Polyp dây thanh là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng khàn tiếng, mất tiếng kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến công việc và chất lượng cuộc sống, đặc biệt với những người sử dụng giọng nói chuyên nghiệp. Dù không phải là bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng, tuy nhiên nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, polyp dây thanh có thể để lại nhiều hậu quả nặng nề. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu, biến chứng cũng như phương pháp điều trị hiệu quả căn bệnh này.
Polyp dây thanh là gì?
Polyp dây thanh là những khối u lành tính, hình thành từ sự phì đại khu trú của niêm mạc dây thanh. Các khối polyp này thường có hình tròn, bầu dục hoặc hình giọt nước, kích thước thay đổi từ vài mm đến vài cm, nằm ngay trên bề mặt dây thanh. Khi phát âm, sự xuất hiện của polyp gây cản trở việc rung động tự nhiên của dây thanh, từ đó khiến âm thanh phát ra bị méo mó, khàn đặc hoặc mất tiếng.
Polyp dây thanh thường xuất hiện đơn độc ở một bên, hiếm khi gặp ở cả hai bên cùng lúc. Vị trí phổ biến là ở phần giữa dây thanh – nơi rung động mạnh nhất khi con người nói hoặc hát.
Đối tượng nào dễ mắc polyp dây thanh?
Theo các chuyên gia Tai Mũi Họng, polyp dây thanh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến hơn ở:
- Những người sử dụng giọng nói nhiều, cường độ cao trong công việc: giáo viên, ca sĩ, phát thanh viên, luật sư, người bán hàng…
- Người có thói quen hút thuốc lá, uống rượu bia, sinh hoạt trong môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi.
- Người bị viêm mũi xoang mạn tính, viêm họng mạn tính, hội chứng trào ngược dạ dày – thực quản kéo dài.
- Nam giới từ 30 – 50 tuổi có nguy cơ cao hơn do thói quen sử dụng giọng nói mạnh, thường xuyên hút thuốc, uống rượu.
Nguyên nhân gây polyp dây thanh
Polyp dây thanh thường bắt nguồn từ việc lạm dụng hoặc sử dụng sai cách giọng nói trong thời gian dài. Một số nguyên nhân phổ biến bao gồm:
1. Lạm dụng giọng nói quá mức
Việc nói quá to, hét lớn, hát sai kỹ thuật hoặc nói liên tục trong nhiều giờ khiến các dây thanh phải hoạt động quá sức, gây tổn thương lớp biểu mô bao phủ dây thanh, dẫn đến viêm nhiễm mạn tính và hình thành polyp.
2. Khói thuốc lá và rượu bia
Khói thuốc chứa hàng nghìn chất độc hại gây tổn thương niêm mạc đường hô hấp, đặc biệt là vùng dây thanh. Uống rượu bia làm khô niêm mạc, giảm khả năng phục hồi tổn thương, từ đó tạo điều kiện cho polyp phát triển.
3. Yếu tố môi trường và nghề nghiệp
Người thường xuyên làm việc trong môi trường ô nhiễm, nhiều bụi bẩn, hóa chất độc hại dễ bị viêm họng mạn tính, ảnh hưởng trực tiếp đến dây thanh.
4. Các bệnh lý liên quan
Những người mắc các bệnh lý mạn tính như viêm xoang, viêm họng, viêm thanh quản, hội chứng trào ngược dạ dày thực quản có nguy cơ cao hơn bị polyp dây thanh.
Dấu hiệu nhận biết polyp dây thanh
Triệu chứng của polyp dây thanh rất đặc trưng, chủ yếu liên quan đến giọng nói. Tuy nhiên, nhiều người có thể chủ quan cho rằng đó chỉ là khàn tiếng thông thường, dẫn đến chậm trễ trong điều trị.
- Khàn tiếng kéo dài: Giọng nói trở nên khàn, rè, khó phát âm cao hoặc rõ ràng như trước, triệu chứng kéo dài liên tục nhiều tuần, thậm chí hàng tháng không khỏi dù đã nghỉ ngơi.
