U xơ tử cung là một trong những bệnh lý phụ khoa phổ biến nhất ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Mặc dù đa phần là lành tính, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, u xơ tử cung có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng làm mẹ của phụ nữ. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và cách xử lý u xơ tử cung một cách toàn diện nhất.
U xơ tử cung là gì?
U xơ tử cung (Fibroids hay Leiomyomas) là những khối u lành tính hình thành từ mô cơ trơn và mô liên kết của thành tử cung. Đây là loại u phổ biến nhất của hệ sinh dục nữ, thường gặp ở phụ nữ từ 30 – 50 tuổi. Theo thống kê của American College of Obstetricians and Gynecologists, có tới 70 – 80% phụ nữ sẽ có u xơ tử cung vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời.
Phân loại u xơ tử cung
Tùy theo vị trí xuất hiện trong tử cung, u xơ được chia thành nhiều loại khác nhau:
- U xơ dưới niêm mạc: Nằm ngay dưới lớp niêm mạc tử cung, dễ gây rong kinh, ra máu nhiều.
- U xơ trong cơ: Phát triển trong lớp cơ tử cung, thường gây phình to tử cung, đau bụng kinh.
- U xơ dưới thanh mạc: Nằm ở phía ngoài thành tử cung, ít ảnh hưởng đến kinh nguyệt nhưng có thể chèn ép cơ quan lân cận.
- U xơ có cuống: Là loại u mọc ra ngoài tử cung có cuống nối, dễ xoắn gây đau cấp tính.
Tính chất lành tính của u xơ
Mặc dù gọi là “u”, nhưng phần lớn u xơ tử cung là lành tính và không có nguy cơ trở thành ung thư. Tuy nhiên, trong một số hiếm trường hợp (ước tính khoảng 1/1.000), u xơ có thể bị nhầm lẫn với một dạng ung thư cơ tử cung gọi là sarcoma tử cung. Do đó, việc theo dõi định kỳ và chẩn đoán chính xác rất quan trọng để loại trừ khả năng này.
Nguyên nhân gây u xơ tử cung
Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây u xơ tử cung vẫn chưa được xác định rõ, nhưng có nhiều yếu tố nguy cơ liên quan đến sự hình thành và phát triển của u xơ:
1. Sự mất cân bằng nội tiết tố
Estrogen và progesterone – hai hormone sinh dục nữ – đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của u xơ. Những khối u này thường lớn lên trong thời kỳ sinh sản khi hormone dồi dào và có xu hướng thu nhỏ sau mãn kinh khi lượng hormone suy giảm.
2. Yếu tố di truyền
Phụ nữ có mẹ hoặc chị em gái từng bị u xơ tử cung có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 2-3 lần người bình thường. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành u xơ.
3. Thói quen sinh hoạt và lối sống
- Thừa cân, béo phì làm tăng nồng độ estrogen, thúc đẩy u phát triển.
- Ăn nhiều thịt đỏ, ít rau xanh, ít chất xơ.
- Ít vận động, căng thẳng kéo dài.
- Khởi phát kinh nguyệt sớm hoặc không sinh con.
4. Các yếu tố khác
Một số yếu tố như sử dụng hormone thay thế, dùng thuốc tránh thai trong thời gian dài hoặc mắc các bệnh lý nội tiết có thể liên quan đến sự phát triển của u xơ tử cung.
Dấu hiệu nhận biết u xơ tử cung
U xơ tử cung có thể không gây ra triệu chứng trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi khối u lớn dần lên, người bệnh có thể xuất hiện các biểu hiện sau:
1. Rối loạn kinh nguyệt
Đây là triệu chứng thường gặp nhất. Người bệnh có thể bị:
- Kinh nguyệt ra nhiều, kéo dài bất thường (rong kinh).
- Chảy máu giữa chu kỳ.
- Đau bụng kinh dữ dội hơn bình thường.
2. Triệu chứng vùng chậu
- Đau hoặc tức vùng bụng dưới, đặc biệt trong kỳ kinh.
- Cảm giác nặng bụng, đầy hơi hoặc sưng bụng.
