Trong quá trình mang thai, túi ối đóng vai trò như một “hệ sinh thái bảo vệ” hoàn hảo cho thai nhi – giúp duy trì nhiệt độ, cung cấp môi trường vô trùng và hỗ trợ sự phát triển toàn diện của em bé trong bụng mẹ. Tuy nhiên, khi túi ối bị vi khuẩn tấn công và gây viêm, tình trạng nhiễm trùng ối (viêm màng ối) có thể xảy ra, dẫn đến hàng loạt biến chứng nguy hiểm như sinh non, suy thai cấp và thậm chí là dọa tử vong chu sinh.
Bài viết dưới đây sẽ cung cấp góc nhìn toàn diện, cập nhật và đáng tin cậy về nhiễm trùng ối: từ nguyên nhân, triệu chứng, đến cách điều trị và phòng ngừa. Đây là thông tin không thể thiếu cho bất kỳ thai phụ nào đang quan tâm đến việc bảo vệ thai kỳ an toàn và khỏe mạnh.
Nhiễm trùng ối là gì?
Định nghĩa y học
Nhiễm trùng ối, hay còn gọi là viêm màng ối (Chorioamnionitis), là tình trạng nhiễm khuẩn xảy ra trong túi ối – nơi chứa nước ối và bọc quanh thai nhi. Vi khuẩn xâm nhập vào buồng tử cung, gây viêm các màng bao quanh thai, ảnh hưởng trực tiếp đến thai nhi và sức khỏe của mẹ.
Sự khác biệt giữa viêm màng ối và nhiễm trùng ối
Thuật ngữ “viêm màng ối” thường được sử dụng thay thế cho “nhiễm trùng ối”, tuy nhiên có sự khác biệt nhỏ về bản chất:
- Viêm màng ối: là phản ứng viêm – có thể có hoặc không có vi khuẩn.
- Nhiễm trùng ối: luôn kèm theo sự hiện diện của vi khuẩn gây bệnh trong dịch ối hoặc màng ối.
Theo thống kê từ American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG), nhiễm trùng ối ảnh hưởng đến khoảng 2 – 5% tổng số ca mang thai, nhưng tỷ lệ này có thể tăng đến 10 – 20% ở các ca vỡ ối kéo dài hoặc can thiệp tử cung.
Nguyên nhân gây nhiễm trùng ối
Nhiễm khuẩn ngược dòng từ âm đạo
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm khoảng 90% các trường hợp nhiễm trùng ối. Vi khuẩn từ âm đạo hoặc cổ tử cung như E. coli, Streptococcus nhóm B, Ureaplasma urealyticum có thể đi ngược dòng, xuyên qua cổ tử cung và xâm nhập vào túi ối.
Thủ thuật can thiệp tử cung
Một số thủ thuật như chọc ối, nội soi tử cung, hoặc đặt dụng cụ theo dõi trong tử cung có thể làm mất hàng rào bảo vệ tự nhiên, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập và phát triển.
Yếu tố nguy cơ từ mẹ
- Vệ sinh vùng kín không đúng cách: Làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn âm đạo, từ đó dễ dẫn đến nhiễm trùng ối.
- Bệnh nền mạn tính: Tiểu đường thai kỳ, thiếu máu, viêm đường tiết niệu… làm suy giảm miễn dịch, khiến mẹ dễ bị nhiễm trùng.
- Hở eo tử cung: Là tình trạng cổ tử cung yếu, mở sớm trong thai kỳ, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
Dấu hiệu nhận biết nhiễm trùng ối
Triệu chứng cơ năng
Các dấu hiệu cảnh báo thường không đặc hiệu và có thể dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Tuy nhiên, phụ nữ mang thai nên đặc biệt lưu ý khi xuất hiện các triệu chứng sau:
- Sốt trên 38°C không rõ nguyên nhân
- Đau bụng dưới âm ỉ hoặc từng cơn
- Ra dịch âm đạo có mùi hôi, màu bất thường (vàng, xanh, lẫn máu)
- Tim thai nhanh (>160 lần/phút)
Triệu chứng cận lâm sàng
Bác sĩ thường chỉ định các xét nghiệm hỗ trợ chẩn đoán:
- Công thức máu: bạch cầu tăng, CRP tăng
- Cấy dịch âm đạo/dịch ối: phát hiện vi khuẩn gây bệnh
- Siêu âm thai: có thể phát hiện giảm nước ối, tăng hồi âm nước ối (do có mủ)
Khi nào cần nhập viện cấp cứu?
