Nhau cài răng lược là một biến chứng nguy hiểm trong thai kỳ, có thể đe dọa tính mạng của cả mẹ và thai nhi nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tình trạng này ngày càng phổ biến, đặc biệt ở những phụ nữ từng sinh mổ nhiều lần. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu toàn diện về hiện tượng nhau cài răng lược: từ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết đến phương pháp chẩn đoán và hướng xử lý hiệu quả.
1. Nhau Cài Răng Lược Là Gì?
Nhau cài răng lược (Placenta Accreta Spectrum – PAS) là tình trạng bánh nhau bám bất thường vào thành tử cung, xâm lấn sâu hơn mức bình thường. Ở người mang thai khỏe mạnh, bánh nhau sẽ bám vào lớp nội mạc tử cung và bong ra sau khi sinh. Tuy nhiên, với nhau cài răng lược, các gai nhau xuyên qua lớp này và có thể xâm lấn vào lớp cơ tử cung, thậm chí là các cơ quan lân cận như bàng quang.
Phân loại nhau cài răng lược
- Nhau cài răng lược (Placenta Accreta): gai nhau bám chặt vào lớp cơ tử cung mà không xâm lấn sâu.
- Nhau xâm lấn (Placenta Increta): gai nhau xâm nhập vào lớp cơ tử cung.
- Nhau xuyên (Placenta Percreta): gai nhau xuyên qua toàn bộ tử cung, có thể lan sang bàng quang hoặc trực tràng.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỷ lệ mắc nhau cài răng lược đã tăng gấp 10 lần trong vòng 50 năm qua, phần lớn là do sự gia tăng của sinh mổ.
2. Nguyên Nhân và Yếu Tố Nguy Cơ
Nguyên nhân chính xác của nhau cài răng lược vẫn chưa được xác định rõ, nhưng các nghiên cứu đã chỉ ra một số yếu tố nguy cơ nổi bật:
2.1. Tiền sử sinh mổ
Đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu. Theo Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa Kỳ (ACOG), phụ nữ từng sinh mổ có nguy cơ nhau cài răng lược cao hơn 3 đến 15 lần so với người sinh thường.
2.2. Phẫu thuật tử cung trước đó
Ví dụ như nạo thai, mổ bóc nhân xơ tử cung,… Những can thiệp này có thể làm tổn thương lớp nội mạc tử cung, tạo điều kiện cho gai nhau xâm lấn bất thường.
2.3. Nhau tiền đạo
Trường hợp nhau bám ở vị trí thấp của tử cung (gần hoặc che kín cổ tử cung), nguy cơ xâm lấn sâu cũng cao hơn.
2.4. Tuổi mẹ lớn và số lần mang thai nhiều
Phụ nữ trên 35 tuổi và đã mang thai nhiều lần có nguy cơ cao hơn do tử cung bị “mòn” sau nhiều lần mang thai.
2.5. Yếu tố nội tiết hoặc bẩm sinh
Có thể ảnh hưởng đến sự phát triển bất thường của bánh nhau trong thai kỳ.
Ghi nhớ: Càng có nhiều yếu tố nguy cơ, sản phụ càng cần được theo dõi sát sao trong suốt thai kỳ để phòng ngừa biến chứng nghiêm trọng.
3. Dấu Hiệu Nhận Biết Nhau Cài Răng Lược
Trong nhiều trường hợp, nhau cài răng lược không biểu hiện triệu chứng rõ ràng cho đến khi sinh. Tuy nhiên, một số dấu hiệu cảnh báo có thể được phát hiện từ sớm nếu siêu âm định kỳ:
3.1. Triệu chứng lâm sàng
- Chảy máu âm đạo trong ba tháng cuối thai kỳ, không rõ nguyên nhân.
- Đau bụng nhẹ kéo dài.
- Vị trí nhau bất thường khi siêu âm (ví dụ: nhau tiền đạo).
3.2. Cận lâm sàng
Siêu âm 2D, 3D và Doppler màu có thể phát hiện sớm những dấu hiệu gợi ý như:
- Khoảng cách bánh nhau – cơ tử cung mỏng dẹt hoặc không rõ ranh giới.
- Xuất hiện các mạch máu bất thường xuyên qua lớp cơ tử cung.
- Không thấy lớp phản âm sáng ngăn cách nhau và tử cung.
3.3. Các xét nghiệm khác
Trong một số trường hợp khó, chụp cộng hưởng từ (MRI) sẽ được chỉ định để xác định chính xác mức độ xâm lấn của nhau.
Theo PGS.TS.BS Trần Danh Cường, Giám đốc Bệnh viện Phụ sản Trung ương: “Tỷ lệ tử vong do nhau cài răng lược có thể lên tới 7% nếu không chẩn đoán sớm và xử lý kịp thời. Đây là nguyên nhân hàng đầu khiến nhiều sản phụ phải cắt tử cung sau sinh.”
4. Chẩn Đoán Nhau Cài Răng Lược
Chẩn đoán sớm giữ vai trò quyết định trong điều trị thành công nhau cài răng lược. Việc xác định được chính xác mức độ xâm lấn sẽ giúp bác sĩ lên kế hoạch sinh phù hợp, hạn chế tối đa nguy cơ biến chứng.
4.1. Siêu âm – Phương pháp đầu tay
Siêu âm xuyên thành bụng và âm đạo là phương pháp đầu tiên được chỉ định. Ưu điểm là không xâm lấn, thực hiện nhanh chóng và phát hiện nhiều dấu hiệu bất thường.
4.2. Chụp cộng hưởng từ (MRI)
Thường dùng trong các trường hợp nghi ngờ nhau xuyên bàng quang hoặc đánh giá kỹ hơn mức độ lan rộng của gai nhau.