- Tiểu nhiều lần, tiểu khó do khối u chèn ép bàng quang.
- Táo bón kéo dài khi u chèn ép trực tràng.
3. Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản
U xơ tử cung có thể là nguyên nhân gây khó thụ thai, sảy thai sớm hoặc chuyển dạ sinh non. Những khối u nằm trong lòng tử cung hoặc kích thước lớn có thể cản trở quá trình làm tổ của phôi thai.
4. Một số biểu hiện khác
- Đau khi quan hệ tình dục.
- Thiếu máu do mất máu nhiều.
- Cảm giác mệt mỏi, da xanh xao.
Chẩn đoán u xơ tử cung
Việc chẩn đoán u xơ tử cung chủ yếu dựa vào khám lâm sàng và các phương tiện chẩn đoán hình ảnh:
1. Khám phụ khoa
Bác sĩ có thể phát hiện tử cung to hơn bình thường, không đều khi thăm khám. Tuy nhiên, chẩn đoán chính xác cần phối hợp thêm các kỹ thuật hình ảnh.
2. Siêu âm tử cung
Là phương pháp phổ biến nhất để phát hiện u xơ. Có thể siêu âm qua thành bụng hoặc qua ngả âm đạo để đánh giá vị trí, số lượng và kích thước khối u.
3. Cộng hưởng từ (MRI)
Giúp xác định chính xác cấu trúc, vị trí và mức độ lan rộng của u xơ, đặc biệt trong các trường hợp phức tạp.
4. Nội soi buồng tử cung
Thường được chỉ định khi nghi ngờ có u xơ dưới niêm mạc. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp bên trong buồng tử cung và có thể sinh thiết nếu cần.
5. Xét nghiệm máu
Nhằm đánh giá tình trạng thiếu máu và loại trừ một số nguyên nhân khác gây chảy máu tử cung bất thường.
Phần tiếp theo sẽ đi sâu vào các phương pháp điều trị u xơ tử cung, từ bảo tồn cho đến can thiệp phẫu thuật hiện đại, cùng các lời khuyên phòng ngừa hiệu quả từ chuyên gia.
Phương pháp điều trị u xơ tử cung
1. Theo dõi định kỳ
Với những trường hợp u xơ nhỏ, không gây triệu chứng và không ảnh hưởng đến sinh hoạt, bác sĩ thường chỉ định theo dõi định kỳ. Phương pháp này phù hợp với phụ nữ sắp mãn kinh vì sau khi mãn kinh, u xơ thường teo nhỏ do sự sụt giảm hormone estrogen.
2. Điều trị nội khoa
Điều trị nội khoa thường áp dụng cho phụ nữ có triệu chứng nhẹ hoặc chưa muốn phẫu thuật. Các nhóm thuốc bao gồm:
- Thuốc điều hòa nội tiết: Giúp làm giảm triệu chứng rong kinh, đau bụng kinh bằng cách điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt.
- GnRH agonists: Ức chế tiết estrogen và progesterone, làm khối u nhỏ lại nhưng chỉ nên dùng trong ngắn hạn (dưới 6 tháng) để tránh loãng xương.
- Chất đối vận progesterone (như ulipristal acetate): Làm giảm thể tích u và giảm chảy máu kinh.
Tuy nhiên, điều trị nội khoa không loại bỏ hoàn toàn u xơ và khối u có thể phát triển trở lại sau khi ngừng thuốc.
3. Phẫu thuật
Phẫu thuật được chỉ định trong các trường hợp u xơ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe hoặc khả năng sinh sản. Một số phương pháp bao gồm:
- Bóc nhân xơ (Myomectomy): Giữ lại tử cung, phù hợp với phụ nữ còn nhu cầu sinh con. Có thể thực hiện bằng mổ hở, nội soi ổ bụng hoặc nội soi buồng tử cung tùy vào vị trí khối u.
- Cắt tử cung (Hysterectomy): Phù hợp với phụ nữ lớn tuổi, không còn nhu cầu sinh sản hoặc u xơ quá lớn, nhiều khối.
