Sưng khớp là một trong những biểu hiện phổ biến nhưng lại dễ bị bỏ qua trong các bệnh lý xương khớp. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến khả năng vận động mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh nguy hiểm tiềm ẩn như viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp hay gout. Vậy sưng khớp là gì, nguyên nhân từ đâu và cách điều trị như thế nào là đúng đắn? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện từ chuyên gia để giúp bạn hiểu rõ và chủ động trong việc chăm sóc sức khỏe khớp.
Sưng khớp là gì?
Sưng khớp là hiện tượng khớp bị phồng to hơn bình thường do sự tích tụ của dịch, viêm hoặc máu trong khớp. Tình trạng này thường đi kèm với các biểu hiện như đau, nóng, đỏ và hạn chế vận động khớp.
Theo TS.BS Nguyễn Thị Thanh Bình – chuyên gia Cơ xương khớp Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh: “Sưng khớp là phản ứng viêm tự nhiên của cơ thể khi khớp bị tổn thương. Tuy nhiên, nếu sưng kéo dài mà không điều trị, người bệnh có nguy cơ mất chức năng khớp vĩnh viễn.”
Chia sẻ thực tế:
“Tôi từng nghĩ sưng khớp chỉ là mỏi do đi lại nhiều. Nhưng khi đi khám, bác sĩ cho biết tôi bị viêm khớp dạng thấp giai đoạn đầu. Nhờ phát hiện sớm, tôi đã có hướng điều trị đúng và tránh được những biến chứng nghiêm trọng.” – Bà Hoa, 56 tuổi, Hà Nội.
Nguyên nhân gây sưng khớp
1. Viêm khớp dạng thấp (Rheumatoid Arthritis)
Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm vào màng khớp, gây viêm, sưng và đau. Bệnh thường khởi phát ở các khớp nhỏ như khớp bàn tay, cổ tay, cổ chân.
- Khớp sưng đối xứng hai bên cơ thể
- Thường kèm theo cứng khớp buổi sáng kéo dài trên 30 phút
- Chiếm khoảng 0.5-1% dân số Việt Nam (theo Hội Thấp khớp học Việt Nam)
2. Thoái hóa khớp
Là tình trạng lão hóa sụn khớp tự nhiên theo tuổi tác hoặc do vận động quá mức. Thoái hóa khớp là nguyên nhân hàng đầu gây sưng khớp ở người trên 50 tuổi.
- Vị trí thường gặp: khớp gối, khớp háng, cột sống
- Đau âm ỉ, tăng khi vận động
- Sưng khớp xuất hiện do viêm bao hoạt dịch thứ phát
3. Bệnh gút (Gout)
Bệnh lý do rối loạn chuyển hóa purin dẫn đến tích tụ axit uric trong máu và kết tinh tại khớp.
- Khởi phát đột ngột, sưng đau dữ dội về đêm
- Thường gặp ở ngón chân cái, mắt cá chân
- Dịch khớp chứa tinh thể urat khi chọc hút
4. Nhiễm khuẩn khớp
Do vi khuẩn xâm nhập vào khớp qua đường máu, vết thương hở hoặc sau phẫu thuật. Đây là tình trạng cấp cứu y khoa.
- Sưng khớp đi kèm sốt cao, khớp nóng đỏ rõ rệt
- Cần chẩn đoán và điều trị kháng sinh sớm để tránh hủy hoại khớp
5. Chấn thương khớp
Va đập mạnh, bong gân, rách dây chằng hay trật khớp có thể dẫn đến sưng tấy khớp tại chỗ do tụ dịch hoặc viêm cơ học.
Triệu chứng thường gặp khi bị sưng khớp
1. Sưng đau tại vùng khớp
Khớp bị sưng có thể mềm hoặc căng cứng, gây cảm giác đau khi chạm vào hoặc vận động. Mức độ đau tăng dần theo diễn tiến bệnh lý.
