Tử cung hình cung là một dạng dị dạng tử cung bẩm sinh phổ biến nhưng thường bị bỏ sót do triệu chứng không rõ ràng. Với nhiều phụ nữ, đây là một phát hiện tình cờ trong quá trình thăm khám hiếm muộn hoặc sau những lần sảy thai liên tiếp. Tuy nhiên, hiểu rõ về tình trạng này lại vô cùng cần thiết để bảo vệ sức khỏe sinh sản và có kế hoạch mang thai phù hợp.
“Tôi từng trải qua 2 lần sảy thai liên tiếp mà không rõ nguyên nhân. Chỉ đến khi được chẩn đoán có tử cung hình cung qua chụp HSG, tôi mới hiểu được vì sao điều đó xảy ra.” – chia sẻ từ chị T.N.A (32 tuổi, Hà Nội)
Tử cung hình cung là gì?
Định nghĩa tử cung hình cung
Tử cung hình cung (tiếng Anh: Arcuate uterus) là một dạng dị dạng nhẹ của tử cung do bất thường trong quá trình hợp nhất và tiêu biến của hai ống Muller trong bào thai. Kết quả là phần đáy tử cung hơi lõm xuống, tạo thành hình vòm – khác với tử cung bình thường vốn có đáy bằng hoặc hơi cong nhẹ.
Không giống như các dị dạng tử cung nghiêm trọng khác, tử cung hình cung thường không ảnh hưởng quá nhiều đến khả năng thụ thai. Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp gây sảy thai sớm hoặc sinh non.
Phân biệt với các dạng dị dạng tử cung khác
Để phân biệt chính xác tử cung hình cung với các dị tật tử cung khác như tử cung vách ngăn (septate uterus) hay tử cung hai sừng (bicornuate uterus), bác sĩ cần dựa vào hình ảnh chẩn đoán chuyên sâu như siêu âm 3D hoặc chụp tử cung vòi trứng (HSG).
- Tử cung hình cung: Đáy tử cung lõm nhẹ, không ảnh hưởng lớn đến khoang tử cung.
- Tử cung vách ngăn: Có vách ngăn rõ ràng chia đôi lòng tử cung, làm tăng nguy cơ sảy thai.
- Tử cung hai sừng: Hai sừng tử cung phát triển riêng biệt, thường khó mang thai tự nhiên.
Hình ảnh minh họa:
Nguyên nhân gây ra tử cung hình cung
Bẩm sinh do bất thường ống Muller
Nguyên nhân chính của tử cung hình cung là do sự hợp nhất không hoàn chỉnh hoặc tiêu biến không triệt để của hai ống Muller trong thời kỳ bào thai (tuần thứ 6 đến 10). Điều này tạo ra một lòng tử cung có hình dạng vòm nhẹ ở đáy, không gây phân chia rõ ràng khoang tử cung nhưng vẫn được xem là bất thường về mặt hình thể.
Các yếu tố nguy cơ liên quan
Dù là dị tật bẩm sinh, một số yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ gặp phải tình trạng này:
- Tiền sử gia đình có người bị dị dạng tử cung
- Tiếp xúc với các chất gây hại trong thời kỳ mang thai (thuốc, hóa chất…)
- Mẹ sử dụng Diethylstilbestrol (DES) trong thai kỳ (hiếm gặp hiện nay)
Dấu hiệu và triệu chứng
Có biểu hiện rõ ràng không?
Phần lớn phụ nữ có tử cung hình cung không có triệu chứng lâm sàng rõ ràng. Thậm chí, nhiều người chỉ biết mình có dị dạng tử cung khi đi kiểm tra hiếm muộn hoặc sau những biến cố thai kỳ.
Các dấu hiệu gợi ý khi khó mang thai hoặc sảy thai
Dù thường là dị dạng nhẹ, tử cung hình cung vẫn có thể ảnh hưởng đến thai kỳ trong một số trường hợp:
- Sảy thai liên tiếp ở giai đoạn đầu thai kỳ
- Sinh non hoặc thai lưu
- Rối loạn chu kỳ kinh nguyệt (rất hiếm)
Một nghiên cứu được đăng tải trên Fertility and Sterility (2011) cho thấy, phụ nữ có tử cung hình cung có nguy cơ sảy thai cao hơn nhóm bình thường khoảng 2 lần, dù đa số vẫn có thể mang thai bình thường.
Phương pháp chẩn đoán tử cung hình cung
Siêu âm 2D/3D
Siêu âm ngã âm đạo là bước đầu giúp phát hiện cấu trúc bất thường của tử cung. Tuy nhiên, để xác định chính xác, bác sĩ thường chỉ định siêu âm 3D – công cụ cho hình ảnh không gian rõ ràng, giúp đánh giá độ lõm của đáy tử cung.
Chụp tử cung vòi trứng (HSG)
Đây là phương pháp hiệu quả để đánh giá lòng tử cung và sự thông suốt của vòi trứng. Trong trường hợp tử cung hình cung, hình ảnh HSG sẽ cho thấy đáy tử cung lõm nhẹ nhưng không có vách ngăn rõ rệt.
Nội soi tử cung (nếu cần)
Trong các trường hợp khó phân biệt với tử cung vách ngăn, bác sĩ có thể chỉ định nội soi buồng tử cung để quan sát trực tiếp cấu trúc bên trong.