- Mất tiếng tạm thời: Sau khi nói nhiều, người bệnh dễ bị mất tiếng đột ngột, đặc biệt sau các sự kiện phải sử dụng giọng nói cường độ lớn.
- Giọng yếu, hụt hơi khi nói: Không thể nói to, dễ hụt hơi, mệt mỏi khi nói chuyện lâu.
- Cảm giác nghẹn vướng, muốn khạc đờm: Người bệnh thường xuyên có cảm giác như có dị vật ở họng, hay phải đằng hắng, khạc nhẹ để làm sạch họng.
- Đau họng nhẹ khi nói: Một số trường hợp cảm giác đau hoặc rát nhẹ khi nói kéo dài.
Ảnh hưởng của polyp dây thanh nếu không điều trị kịp thời
Nếu không phát hiện và điều trị sớm, polyp dây thanh không chỉ làm suy giảm khả năng giao tiếp mà còn gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng:
- Khả năng mất tiếng vĩnh viễn: Dây thanh bị tổn thương nặng khiến không thể rung động bình thường.
- Ảnh hưởng sự nghiệp: Đặc biệt đối với những người cần giọng nói để làm việc, polyp dây thanh có thể làm gián đoạn hoặc chấm dứt công việc.
- Ảnh hưởng tâm lý: Người bệnh dễ rơi vào trạng thái lo lắng, tự ti, thậm chí trầm cảm do giao tiếp khó khăn kéo dài.
- Nguy cơ dẫn đến các bệnh lý hô hấp khác: Polyp khiến người bệnh phải dùng sai kỹ thuật nói, lâu dài dễ gây viêm thanh quản mạn tính, loét dây thanh, u hạt dây thanh…
Phương pháp chẩn đoán polyp dây thanh
Để xác định chính xác tình trạng polyp dây thanh, người bệnh cần được thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng. Một số phương pháp chẩn đoán thường được áp dụng bao gồm:
1. Nội soi thanh quản
Nội soi là phương pháp phổ biến và hiệu quả giúp bác sĩ quan sát trực tiếp dây thanh và phát hiện chính xác vị trí, kích thước, số lượng polyp. Thiết bị nội soi mềm hoặc cứng sẽ được đưa qua đường mũi hoặc miệng xuống thanh quản, giúp ghi lại hình ảnh rõ nét nhất.
2. Đánh giá chức năng giọng nói
Bên cạnh nội soi, bác sĩ có thể tiến hành các bài kiểm tra về âm học để đánh giá mức độ khàn tiếng, độ vang, cường độ và khả năng phục hồi của giọng nói.
3. Các xét nghiệm liên quan
Trong một số trường hợp, người bệnh có thể được chỉ định xét nghiệm máu, xét nghiệm dịch họng để loại trừ các nguyên nhân khác như viêm, nhiễm khuẩn kéo dài gây tổn thương thanh quản.
Phương pháp điều trị polyp dây thanh hiệu quả
Điều trị polyp dây thanh phụ thuộc vào mức độ tổn thương, kích thước khối polyp và nhu cầu sử dụng giọng nói của người bệnh. Các phương pháp phổ biến hiện nay bao gồm:
1. Điều trị nội khoa
Đối với các trường hợp polyp nhỏ, mới hình thành, bác sĩ có thể chỉ định điều trị bằng thuốc kết hợp nghỉ ngơi giọng nói hợp lý. Các loại thuốc thường được sử dụng:
- Thuốc kháng viêm, giảm phù nề vùng thanh quản.
- Thuốc giảm tiết acid, điều trị trào ngược dạ dày – thực quản nếu có nguyên nhân kèm theo.
- Thuốc hỗ trợ phục hồi niêm mạc thanh quản.
2. Âm ngữ trị liệu (Speech Therapy)
Âm ngữ trị liệu đóng vai trò quan trọng trong điều trị polyp dây thanh, đặc biệt với người làm nghề nói nhiều. Các chuyên gia sẽ hướng dẫn kỹ thuật phát âm đúng, luyện tập để giảm áp lực lên dây thanh, phục hồi giọng nói tự nhiên, hạn chế tái phát.