2. Cứng khớp vào buổi sáng
Đây là triệu chứng điển hình của các bệnh viêm khớp, đặc biệt là viêm khớp dạng thấp. Cứng khớp thường kéo dài từ 30 phút đến vài giờ, khiến người bệnh khó vận động vào đầu ngày.
3. Nóng, đỏ khớp
Khớp có thể nóng lên và đỏ, đặc biệt trong các trường hợp viêm cấp tính như gút hoặc nhiễm khuẩn khớp. Đây là dấu hiệu của viêm nặng cần được can thiệp y tế sớm.
4. Hạn chế vận động khớp
Người bệnh thường thấy khó co duỗi hoặc thực hiện các động tác quen thuộc như đi lại, nắm tay, xoay cổ. Nếu không điều trị, nguy cơ biến dạng khớp hoặc teo cơ rất cao.
5. Mệt mỏi, sốt nhẹ hoặc sụt cân
Triệu chứng toàn thân đi kèm có thể là dấu hiệu của bệnh hệ thống như lupus ban đỏ, viêm khớp tự miễn, hoặc viêm khớp nhiễm khuẩn lan rộng.
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Sưng khớp có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nguy hiểm. Người bệnh nên đến cơ sở y tế khi có một trong các dấu hiệu sau:
- Sưng khớp kéo dài hơn 1 tuần
- Khớp đau dữ dội, không thể vận động
- Có dấu hiệu nhiễm trùng: sốt, khớp nóng đỏ, mưng mủ
- Có tiền sử bệnh lý liên quan: gút, lupus, tiểu đường
Chẩn đoán sưng khớp bằng cách nào?
1. Khám lâm sàng
Bác sĩ kiểm tra mức độ sưng, độ nhạy cảm khi chạm, khả năng vận động và các biểu hiện toàn thân. Đánh giá đối xứng hai bên khớp giúp định hướng nguyên nhân viêm khớp dạng thấp.
2. Xét nghiệm máu
- CRP, ESR: Chỉ số viêm
- RF, Anti-CCP: Phát hiện viêm khớp dạng thấp
- Axit uric: Tăng cao trong bệnh gút
3. Chẩn đoán hình ảnh
- X-quang: Phát hiện hẹp khe khớp, gai xương
- Siêu âm: Đánh giá dịch khớp và tình trạng viêm
- MRI: Dùng trong trường hợp nghi ngờ tổn thương mô mềm sâu
Các phương pháp điều trị sưng khớp
1. Điều trị nội khoa
Điều trị bằng thuốc là bước đầu tiên và phổ biến nhất trong quản lý sưng khớp. Tùy vào nguyên nhân, bác sĩ sẽ chỉ định nhóm thuốc phù hợp:
- Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): ibuprofen, diclofenac… giúp giảm viêm và đau nhanh chóng.
- Thuốc corticosteroid: tiêm hoặc uống, sử dụng ngắn hạn trong các đợt viêm nặng.
- Thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARDs): methotrexate, sulfasalazine… trong viêm khớp dạng thấp.
- Colchicine và thuốc hạ acid uric: dùng trong điều trị gút.
2. Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng
Đây là phần quan trọng trong điều trị lâu dài, giúp giảm sưng, cải thiện biên độ vận động và ngăn ngừa cứng khớp:
- Chườm nóng/lạnh tại vùng khớp sưng
- Tập vận động khớp nhẹ nhàng, đều đặn dưới hướng dẫn chuyên gia
- Sử dụng sóng ngắn, siêu âm trị liệu trong một số trường hợp
3. Chọc hút dịch khớp
Kỹ thuật này thường được chỉ định khi có tràn dịch khớp nhiều hoặc nghi ngờ nhiễm khuẩn. Chọc hút giúp:
- Giảm áp lực và đau tại khớp
- Lấy dịch để phân tích tìm nguyên nhân
- Tiêm thuốc kháng viêm nội khớp nếu cần
4. Phẫu thuật (nếu cần)
Phẫu thuật được cân nhắc trong trường hợp tổn thương khớp nặng, không đáp ứng với điều trị nội khoa hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng vận động.