Mẹ bầu nên đến bệnh viện ngay nếu có bất kỳ dấu hiệu sau:
- Sốt cao kèm rét run
- Đau bụng tăng dần
- Dịch âm đạo đổi màu, mùi nặng, hoặc có dấu hiệu vỡ ối
- Thai máy bất thường hoặc ít máy
Hình ảnh minh họa: Màng ối bị viêm và chứa mủ – nguồn: Novagen.vn
Biến chứng của nhiễm trùng ối
Đối với thai nhi
- Sinh non: Do môi trường ối bị phá vỡ, thai nhi không còn được bảo vệ đầy đủ
- Nhiễm trùng huyết sơ sinh: Vi khuẩn từ ối có thể xâm nhập vào cơ thể thai nhi
- Bại não và tổn thương não: Trong các trường hợp nhiễm nặng không được xử lý kịp thời
Đối với sản phụ
- Nhiễm trùng hậu sản: Viêm nội mạc tử cung, viêm phần phụ sau sinh
- Nhiễm trùng huyết: Nguy cơ tử vong nếu không điều trị đúng
- Rối loạn đông máu: Do phản ứng viêm toàn thân
Sinh non và suy thai cấp
Trong một nghiên cứu tại Bệnh viện Từ Dũ năm 2023, có đến 61,3% trường hợp nhiễm trùng ối dẫn đến sinh non. Nhiễm trùng làm vỡ ối sớm, gây co bóp tử cung bất thường, giảm oxy cho thai, từ đó dẫn đến suy thai cấp, cần can thiệp mổ lấy thai khẩn cấp.
Hình ảnh: Vỡ ối do viêm màng ối – phá hủy môi trường nuôi dưỡng thai nhi. Nguồn: Bệnh viện Tâm Anh
Chẩn đoán nhiễm trùng ối
Lâm sàng và tiền sử bệnh
Việc chẩn đoán nhiễm trùng ối đòi hỏi bác sĩ sản khoa phải đánh giá kỹ lưỡng các dấu hiệu lâm sàng kết hợp với tiền sử sản khoa của thai phụ. Một số yếu tố gợi ý bao gồm:
- Thai phụ có sốt, đau bụng, dịch âm đạo bất thường
- Vỡ ối sớm hoặc rỉ ối kéo dài trên 18 giờ
- Tiền sử nhiễm trùng phụ khoa hoặc viêm âm đạo kéo dài
Siêu âm, xét nghiệm dịch ối và máu
Bác sĩ có thể chỉ định các kỹ thuật sau để xác định mức độ viêm và xác nhận chẩn đoán:
- Siêu âm thai: kiểm tra lượng nước ối, tình trạng bánh nhau, và dấu hiệu bất thường như dịch ối đục, giảm thể tích.
- Xét nghiệm máu: tăng bạch cầu, tăng CRP, tăng procalcitonin (PCT) đều là dấu hiệu nhiễm trùng.
- Xét nghiệm dịch ối (nếu chưa vỡ ối): đánh giá độ đục, cấy vi khuẩn, xác định chính xác nguyên nhân.
Các cơ sở y tế chuyên sâu hiện nay còn áp dụng kỹ thuật Realtime PCR trên dịch ối để phát hiện DNA vi khuẩn nhanh chóng và chính xác.
Điều trị nhiễm trùng ối như thế nào?
Kháng sinh và thuốc hỗ trợ
Ngay khi được chẩn đoán, thai phụ sẽ được điều trị bằng kháng sinh đường tĩnh mạch phổ rộng như ampicillin, gentamycin và metronidazole để kiểm soát nhiễm trùng. Liệu trình kéo dài tùy mức độ viêm và đáp ứng lâm sàng.
