Nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B ở trẻ sơ sinh: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp bảo vệ hiệu quả

bởi thuvienbenh

Nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B (Group B Streptococcus – GBS) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nhiễm trùng sơ sinh sớm, có thể dẫn đến tử vong hoặc di chứng thần kinh vĩnh viễn nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Dù là một loại vi khuẩn thường trú ở đường sinh dục và tiêu hóa của người lớn, nhưng GBS lại đặc biệt nguy hiểm khi truyền từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở.

Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn toàn diện và chuyên sâu về nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B ở trẻ sơ sinh – từ định nghĩa, nguyên nhân, đường lây truyền, đến triệu chứng, cách chẩn đoán – giúp phụ huynh hiểu rõ để có biện pháp phòng ngừa và bảo vệ con mình.

Liên cầu khuẩn nhóm B là gì?

Khái niệm và vai trò của vi khuẩn GBS

Liên cầu khuẩn nhóm B (Streptococcus agalactiae) là một loại vi khuẩn gram dương, thuộc họ liên cầu, sống cộng sinh trong đường tiêu hóa và âm đạo của khoảng 10-30% phụ nữ trưởng thành khỏe mạnh. GBS thường không gây triệu chứng cho người trưởng thành, nhưng lại là mối đe dọa nghiêm trọng đối với trẻ sơ sinh nếu lây truyền trong quá trình sinh nở.

Sự khác biệt giữa GBS và các liên cầu khuẩn khác

Không giống như liên cầu khuẩn nhóm A gây viêm họng hay sốt thấp khớp, GBS không thường gây bệnh ở người lớn nhưng lại là nguyên nhân chính gây ra:

  • Nhiễm trùng huyết sơ sinh
  • Viêm phổi
  • Viêm màng não mủ
Xem thêm:  Nhiễm Trùng Đường Tiết Niệu Tái Phát: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Do đó, việc phát hiện GBS trong thai kỳ là một bước quan trọng để phòng ngừa biến chứng cho trẻ sơ sinh.

Nguyên nhân và con đường lây nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B ở trẻ sơ sinh

Vi khuẩn GBS đến từ đâu?

Người mẹ là nguồn lây truyền chính GBS cho trẻ sơ sinh. GBS có thể tồn tại mà không gây triệu chứng ở âm đạo, trực tràng hoặc đường tiết niệu của mẹ. Trong khi sinh thường, nếu không có biện pháp phòng ngừa, trẻ sẽ tiếp xúc trực tiếp với vi khuẩn và bị nhiễm bệnh.

Con đường lây nhiễm

  • Trong quá trình sinh thường: Lây trực tiếp từ âm đạo hoặc trực tràng mẹ sang bé khi bé chui qua ống sinh.
  • Trong tử cung: Ít phổ biến hơn, nhưng có thể xảy ra nếu vi khuẩn xâm nhập vào nước ối.
  • Sau sinh: Lây qua tay người chăm sóc, thiết bị y tế không vô trùng, hoặc sữa mẹ nếu mẹ bị viêm vú do GBS.

Yếu tố nguy cơ khiến trẻ sơ sinh dễ nhiễm GBS

Theo CDC Hoa Kỳ, một số yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm GBS sớm ở trẻ gồm:

  1. Mẹ có kết quả xét nghiệm GBS dương tính trong thai kỳ
  2. Vỡ ối trên 18 giờ trước sinh
  3. Sốt trong chuyển dạ (trên 38°C)
  4. Đẻ non trước 37 tuần
  5. Trẻ trước từng bị GBS sơ sinh

Triệu chứng của nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B ở trẻ sơ sinh

Phân loại theo thời gian khởi phát

Nhiễm GBS được chia thành hai nhóm lâm sàng chính:

Loại nhiễm Thời điểm xuất hiện Triệu chứng chính
Nhiễm sớm 0 – 6 ngày sau sinh Khó thở, sốt, nhiễm trùng huyết
Nhiễm muộn Từ ngày 7 đến 89 sau sinh Viêm màng não, sốt cao, co giật

Dấu hiệu cần lưu ý ở trẻ sơ sinh

  • Khó thở hoặc thở nhanh bất thường
  • Lừ đừ, bú yếu hoặc bỏ bú
  • Vàng da sớm
  • Sốt hoặc hạ thân nhiệt
  • Co giật hoặc hôn mê

Cha mẹ cần đặc biệt cảnh giác nếu trẻ có các biểu hiện này trong những ngày đầu sau sinh và nên đưa đến bệnh viện ngay lập tức.

Hình ảnh minh họa

Hình ảnh Mô tả
Vi khuẩn GBS dưới kính hiển vi Hình ảnh vi khuẩn liên cầu nhóm B qua kính hiển vi điện tử
Trẻ sơ sinh mắc GBS Trẻ sơ sinh cần được theo dõi sát sau sinh để phát hiện các dấu hiệu nhiễm GBS
Thai phụ được khuyến cáo xét nghiệm GBS trong tuần thai 35 – 37

Chẩn đoán nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B ở trẻ sơ sinh

Phương pháp chẩn đoán

Việc chẩn đoán sớm nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B đóng vai trò sống còn trong việc điều trị và hạn chế biến chứng cho trẻ. Các xét nghiệm chính bao gồm:

  • Nuôi cấy máu: Phát hiện sự hiện diện của vi khuẩn GBS trong máu trẻ.
  • Chọc dò dịch não tủy: Dành cho trường hợp nghi ngờ viêm màng não, phân lập GBS từ dịch não tủy.
  • Xét nghiệm PCR: Kỹ thuật hiện đại giúp phát hiện nhanh DNA của GBS trong các mẫu dịch.
  • Xét nghiệm nước tiểu: Trong trường hợp nhiễm trùng đường tiểu sơ sinh.
Xem thêm:  Viêm não do Herpes Simplex: Căn bệnh nguy hiểm có thể điều trị nếu phát hiện kịp thời

Các bác sĩ thường căn cứ vào lâm sàng, tiền sử sản khoa của mẹ, kết quả cận lâm sàng để đưa ra chẩn đoán chính xác và kịp thời.