3. Phẫu thuật nội soi cắt polyp
Trong trường hợp polyp kích thước lớn, tồn tại lâu ngày, không đáp ứng điều trị nội khoa hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến giọng nói, phẫu thuật là lựa chọn tối ưu. Hiện nay, các phương pháp phổ biến bao gồm:
- Phẫu thuật nội soi vi phẫu thanh quản: Sử dụng kính hiển vi kết hợp dụng cụ vi phẫu để cắt bỏ chính xác khối polyp.
- Laser CO2 hoặc dao plasma: Giúp bóc tách nhẹ nhàng, ít tổn thương mô lành, phục hồi nhanh.
Sau phẫu thuật, người bệnh cần tuân thủ chế độ nghỉ ngơi giọng nghiêm ngặt, kiêng nói ít nhất 7 – 10 ngày, luyện tập giọng theo hướng dẫn chuyên gia để tránh hình thành sẹo, khôi phục chức năng dây thanh tốt nhất.
Cách phòng ngừa polyp dây thanh
Để hạn chế nguy cơ mắc polyp dây thanh hoặc tái phát sau điều trị, người bệnh cần xây dựng lối sống và thói quen sử dụng giọng nói lành mạnh:
- Sử dụng giọng nói đúng kỹ thuật, hạn chế hét to, nói quá nhiều, đặc biệt trong môi trường ồn ào.
- Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, tránh khói bụi, ô nhiễm.
- Uống đủ nước để duy trì độ ẩm cho thanh quản.
- Tránh thực phẩm cay nóng, quá lạnh hoặc gây kích ứng.
- Điều trị dứt điểm các bệnh lý mạn tính như viêm mũi xoang, trào ngược dạ dày – thực quản.
- Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt với người làm nghề cần sử dụng giọng nói nhiều.
Kết luận
Polyp dây thanh tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng ảnh hưởng lớn đến khả năng giao tiếp, công việc và chất lượng sống. Việc phát hiện sớm, điều trị kịp thời, kết hợp luyện tập giọng khoa học sẽ giúp bảo tồn chức năng dây thanh, ngăn ngừa biến chứng lâu dài. Nếu bạn nhận thấy các dấu hiệu bất thường như khàn tiếng kéo dài, mất tiếng, hãy chủ động thăm khám chuyên khoa để được tư vấn điều trị phù hợp nhất.
Câu hỏi thường gặp về polyp dây thanh (FAQ)
1. Polyp dây thanh có tự khỏi không?
Polyp dây thanh không thể tự tiêu biến nếu không được điều trị. Những polyp nhỏ có thể thuyên giảm nếu người bệnh nghỉ ngơi giọng hợp lý, nhưng phần lớn cần can thiệp y tế để loại bỏ hoàn toàn.
2. Polyp dây thanh có nguy hiểm không?
Dù là khối u lành tính nhưng nếu không điều trị, polyp dây thanh có thể gây mất tiếng vĩnh viễn, ảnh hưởng công việc, giao tiếp, đặc biệt với người làm nghề dùng giọng nhiều.
3. Sau phẫu thuật cắt polyp dây thanh có tái phát không?
Polyp dây thanh có nguy cơ tái phát nếu người bệnh không thay đổi thói quen sử dụng giọng nói hoặc không điều trị triệt để các yếu tố nguy cơ như trào ngược, hút thuốc lá.
4. Nên kiêng gì sau phẫu thuật polyp dây thanh?
Sau phẫu thuật, người bệnh cần tuyệt đối kiêng nói ít nhất 7 – 10 ngày, không ăn đồ cay nóng, lạnh, hạn chế khạc nhổ mạnh và tuân thủ chế độ luyện tập giọng theo hướng dẫn bác sĩ.
5. Người làm nghề nói nhiều nên phòng ngừa polyp dây thanh thế nào?
Học cách sử dụng giọng đúng kỹ thuật, thường xuyên luyện tập phục hồi chức năng giọng nói, hạn chế hét to, nói liên tục trong thời gian dài và thăm khám định kỳ là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
Polyp dây thanh