- Thuốc hạ sốt, giảm đau: paracetamol dùng ngắn hạn
- Truyền dịch, theo dõi mạch huyết áp: để kiểm soát biến chứng toàn thân
- Thuốc tăng trưởng phổi cho thai: corticosteroid nếu cần sinh non
Chỉ định chấm dứt thai kỳ
Khi tình trạng nhiễm trùng trở nên nghiêm trọng, hoặc có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng mẹ và bé, bác sĩ có thể chỉ định chấm dứt thai kỳ bằng phương pháp:
- Gây chuyển dạ: nếu thai đủ trưởng thành hoặc không còn khả năng tiếp tục thai
- Mổ lấy thai cấp cứu: trong các trường hợp suy thai, rối loạn tim thai, mẹ sốt cao không kiểm soát
Điều trị nội trú và theo dõi sát
Hầu hết các ca nhiễm trùng ối đều được điều trị nội trú tại bệnh viện tuyến tỉnh hoặc tuyến trung ương. Trong suốt quá trình điều trị, thai phụ cần được theo dõi sát các chỉ số sinh tồn, mạch tim thai, lượng dịch ối và kết quả xét nghiệm máu.
Phòng ngừa nhiễm trùng ối
Vệ sinh vùng kín đúng cách
Thai phụ nên giữ vùng kín luôn khô thoáng, tránh thụt rửa sâu, không sử dụng các sản phẩm có tính tẩy rửa mạnh. Chỉ dùng dung dịch vệ sinh có pH phù hợp và theo hướng dẫn bác sĩ.
Khám thai định kỳ và tầm soát sớm
Khám thai đầy đủ theo lịch giúp bác sĩ phát hiện sớm các nguy cơ như nhiễm trùng âm đạo, rò ối, hở eo tử cung… từ đó có hướng xử trí kịp thời. Đặc biệt, phụ nữ có tiền sử vỡ ối sớm nên được theo dõi sát ở tam cá nguyệt 2 và 3.
Xử lý các nguy cơ từ mẹ
- Điều trị triệt để viêm âm đạo, viêm cổ tử cung
- Kiểm soát tốt bệnh nền: tiểu đường, nhiễm trùng tiết niệu, thiếu máu
- Tránh quan hệ tình dục khi có dấu hiệu rỉ ối, đau bụng hoặc co thắt tử cung
Kết luận
Bảo vệ thai kỳ bằng kiến thức và chăm sóc chủ động
Nhiễm trùng ối là một biến chứng nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu được phát hiện và xử lý sớm. Việc chủ động bảo vệ sức khỏe thai kỳ bằng kiến thức y khoa chính xác, khám thai đúng lịch và lắng nghe cơ thể là điều rất quan trọng.
Trích dẫn câu chuyện thực tế
“Tôi từng bị nhiễm trùng ối vào tuần thai thứ 32. Nhờ phát hiện sớm qua xét nghiệm CRP và được nhập viện điều trị kịp thời, bác sĩ đã chỉ định kháng sinh và cho con chào đời ở tuần 34. Bé khỏe mạnh và tôi thì biết ơn vì đã không bỏ qua những dấu hiệu nhỏ.”
– Minh H., 34 tuổi, TP. HCM
Thông tin tham khảo
- Bộ Y tế – Hướng dẫn quốc gia về chăm sóc sức khỏe sinh sản 2022
- American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) – Clinical Guidelines on Intra-amniotic Infection
- Suckhoedoisong.vn – Nhiễm trùng ối là gì? (2024)
- Bệnh viện Từ Dũ – Báo cáo thường niên sản khoa 2023
Các câu hỏi thường gặp (FAQ)
Nhiễm trùng ối có thể xảy ra ở tam cá nguyệt nào?
Thông thường, nhiễm trùng ối xảy ra nhiều hơn ở tam cá nguyệt thứ hai và ba, đặc biệt sau khi vỡ ối kéo dài hoặc có thủ thuật can thiệp tử cung.
Bị nhiễm trùng ối có thể sinh thường không?
Điều này tùy thuộc vào tình trạng thai nhi và mẹ. Nếu tình trạng viêm nhẹ, thai đủ tháng và không có dấu hiệu suy thai, sản phụ có thể sinh thường dưới sự theo dõi sát của bác sĩ.
Nhiễm trùng ối có tái phát không?
Nguy cơ tái phát trong lần mang thai tiếp theo là có nếu nguyên nhân gốc rễ không được xử lý triệt để (như hở eo tử cung, viêm âm đạo mãn tính). Do đó, cần được tư vấn trước mang thai và quản lý thai kỳ chặt chẽ.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.