Điều trị nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B ở trẻ sơ sinh

Phác đồ điều trị kháng sinh

Điều trị GBS ở trẻ sơ sinh cần được thực hiện ngay lập tức sau khi có chẩn đoán nghi ngờ, không đợi kết quả xét nghiệm. Phác đồ thường bao gồm:

  • Penicillin G hoặc Ampicillin: Là lựa chọn hàng đầu trong điều trị GBS.
  • Gentamicin: Thường phối hợp để mở rộng phổ kháng khuẩn, đặc biệt khi chưa xác định được nguyên nhân chính xác.
  • Thời gian điều trị: Tùy mức độ nặng, có thể kéo dài từ 7 đến 21 ngày (viêm màng não kéo dài hơn).

Chăm sóc hỗ trợ

Bên cạnh dùng kháng sinh, trẻ sơ sinh cần được chăm sóc đặc biệt tại khoa hồi sức sơ sinh:

  • Theo dõi sát các chỉ số sinh tồn
  • Hỗ trợ hô hấp khi cần
  • Duy trì dinh dưỡng qua truyền dịch hoặc nuôi ăn qua ống
  • Phòng ngừa hạ đường huyết, hạ thân nhiệt

Phòng ngừa nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B

Xét nghiệm GBS cho thai phụ

Theo hướng dẫn của CDC Hoa Kỳ, tất cả thai phụ nên được làm xét nghiệm sàng lọc GBS từ tuần thai 35 đến 37. Xét nghiệm được thực hiện bằng cách lấy mẫu dịch âm đạo và trực tràng.

Kháng sinh dự phòng khi sinh

Trường hợp thai phụ dương tính với GBS, bác sĩ sẽ chỉ định kháng sinh tĩnh mạch (thường là Penicillin hoặc Ampicillin) trong quá trình chuyển dạ để phòng ngừa lây nhiễm cho bé. Việc dùng kháng sinh trước chuyển dạ không có hiệu quả.

Biện pháp bổ sung

  • Kiểm tra tiền sử sinh con mắc GBS ở lần mang thai trước
  • Giữ vệ sinh vùng kín sạch sẽ trong thai kỳ
  • Tránh tự ý dùng thuốc âm đạo mà không có chỉ định bác sĩ
  • Đi khám thai định kỳ để theo dõi nguy cơ

Lời kết

Nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B ở trẻ sơ sinh là một trong những căn bệnh nhiễm trùng có thể gây hậu quả nặng nề nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, với những tiến bộ y học hiện nay, đặc biệt là việc sàng lọc GBS trong thai kỳ và dự phòng bằng kháng sinh khi sinh, nguy cơ có thể được giảm thiểu đáng kể.

Việc trang bị kiến thức về GBS không chỉ giúp cha mẹ yên tâm hơn trong hành trình mang thai và sinh con mà còn góp phần quan trọng trong việc bảo vệ tương lai khỏe mạnh cho thế hệ tiếp theo.

Hãy hỏi ý kiến bác sĩ sản khoa của bạn về xét nghiệm GBS ngay trong lần khám thai kế tiếp!

Trích dẫn chuyên gia

“Sàng lọc GBS và dùng kháng sinh dự phòng là phương pháp hiệu quả nhất hiện nay để ngăn ngừa nhiễm trùng nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh. Đây là chiến lược bắt buộc ở nhiều quốc gia phát triển.”

– TS. BS. Lê Thị Hạnh, chuyên gia sơ sinh, Bệnh viện Nhi Trung Ương

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Nếu mẹ mang GBS dương tính, có nên sinh mổ để tránh lây cho con?

Không bắt buộc. Sinh mổ không được khuyến cáo chỉ vì lý do GBS. Thay vào đó, mẹ sẽ được dùng kháng sinh trong khi sinh thường để phòng ngừa lây nhiễm.

Xem thêm:  Bệnh Dại: Kiến Thức Cần Biết Về Căn Bệnh Nguy Hiểm Này

2. Trẻ bị nhiễm GBS có thể hồi phục hoàn toàn không?

Phần lớn trẻ được điều trị sớm sẽ hồi phục hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu bị viêm màng não hoặc nhiễm trùng huyết nặng, trẻ có nguy cơ gặp phải biến chứng thần kinh lâu dài.

3. Tôi có cần xét nghiệm GBS ở lần mang thai thứ hai không?

Có. Kết quả GBS có thể thay đổi theo thời gian, nên dù đã âm tính ở lần trước, mẹ vẫn cần xét nghiệm lại trong mỗi lần mang thai.

4. Có vaccine phòng GBS không?

Hiện chưa có vaccine phòng GBS chính thức được sử dụng đại trà, nhưng các thử nghiệm lâm sàng đang được nghiên cứu tích cực.

5. Bệnh viện nào thực hiện xét nghiệm GBS uy tín?

Các bệnh viện lớn như Bệnh viện Phụ sản Trung ương, Từ Dũ, Hùng Vương, Bệnh viện Vinmec, Hòa Hảo, Medlatec đều có dịch vụ xét nghiệm sàng lọc GBS cho thai phụ.

📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín

🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.

Bài viết này có hữu ích không?
0Không0