Ung thư miệng là một trong những loại ung thư dễ bị bỏ sót nhất trong giai đoạn đầu vì triệu chứng có thể giống với những bệnh lý lành tính như loét miệng hay viêm nướu. Tuy nhiên, sự chủ quan này lại là nguyên nhân khiến người bệnh được chẩn đoán khi bệnh đã ở giai đoạn muộn, làm giảm khả năng điều trị thành công. Vậy làm thế nào để phát hiện sớm ung thư miệng và xử lý hiệu quả? Bài viết dưới đây từ ThuVienBenh.com sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về bệnh lý nguy hiểm này.
Ung thư miệng là gì?
Khái niệm về ung thư miệng
Ung thư miệng là một loại ung thư phát triển tại khoang miệng – bao gồm lưỡi, lợi (nướu), má trong, sàn miệng, vòm miệng và môi. Đây là một phần của nhóm ung thư đầu cổ, chiếm khoảng 2–4% tổng số ca ung thư trên toàn thế giới, theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Phần lớn các trường hợp là ung thư tế bào vảy – loại tế bào bao phủ bên trong khoang miệng. Bệnh có khả năng lan rộng nhanh chóng nếu không được phát hiện và điều trị sớm.
Các vị trí ung thư thường gặp
- Ung thư lưỡi
- Ung thư nướu
- Ung thư má trong
- Ung thư vòm miệng
- Ung thư môi
Phân loại ung thư miệng
Ung thư miệng được phân chia theo vị trí phát sinh và loại tế bào tổn thương:
1. Ung thư tế bào vảy
Chiếm khoảng 90% các ca ung thư miệng. Tế bào ác tính phát sinh từ lớp niêm mạc khoang miệng.
2. Ung thư tuyến nước bọt
Ít gặp hơn, xuất hiện ở các tuyến nước bọt nhỏ rải rác trong khoang miệng.
3. Ung thư mô liên kết
Xuất phát từ mô liên kết, mạch máu, mô thần kinh… Hiếm gặp và khó điều trị hơn.
Dấu hiệu nhận biết ung thư miệng
Những triệu chứng ban đầu của ung thư miệng rất dễ bị bỏ qua, do tương đồng với nhiều bệnh răng miệng thông thường. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài trên 2 tuần và không cải thiện, bạn cần đi kiểm tra ngay.
Triệu chứng ban đầu
- Xuất hiện vết loét không lành trong miệng hoặc môi
- Đau khi nhai hoặc nuốt
- Mảng trắng, đỏ hoặc sẫm màu bất thường trên lưỡi hoặc niêm mạc miệng
- Chảy máu trong khoang miệng mà không rõ nguyên nhân
- Hơi thở hôi dai dẳng dù đã vệ sinh răng miệng tốt
Hình ảnh minh họa vết loét nghi ung thư miệng
Triệu chứng giai đoạn tiến triển
- Khó khăn trong việc nói chuyện, nuốt hoặc nhai
- Đau tai, cảm giác tê hoặc mất cảm giác vùng miệng
- Khối u hoặc cục nổi lên bên trong miệng hoặc cổ
- Giảm cân không rõ nguyên nhân
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào kể trên kéo dài hơn 2 tuần, đặc biệt là loét miệng không lành, đừng chần chừ. Việc phát hiện sớm sẽ nâng cao khả năng điều trị hiệu quả.
Nguyên nhân gây ung thư miệng
Ung thư miệng là kết quả của sự tích tụ các tổn thương và biến đổi trong tế bào niêm mạc miệng. Có nhiều yếu tố nguy cơ có thể góp phần dẫn đến bệnh.
Các yếu tố nguy cơ chính
- Hút thuốc lá và thuốc lào: Là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm hơn 70% ca mắc bệnh.
- Uống rượu: Rượu kết hợp với thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư gấp nhiều lần.
