phát hiện khối u ở đoạn hỗng tràng. Anh được chỉ định phẫu thuật và hóa trị sau mổ. Sau 2 năm kiên trì điều trị và thay đổi lối sống, anh đã phục hồi sức khỏe, trở lại công việc và duy trì tái khám định kỳ.
Bài học và động lực sống tích cực
Câu chuyện của anh Nam là minh chứng rằng ung thư không phải là dấu chấm hết, đặc biệt khi được phát hiện sớm và điều trị tích cực. Thái độ sống tích cực và sự hỗ trợ từ gia đình cũng là yếu tố quan trọng trong quá trình chiến đấu với bệnh.
Kết luận
Ung thư ruột non là căn bệnh hiếm gặp nhưng không thể xem nhẹ. Nhận biết sớm các dấu hiệu, hiểu rõ yếu tố nguy cơ và chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ là cách tốt nhất để phòng tránh và kiểm soát bệnh hiệu quả. Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đọc sẽ có thêm kiến thức chuyên sâu và đáng tin cậy để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.
Nguồn tham khảo y khoa
- American Cancer Society. Small Intestine Cancer. https://www.cancer.org
- National Cancer Institute. Small Intestine Cancer Treatment (PDQ®)–Patient Version. https://www.cancer.gov
- Hiệp hội Ung thư Việt Nam – Bộ Y tế
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Ung thư ruột non có chữa được không?
Ung thư ruột non có thể chữa được nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Tỷ lệ sống sau 5 năm ở giai đoạn I có thể lên đến 80%.
2. Ăn uống như thế nào sau khi điều trị ung thư ruột non?
Nên ăn thực phẩm dễ tiêu, giàu chất xơ, chia nhỏ bữa ăn và tránh đồ cay nóng, chiên rán. Tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng trong quá trình hồi phục.
3. Nội soi ruột non có đau không?
Nội soi ruột non bằng viên nang hoặc qua ống mềm đều được gây tê hoặc gây mê nhẹ, nên bệnh nhân không cảm thấy đau trong quá trình thực hiện.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.