4. Phương pháp can thiệp ít xâm lấn
- Thuyên tắc động mạch tử cung (UAE): Làm tắc các mạch máu nuôi khối u, khiến u xơ teo nhỏ. Phù hợp với phụ nữ không muốn phẫu thuật nhưng vẫn còn nhu cầu giữ tử cung.
- HIFU (High-intensity focused ultrasound): Là phương pháp sử dụng sóng siêu âm cường độ cao phá hủy mô u mà không cần phẫu thuật.
Các phương pháp này giúp bảo tồn tử cung, ít đau và thời gian hồi phục nhanh hơn nhưng cần được thực hiện tại cơ sở y tế chuyên khoa có đầy đủ trang thiết bị.
Biến chứng nếu không điều trị u xơ tử cung
U xơ tử cung tuy lành tính nhưng nếu không điều trị đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng:
- Rong kinh, thiếu máu: Chảy máu kinh nhiều và kéo dài có thể gây thiếu máu, mệt mỏi, giảm chất lượng cuộc sống.
- Ảnh hưởng đến sinh sản: U xơ làm thay đổi cấu trúc tử cung, gây khó thụ thai, tăng nguy cơ sảy thai hoặc sinh non.
- Chèn ép cơ quan lân cận: U lớn có thể gây tiểu nhiều, tiểu khó, táo bón, đau lưng do chèn ép bàng quang và trực tràng.
- Thoái hóa, hoại tử u: Khi khối u không được cấp đủ máu, có thể gây hoại tử, nhiễm trùng và đau cấp tính.
Phòng ngừa u xơ tử cung
Dù không thể ngăn chặn hoàn toàn u xơ tử cung, nhưng một số biện pháp sau giúp giảm nguy cơ mắc bệnh:
- Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì.
- Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu chất xơ và hạn chế thịt đỏ.
- Tập thể dục đều đặn để ổn định nội tiết tố.
- Khám phụ khoa định kỳ, đặc biệt khi có dấu hiệu bất thường.
- Quản lý căng thẳng và ngủ đủ giấc.
Lời khuyên từ chuyên gia
“Phụ nữ nên khám phụ khoa định kỳ ít nhất 6 tháng một lần, đặc biệt khi có các triệu chứng bất thường như rong kinh, đau bụng kinh dữ dội hoặc đau khi quan hệ. U xơ tử cung nếu được phát hiện sớm sẽ dễ dàng kiểm soát và điều trị hơn.” – BS.CKI Nguyễn Thị Hồng Vân, Bệnh viện Từ Dũ
FAQ – Giải đáp thắc mắc thường gặp về u xơ tử cung
U xơ tử cung có nguy hiểm không?
Phần lớn u xơ tử cung là lành tính, nhưng nếu không điều trị có thể gây biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng sinh sản.
U xơ tử cung có thai được không?
Phụ nữ bị u xơ tử cung vẫn có thể mang thai, nhưng tỷ lệ thụ thai tự nhiên có thể giảm. Bác sĩ sẽ tư vấn cách điều trị phù hợp để hỗ trợ sinh sản.
U xơ tử cung có phải mổ không?
Không phải tất cả các trường hợp đều cần mổ. Quyết định điều trị tùy thuộc vào triệu chứng, kích thước khối u và mong muốn sinh sản của bệnh nhân.
Sau khi cắt u xơ tử cung có tái phát không?
Có thể tái phát nếu tử cung vẫn còn. Việc theo dõi định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh là rất quan trọng để ngăn ngừa tái phát.
Kết luận
U xơ tử cung là bệnh lý phụ khoa phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Việc thấu hiểu nguyên nhân, nhận biết triệu chứng và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp chị em phụ nữ bảo vệ sức khỏe sinh sản, cải thiện chất lượng cuộc sống.
Hãy chủ động khám phụ khoa định kỳ và lắng nghe cơ thể mình – đó là cách tốt nhất để phát hiện và xử lý u xơ tử cung kịp thời.
Đặt lịch khám ngay hôm nay tại các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và điều trị bởi các chuyên gia đầu ngành!
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.