Tắc vòi trứng đoạn xa là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh ở nữ giới trong độ tuổi sinh sản. Đây là tình trạng mà nhiều phụ nữ không hề nhận biết cho đến khi gặp khó khăn trong việc mang thai. Hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị sẽ giúp chị em chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe sinh sản của mình.
Giới thiệu chung về vòi trứng và tắc đoạn xa
Vòi trứng là một phần không thể thiếu trong hệ sinh sản nữ giới, đóng vai trò dẫn trứng từ buồng trứng vào tử cung và là nơi xảy ra sự thụ tinh. Cấu trúc của vòi trứng bao gồm 4 đoạn chính:
- Đoạn kẽ: nối trực tiếp với tử cung.
- Đoạn eo: hẹp, kéo dài, giúp kiểm soát dòng chảy của trứng và tinh trùng.
- Đoạn bóng: nơi thường diễn ra quá trình thụ tinh.
- Đoạn loa: phần đầu vòi trứng, hình phễu, gần buồng trứng nhất.
Tắc đoạn xa vòi trứng chủ yếu xảy ra ở đoạn bóng và loa – những đoạn cách xa tử cung. Đây là vùng nhạy cảm nhất, dễ bị viêm nhiễm và dính tắc, dẫn đến cản trở quá trình thụ tinh hoặc gây ra các biến chứng nghiêm trọng như thai ngoài tử cung.
Nguyên nhân gây tắc vòi trứng đoạn xa
Viêm nhiễm vùng chậu mãn tính
Đây là nguyên nhân phổ biến hàng đầu gây ra tình trạng tắc vòi trứng đoạn xa. Viêm nhiễm có thể do vi khuẩn, nấm, hoặc ký sinh trùng, thường bắt nguồn từ:
- Quan hệ tình dục không an toàn
- Vệ sinh vùng kín sai cách
- Nhiễm trùng sau sinh, sau sảy thai hoặc phá thai
Theo WHO, 20-30% phụ nữ bị viêm vùng chậu mãn tính có nguy cơ bị tắc vòi trứng dẫn đến vô sinh.
Lậu, Chlamydia và các bệnh lây qua đường tình dục (STDs)
Chlamydia trachomatis và Neisseria gonorrhoeae là hai tác nhân gây bệnh xã hội nguy hiểm. Chúng thường không có triệu chứng rõ rệt nhưng có thể âm thầm gây tổn thương vòi trứng, dẫn đến viêm tắc đoạn xa.
Theo thống kê của CDC Hoa Kỳ, có tới 70% phụ nữ nhiễm Chlamydia không biết mình mắc bệnh cho đến khi bị biến chứng như viêm phần phụ hay tắc vòi trứng.
Biến chứng hậu phẫu hoặc sau phá thai
Những can thiệp như nạo hút thai không an toàn, mổ u nang buồng trứng, hoặc mổ nội soi ổ bụng nếu không đảm bảo vô khuẩn có thể gây ra viêm nhiễm vùng chậu, để lại sẹo và dính vòi trứng đoạn xa.
Viêm dính sau mổ vùng bụng chậu
Phẫu thuật vùng bụng chậu (như mổ ruột thừa, mổ tử cung, bóc nhân xơ) có thể gây dính cơ quan sinh sản. Khi vòi trứng bị dính vào các cơ quan lân cận như ruột, bàng quang hoặc thành bụng, nó có thể bị gập, chèn ép hoặc tắc nghẽn.
Triệu chứng nhận biết tắc vòi trứng đoạn xa
Kinh nguyệt không đều
Mặc dù tắc vòi trứng không ảnh hưởng trực tiếp đến chu kỳ kinh nguyệt, nhưng các viêm nhiễm kèm theo có thể gây rối loạn nội tiết, làm chu kỳ trở nên bất thường, kéo dài hoặc rong kinh.
Khó thụ thai, hiếm muộn
Đây là dấu hiệu phổ biến và nghiêm trọng nhất. Do vòi trứng bị tắc, trứng không thể gặp tinh trùng để thụ tinh, dẫn đến tình trạng vô sinh hoặc hiếm muộn. Nhiều phụ nữ chỉ phát hiện tắc vòi trứng sau nhiều tháng hoặc năm cố gắng mang thai không thành công.