- Nhiễm virus HPV: Một số chủng HPV (đặc biệt là HPV-16) có thể gây ung thư vùng miệng họng.
- Vệ sinh răng miệng kém: Viêm nhiễm, cao răng, mất răng kéo dài tạo điều kiện cho tế bào ác tính phát triển.
Yếu tố di truyền và tuổi tác
Tuổi trên 50 là nhóm có nguy cơ cao mắc ung thư miệng. Ngoài ra, một số đột biến gen di truyền cũng có thể liên quan đến sự phát triển của ung thư ở khoang miệng.
Ung thư miệng có nguy hiểm không?
Ung thư miệng là một bệnh lý nguy hiểm do dễ di căn và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống người bệnh.
Tỷ lệ sống sót theo giai đoạn
| Giai đoạn | Tỷ lệ sống sau 5 năm |
|---|---|
| Giai đoạn 1 | 84% |
| Giai đoạn 2 | 65% |
| Giai đoạn 3 | 45% |
| Giai đoạn 4 | 20–30% |
Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), tỷ lệ sống còn phụ thuộc lớn vào thời điểm phát hiện bệnh, phương pháp điều trị và thể trạng người bệnh.
Biến chứng có thể gặp
- Di căn đến hạch cổ, phổi hoặc gan
- Rối loạn khả năng nói, nuốt, ăn uống
- Ảnh hưởng tâm lý, trầm cảm
- Suy giảm hệ miễn dịch sau hóa – xạ trị
Các phương pháp chẩn đoán ung thư miệng
Việc chẩn đoán ung thư miệng chính xác và kịp thời đóng vai trò quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp và cải thiện tiên lượng sống cho người bệnh.
Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ quan sát khoang miệng, kiểm tra các vết loét, sưng nề, cục u bất thường. Việc khám vùng cổ cũng rất quan trọng để phát hiện hạch di căn.
Sinh thiết mô
Sinh thiết là phương pháp lấy mẫu mô tại vùng nghi ngờ ung thư để xét nghiệm giải phẫu bệnh. Đây là tiêu chuẩn vàng để xác định chính xác ung thư miệng.
Chụp X-quang, CT, MRI
- X-quang: Giúp phát hiện tổn thương xương hàm nếu ung thư đã lan rộng.
- CT scanner: Đánh giá mức độ xâm lấn mô mềm và di căn hạch.
- MRI: Hình ảnh chi tiết cấu trúc mô mềm quanh vùng miệng, cổ, đầu.
Xét nghiệm HPV liên quan
Đối với các trường hợp nghi ngờ nhiễm HPV, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm PCR để xác định chủng virus có nguy cơ cao gây ung thư.
Điều trị ung thư miệng như thế nào?
Tùy theo giai đoạn bệnh, vị trí tổn thương và thể trạng người bệnh, các phương pháp điều trị có thể khác nhau. Thông thường sẽ phối hợp đa mô thức để đạt hiệu quả tối ưu.
Phẫu thuật cắt bỏ khối u
Đây là phương pháp điều trị chính trong các trường hợp ung thư miệng ở giai đoạn sớm. Phẫu thuật nhằm loại bỏ hoàn toàn khối u, có thể kèm theo nạo hạch cổ nếu nghi ngờ di căn.
Xạ trị
Xạ trị sử dụng tia năng lượng cao để tiêu diệt tế bào ung thư. Có thể được chỉ định sau phẫu thuật hoặc trong trường hợp không thể phẫu thuật.
Hóa trị
Thuốc hóa trị được tiêm hoặc uống nhằm tiêu diệt tế bào ung thư toàn thân. Thường áp dụng trong ung thư miệng giai đoạn tiến triển hoặc di căn xa.
Điều trị kết hợp
Đối với nhiều trường hợp, bác sĩ sẽ áp dụng đồng thời phẫu thuật – xạ trị – hóa trị để tăng khả năng kiểm soát bệnh.