Các phương pháp phẫu thuật phổ biến:
- Nội soi khớp làm sạch ổ viêm
- Thay khớp nhân tạo (gối, háng…)
- Cố định hoặc chỉnh hình khớp bị biến dạng
Biện pháp phòng ngừa sưng khớp
Chủ động phòng bệnh từ sớm có thể giúp bạn tránh được các biến chứng nguy hiểm của sưng khớp.
- Giữ cân nặng hợp lý để giảm áp lực lên khớp
- Tập thể dục đều đặn: yoga, đi bộ, bơi lội
- Tránh mang vác nặng và vận động sai tư thế
- Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các bệnh lý khớp
- Kiểm soát tốt các bệnh nền như tiểu đường, gout, lupus
Lối sống và chế độ ăn hỗ trợ người bị sưng khớp
1. Chế độ ăn uống chống viêm
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong kiểm soát triệu chứng sưng khớp:
- Ưu tiên thực phẩm giàu omega-3: cá hồi, cá thu, hạt lanh
- Rau xanh, trái cây tươi giàu chất chống oxy hóa
- Giảm đường, muối và thực phẩm chế biến sẵn
- Tránh thực phẩm nhiều purin: nội tạng, thịt đỏ, bia (đối với người bị gút)
2. Giảm stress và ngủ đủ giấc
Căng thẳng kéo dài làm trầm trọng thêm phản ứng viêm và ảnh hưởng tiêu cực đến hệ miễn dịch. Người bệnh nên:
- Thiền định, hít thở sâu hoặc tập yoga
- Duy trì giấc ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi ngày
- Tránh thức khuya hoặc làm việc quá sức
3. Duy trì tinh thần lạc quan
Yếu tố tâm lý đóng vai trò rất lớn trong kiểm soát bệnh mạn tính. Việc giữ tinh thần tích cực giúp tăng hiệu quả điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Tổng kết
Sưng khớp không chỉ là biểu hiện đơn giản của mỏi cơ, mà còn là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nguy hiểm như viêm khớp, gút, thoái hóa… Việc nhận biết sớm, chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời có thể giúp bảo vệ khớp, duy trì chức năng vận động và cải thiện chất lượng sống lâu dài.
Trên hành trình chăm sóc sức khỏe khớp, đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ chuyên khoa khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Sự chủ động là yếu tố then chốt giúp bạn phòng tránh biến chứng và sống khỏe mạnh hơn mỗi ngày.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Sưng khớp có nguy hiểm không?
Tùy vào nguyên nhân, sưng khớp có thể là biểu hiện lành tính hoặc dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng như viêm khớp dạng thấp, nhiễm khuẩn khớp… Nếu không điều trị kịp thời, có thể dẫn đến mất chức năng khớp vĩnh viễn.
2. Sưng khớp có chữa khỏi hoàn toàn không?
Nếu nguyên nhân là do chấn thương nhẹ, bệnh có thể khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, với các bệnh lý mạn tính như viêm khớp dạng thấp, mục tiêu điều trị là kiểm soát triệu chứng, làm chậm tiến triển và cải thiện chức năng khớp.
3. Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Bạn nên đi khám ngay nếu khớp sưng kéo dài hơn 5-7 ngày, đau dữ dội, không thể vận động, có biểu hiện nhiễm trùng hoặc đã từng có tiền sử bệnh lý về khớp.
4. Có nên tự ý dùng thuốc giảm đau khi bị sưng khớp?
Không nên. Việc tự dùng thuốc có thể che lấp triệu chứng, gây chậm trễ chẩn đoán và điều trị. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được kê đơn đúng với tình trạng của bạn.
5. Ăn uống như thế nào để hỗ trợ điều trị sưng khớp?
Người bệnh nên ăn nhiều thực phẩm giàu omega-3, rau xanh, trái cây, tránh các chất kích thích và thực phẩm gây viêm như đường, muối, rượu, thịt đỏ hoặc nội tạng (đặc biệt với bệnh gút).
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.