Đau bụng dưới âm ỉ, đau khi quan hệ tình dục
Những cơn đau thường không dữ dội nhưng kéo dài và âm ỉ, xuất hiện ở vùng bụng dưới, đặc biệt trong kỳ kinh hoặc sau khi quan hệ tình dục. Đây là dấu hiệu cần được lưu tâm và kiểm tra sớm.
Không có triệu chứng – phát hiện tình cờ khi khám vô sinh
Thực tế, nhiều trường hợp tắc vòi trứng đoạn xa hoàn toàn không có biểu hiện rõ rệt. Người bệnh chỉ phát hiện khi thực hiện các xét nghiệm như chụp tử cung vòi trứng, siêu âm hoặc nội soi trong quá trình kiểm tra hiếm muộn.
Biến chứng nếu không điều trị kịp thời
Vô sinh thứ phát
Khi cả hai vòi trứng đều bị tắc đoạn xa, khả năng thụ tinh tự nhiên gần như bằng 0. Đây là nguyên nhân gây vô sinh thứ phát ở nhiều phụ nữ từng mang thai hoặc sinh con trước đó.
Thai ngoài tử cung
Khi vòi trứng bị tắc nhưng không hoàn toàn, tinh trùng vẫn có thể gặp trứng nhưng phôi không thể di chuyển về tử cung, gây ra thai ngoài tử cung – một tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng nếu không phát hiện kịp thời.
Viêm nhiễm lan rộng – ảnh hưởng cơ quan khác
Viêm vòi trứng đoạn xa nếu không được điều trị có thể lan sang tử cung, buồng trứng, thậm chí lên ổ bụng, gây viêm phúc mạc, áp xe hoặc nhiễm trùng huyết.
Trong số các nguyên nhân phổ biến dẫn đến vô sinh ở phụ nữ, tắc vòi trứng đoạn xa là một trong những tình trạng âm thầm nhưng vô cùng nguy hiểm. Nhiều phụ nữ chỉ phát hiện mình mắc bệnh khi không thể mang thai dù đã cố gắng trong thời gian dài. Vậy tắc vòi trứng đoạn xa là gì? Làm sao để phát hiện sớm và điều trị hiệu quả? Bài viết sau đây trên ThuVienBenh.com sẽ cung cấp thông tin chuyên sâu, khoa học và dễ hiểu nhất.
Giới thiệu chung về vòi trứng và tắc đoạn xa
Vòi trứng (hay ống dẫn trứng) là một cấu trúc hình ống nối liền giữa buồng trứng và tử cung. Mỗi phụ nữ có hai vòi trứng, giữ vai trò quan trọng trong việc đón trứng rụng, tạo điều kiện cho trứng thụ tinh và vận chuyển trứng đã thụ tinh về tử cung làm tổ.
Cấu trúc vòi trứng chia làm 4 đoạn chính:
- Đoạn kẽ: nằm trong thành tử cung.
- Đoạn eo: hẹp và dài, nằm giữa đoạn kẽ và bóng.
- Đoạn bóng: nơi thường xảy ra quá trình thụ tinh.
- Đoạn loa: có hình phễu, đầu hở, tiếp xúc với buồng trứng.
Tắc vòi trứng đoạn xa là tình trạng tắc nghẽn xảy ra ở đoạn bóng hoặc loa – các phần xa so với tử cung. Khi bị tắc tại vị trí này, trứng không thể gặp tinh trùng, dẫn đến không thể thụ tinh. Nghiêm trọng hơn, nếu phôi được tạo thành nhưng không di chuyển được về tử cung, người phụ nữ có thể bị thai ngoài tử cung.
Nguyên nhân gây tắc vòi trứng đoạn xa
Nhiều yếu tố khác nhau có thể dẫn đến tắc đoạn xa vòi trứng, trong đó phổ biến nhất là các tình trạng viêm nhiễm và biến chứng sau phẫu thuật.
1. Viêm nhiễm vùng chậu mãn tính
Đây là nguyên nhân hàng đầu gây dính và tắc vòi trứng đoạn xa. Vi khuẩn từ âm đạo hoặc cổ tử cung lan lên, gây viêm ống dẫn trứng và làm tổn thương cấu trúc niêm mạc vòi trứng, để lại sẹo hoặc dính tắc.
- Viêm phần phụ tái đi tái lại
- Viêm tử cung không điều trị triệt để
- Vệ sinh vùng kín không đúng cách
Theo WHO, có tới 20–30% phụ nữ từng bị viêm vùng chậu có nguy cơ vô sinh do tắc vòi trứng.