Hình ảnh minh họa chẩn đoán:
Tử cung hình cung có ảnh hưởng đến khả năng mang thai không?
Nguy cơ sảy thai
Mặc dù tử cung hình cung được xem là một dạng dị dạng nhẹ, nhưng nó vẫn có thể ảnh hưởng đến quá trình làm tổ và phát triển của thai nhi. Đặc biệt, đáy tử cung bị lõm có thể làm giảm không gian trong buồng tử cung hoặc làm thay đổi dòng máu nuôi thai, từ đó dẫn đến nguy cơ sảy thai sớm hoặc thai lưu.
Theo thống kê từ American Society for Reproductive Medicine, tỷ lệ sảy thai ở phụ nữ có tử cung hình cung dao động từ 15 – 25%, cao hơn so với mức trung bình ở phụ nữ có tử cung bình thường.
Tỷ lệ mang thai thành công
Điểm đáng mừng là phần lớn phụ nữ có tử cung hình cung vẫn có thể mang thai và sinh con khỏe mạnh, đặc biệt nếu không có bất thường khác đi kèm như rối loạn nội tiết hay bệnh lý vòi trứng. Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy, nếu phát hiện và theo dõi sớm, tỷ lệ sinh sống có thể đạt tới 70 – 80%.
Nghiên cứu lâm sàng và thực tế
Một nghiên cứu trên 289 phụ nữ được công bố trên Human Reproduction Journal (2012) cho thấy, phụ nữ có tử cung hình cung không được can thiệp phẫu thuật vẫn có tỷ lệ sinh con sống tương đương với người bình thường, nếu được theo dõi thai kỳ cẩn thận.
Phương pháp điều trị và quản lý
Khi nào cần điều trị?
Phần lớn các trường hợp tử cung hình cung không cần can thiệp điều trị, nhất là khi không gây ảnh hưởng đến thai kỳ hoặc khả năng thụ thai. Tuy nhiên, nếu có tiền sử sảy thai liên tiếp hoặc thất bại làm tổ, bác sĩ có thể cân nhắc các biện pháp hỗ trợ can thiệp.
Phẫu thuật tạo hình tử cung (nếu cần thiết)
Trong những trường hợp đặc biệt, khi hình thái tử cung gần giống tử cung vách ngăn, bác sĩ có thể chỉ định nội soi buồng tử cung để cắt vách ngăn (nếu có) và điều chỉnh hình dạng đáy tử cung.
Phẫu thuật thường được tiến hành bằng phương pháp nội soi, ít xâm lấn và thời gian phục hồi nhanh. Sau phẫu thuật, tỷ lệ mang thai thành công được cải thiện rõ rệt.
Theo dõi thai kỳ đặc biệt
Phụ nữ có tử cung hình cung khi mang thai nên được:
- Khám thai định kỳ sát sao hơn, đặc biệt ở 3 tháng đầu
- Siêu âm hình thái tử cung nếu có dấu hiệu dọa sảy thai
- Hạn chế lao động nặng, nghỉ ngơi hợp lý
Kết luận: Có cần lo lắng với tử cung hình cung?
Khi nào cần đi khám?
Nếu bạn đang cố gắng mang thai nhưng gặp khó khăn, có tiền sử sảy thai nhiều lần hoặc thai lưu, việc đi khám chuyên sâu về hình thái tử cung là điều cần thiết. Chẩn đoán sớm giúp đưa ra phương pháp theo dõi hoặc điều trị phù hợp, tăng cơ hội mang thai thành công.
Lời khuyên từ chuyên gia
“Tử cung hình cung không phải là bản án vô sinh. Nếu được phát hiện đúng và theo dõi cẩn thận, phần lớn phụ nữ vẫn có thể mang thai và sinh con bình thường.” – BS. Nguyễn Thị Mai, chuyên gia sản phụ khoa.
Câu hỏi thường gặp về tử cung hình cung (FAQ)
Tử cung hình cung có gây vô sinh không?
Không. Tử cung hình cung thường không ảnh hưởng đến quá trình thụ thai. Tuy nhiên, có thể gây một số khó khăn trong việc làm tổ hoặc giữ thai, đặc biệt trong giai đoạn đầu.
Có thể phát hiện tử cung hình cung khi chưa mang thai không?
Có. Thông qua siêu âm 3D hoặc chụp tử cung vòi trứng (HSG), bác sĩ có thể phát hiện bất thường tử cung, kể cả khi bạn chưa từng mang thai.
Có ảnh hưởng đến giới tính hoặc sức khỏe thai nhi không?
Không có bằng chứng cho thấy tử cung hình cung ảnh hưởng đến giới tính hay gây dị tật cho thai nhi. Tuy nhiên, cần được theo dõi kỹ để đảm bảo thai kỳ an toàn.
Nguồn tham khảo
- American Society for Reproductive Medicine – Uterine Anomalies Guidelines
- Human Reproduction Journal (2012): Outcome of pregnancies in women with arcuate uterus
- Fertility and Sterility (2011): Arcuate uterus and miscarriage risk
- Vinmec.com, Medlatec.vn, Xray.vn – Hình ảnh minh họa
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.