Phục hồi chức năng sau điều trị
- Trị liệu phát âm và nuốt
- Phục hình răng miệng
- Tư vấn tâm lý và chế độ dinh dưỡng
Phòng ngừa ung thư miệng
Ung thư miệng hoàn toàn có thể phòng tránh nếu bạn duy trì lối sống lành mạnh và chăm sóc sức khỏe răng miệng đúng cách.
Thay đổi lối sống lành mạnh
- Bỏ thuốc lá: Đây là bước quan trọng nhất giúp giảm nguy cơ ung thư khoang miệng.
- Hạn chế rượu bia: Uống rượu nhiều làm tổn thương niêm mạc miệng.
- Dinh dưỡng đầy đủ: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, chất chống oxy hóa.
Vệ sinh răng miệng đúng cách
Đánh răng 2 lần mỗi ngày, dùng chỉ nha khoa và súc miệng bằng nước muối hoặc dung dịch chuyên dụng.
Giữ gìn răng miệng khỏe mạnh là biện pháp phòng ngừa hiệu quả
Tiêm phòng HPV
Vaccine HPV giúp phòng tránh các chủng virus gây ung thư, đặc biệt có lợi cho người trẻ tuổi.
Khám răng định kỳ
Khuyến khích đi khám nha sĩ ít nhất 6 tháng/lần để phát hiện sớm các bất thường.
Câu chuyện thực tế: Phát hiện ung thư nhờ một vết loét nhỏ
“Tôi từng nghĩ vết loét nhỏ trong miệng là do nhiệt miệng, nên chủ quan không đi khám. Sau 3 tuần, nó lan rộng, sưng đau và có mùi hôi. Bác sĩ tại bệnh viện Tai Mũi Họng Trung Ương đã làm sinh thiết và xác nhận tôi bị ung thư lưỡi giai đoạn 2. May mắn nhờ phát hiện kịp thời, tôi được phẫu thuật cắt bỏ khối u và đang hồi phục tốt.”
— Chị Hồng, 48 tuổi, chia sẻ tại hội thảo phòng chống ung thư 2024
Kết luận
Ung thư miệng là căn bệnh nghiêm trọng nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng về các dấu hiệu cảnh báo, nguyên nhân nguy cơ và tầm quan trọng của khám sàng lọc là yếu tố then chốt trong việc bảo vệ sức khỏe răng miệng và toàn thân.
Những điều cần ghi nhớ:
- Vết loét miệng kéo dài >2 tuần không lành cần đi khám
- Bỏ thuốc lá, rượu và duy trì vệ sinh răng miệng tốt
- Khám răng định kỳ giúp phát hiện sớm ung thư miệng
ThuVienBenh.com – Nơi cung cấp kiến thức y khoa cập nhật, đáng tin cậy và dễ hiểu, giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Ung thư miệng có lây không?
Không. Ung thư miệng không phải bệnh truyền nhiễm. Tuy nhiên, virus HPV – một yếu tố nguy cơ – có thể lây qua đường tình dục.
2. Bị ung thư miệng sống được bao lâu?
Tỷ lệ sống sau 5 năm dao động từ 20%–84% tùy theo giai đoạn phát hiện bệnh. Phát hiện càng sớm, khả năng sống sót càng cao.
3. Có thể phát hiện ung thư miệng qua nội soi không?
Thông thường không cần nội soi, chỉ cần khám lâm sàng và sinh thiết vùng tổn thương trong khoang miệng.
4. Loét miệng bao lâu thì cần đi khám?
Nếu vết loét kéo dài trên 2 tuần, không đáp ứng điều trị thông thường và có dấu hiệu bất thường, nên đi khám chuyên khoa ung bướu hoặc tai mũi họng.
5. Người từng bị ung thư miệng có tái phát không?
Có. Nguy cơ tái phát trong vòng 5 năm đầu sau điều trị khá cao. Do đó, người bệnh cần tái khám định kỳ theo chỉ định bác sĩ.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.