2. Các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STDs)
Chlamydia và lậu là hai loại vi khuẩn có thể gây viêm nhiễm vòi trứng một cách âm thầm. Chúng làm hẹp lòng ống dẫn trứng hoặc gây tắc hoàn toàn ở đoạn bóng và loa.
Theo thống kê từ CDC Hoa Kỳ, có tới 70% phụ nữ nhiễm Chlamydia trachomatis không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi xuất hiện biến chứng vô sinh hoặc thai ngoài tử cung.
3. Biến chứng hậu phẫu hoặc sau thủ thuật sản khoa
Các thủ thuật như:
- Phá thai không an toàn
- Nạo hút tử cung
- Mổ u nang buồng trứng, mổ bóc nhân xơ tử cung
Có thể gây viêm nhiễm và để lại mô xơ sẹo, ảnh hưởng đến cấu trúc vòi trứng. Khi tổn thương xảy ra ở đoạn xa, quá trình bắt trứng và vận chuyển phôi sẽ bị cản trở.
4. Dính sau phẫu thuật vùng bụng chậu
Các ca mổ ruột thừa, mổ lấy thai hoặc mổ nội soi vùng chậu có thể gây ra tình trạng dính cơ quan sinh dục – sinh sản. Vòi trứng bị kéo lệch vị trí hoặc dính vào các cơ quan lân cận như ruột, bàng quang, làm thay đổi hình dạng và gây tắc nghẽn đoạn xa.
Triệu chứng nhận biết tắc vòi trứng đoạn xa
Tắc vòi trứng đoạn xa thường không gây triệu chứng đặc hiệu. Tuy nhiên, người bệnh có thể gặp một số biểu hiện sau đây:
1. Kinh nguyệt không đều
Dù vòi trứng không trực tiếp điều hòa chu kỳ kinh, nhưng các viêm nhiễm kèm theo có thể ảnh hưởng đến nội tiết, dẫn đến rối loạn kinh nguyệt: rong kinh, thiểu kinh hoặc vô kinh thứ phát.
2. Khó mang thai dù quan hệ đều đặn
Phụ nữ bị tắc đoạn xa vòi trứng sẽ gặp trở ngại trong việc thụ tinh tự nhiên. Tình trạng vô sinh thường được phát hiện sau ít nhất 6 tháng – 1 năm quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp bảo vệ mà không có thai.
3. Đau bụng dưới âm ỉ, đặc biệt khi rụng trứng hoặc hành kinh
Cảm giác đau không dữ dội nhưng kéo dài, đôi khi lan sang vùng thắt lưng hoặc hai bên hố chậu. Đau cũng có thể tăng lên khi quan hệ tình dục.
4. Không có triệu chứng – phát hiện tình cờ
Phần lớn các ca tắc đoạn xa vòi trứng được phát hiện khi người bệnh đi khám hiếm muộn và thực hiện chụp HSG (chụp tử cung vòi trứng cản quang) hoặc nội soi ổ bụng.
Biến chứng nếu không điều trị kịp thời
Việc không phát hiện và điều trị sớm tắc vòi trứng đoạn xa có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, bao gồm:
1. Vô sinh vĩnh viễn
Khi cả hai vòi trứng đều bị tắc đoạn xa, trứng không thể gặp tinh trùng để thụ tinh. Nếu không áp dụng các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như IVF, khả năng mang thai tự nhiên gần như bằng 0.
2. Thai ngoài tử cung
Tắc không hoàn toàn có thể khiến phôi thai làm tổ ngay tại vòi trứng, đặc biệt là đoạn bóng. Thai ngoài tử cung có thể vỡ bất cứ lúc nào, gây chảy máu ổ bụng nguy hiểm tính mạng.
3. Viêm nhiễm lan rộng
Nếu tình trạng viêm không được kiểm soát, vi khuẩn có thể lan sang tử cung, buồng trứng và các cơ quan trong ổ bụng, gây ra áp xe, viêm phúc mạc hoặc nhiễm trùng huyết.
Trích dẫn thực tế:
“Tôi từng nghĩ rằng mình chỉ bị rối loạn kinh nguyệt thông thường. Sau khi cưới 1 năm không có con, tôi đi khám và phát hiện bị tắc vòi trứng đoạn xa hai bên. Nhờ mổ nội soi và điều trị kịp thời, giờ tôi đã có bé gái đầu lòng.” – Chị H.T.L, 30 tuổi, TP. Hồ Chí Minh.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.