4.3. Chẩn đoán trong lúc sinh
Nhiều trường hợp chỉ được phát hiện khi nhau không bong ra sau sinh, kèm theo băng huyết nặng. Đây là tình huống nguy cấp, thường đòi hỏi cắt tử cung để cứu sống người mẹ.
Thống kê tại Bệnh viện Từ Dũ: Trong giai đoạn 2020–2023, tỷ lệ cắt tử cung ở các ca nhau cài răng lược là 86%, trong đó có đến 70% được chỉ định mổ chủ động nhờ chẩn đoán sớm.
Ảnh minh họa:
5. Biến Chứng Của Nhau Cài Răng Lược
Nhau cài răng lược không chỉ đe dọa sức khỏe người mẹ mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến thai nhi nếu không được xử trí kịp thời. Dưới đây là những biến chứng thường gặp:
5.1. Băng huyết sau sinh
Do nhau không thể bong tự nhiên khỏi thành tử cung, sản phụ có thể bị băng huyết ồ ạt với lượng máu mất vượt quá 1.000ml. Đây là nguyên nhân tử vong mẹ phổ biến nhất trong các ca nhau cài răng lược.
5.2. Cắt tử cung bắt buộc
Trong hầu hết các trường hợp, để cầm máu và đảm bảo an toàn tính mạng cho mẹ, bác sĩ buộc phải chỉ định cắt tử cung toàn phần sau khi lấy thai, chấm dứt khả năng sinh con sau này.
5.3. Nhiễm trùng hậu phẫu
Do thời gian mổ kéo dài và mất máu nhiều, nguy cơ nhiễm trùng hậu phẫu như nhiễm trùng vết mổ, nhiễm trùng huyết tăng cao.
5.4. Ảnh hưởng đến thai nhi
Nhau cài răng lược thường đi kèm nhau tiền đạo, dễ gây sinh non hoặc thai chết lưu do thiếu oxy và máu nuôi dưỡng. Nếu ca sinh không được lên kế hoạch trước, nguy cơ tử vong thai nhi tăng cao.
6. Các Phương Pháp Điều Trị Nhau Cài Răng Lược
Việc điều trị nhau cài răng lược phải được lên kế hoạch cẩn thận tại bệnh viện tuyến cuối, có đầy đủ đội ngũ bác sĩ sản khoa, gây mê hồi sức và ngân hàng máu dự phòng. Dưới đây là những phương pháp điều trị hiện nay:
6.1. Mổ lấy thai theo kế hoạch
- Thường được thực hiện vào tuần thai 34–36, tùy theo tình trạng thai và mẹ.
- Bác sĩ sẽ mổ không qua vị trí nhau bám để hạn chế chảy máu.
- Thường phải để nguyên bánh nhau trong tử cung để tránh gây băng huyết.
6.2. Cắt tử cung bán phần hoặc toàn phần
Là biện pháp hiệu quả nhất để kiểm soát băng huyết trong những ca nhau bám sâu hoặc xuyên. Bệnh nhân sẽ được tư vấn kỹ về nguy cơ mất khả năng sinh sản.
6.3. Bảo tồn tử cung (hiếm)
Chỉ áp dụng cho những ca đặc biệt và tại các trung tâm y tế có kinh nghiệm. Có thể kết hợp thuyên tắc động mạch tử cung và sử dụng thuốc hỗ trợ để nhau tự tiêu dần.
6.4. Chuẩn bị máu và chăm sóc hồi sức
Mỗi ca mổ cần sẵn sàng từ 2–5 đơn vị máu, có thể nhiều hơn. Sau sinh, sản phụ được theo dõi tại hồi sức tích cực trong ít nhất 24–48 giờ.
7. Theo Dõi và Phòng Ngừa Sau Điều Trị
7.1. Chăm sóc sau sinh
- Kiểm tra huyết động, dấu hiệu nhiễm trùng, phục hồi thể lực.
- Theo dõi tình trạng tử cung nếu không cắt tử cung.
- Tư vấn tâm lý nếu sản phụ mất khả năng sinh sản.
7.2. Phòng ngừa trong lần mang thai tiếp theo
Với phụ nữ từng bị nhau cài răng lược hoặc có yếu tố nguy cơ cao, việc khám thai định kỳ ở cơ sở chuyên sâu là điều bắt buộc. Cần hạn chế nạo phá thai, sinh mổ nhiều lần để bảo vệ lớp nội mạc tử cung.
8. Câu Chuyện Thực Tế: Cuộc Chiến Sinh Tử Của Một Bà Mẹ Trẻ
“Tôi từng nghĩ mang thai lần ba sẽ không có gì nguy hiểm. Nhưng khi bác sĩ nói nhau cài răng lược và bắt buộc phải cắt tử cung, tôi đã sốc. Nhờ đội ngũ y bác sĩ Bệnh viện Từ Dũ chuẩn bị trước ca sinh rất kỹ, tôi đã vượt qua và giữ được mạng sống. Dù không thể sinh thêm, nhưng tôi biết mình còn sống là may mắn.”
– Chị N.T.H (36 tuổi), TP.HCM
9. Kết Luận: Phát Hiện Sớm – Chìa Khóa Sống Còn
Nhau cài răng lược là một biến chứng sản khoa nghiêm trọng nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện và xử lý kịp thời. Việc khám thai định kỳ, siêu âm đầy đủ và lựa chọn nơi sinh uy tín là những yếu tố quyết định sự an toàn của mẹ và bé.
Thông qua bài viết này, ThuVienBenh.com hy vọng bạn đã có cái nhìn đầy đủ về bệnh lý nhau cài răng lược – từ nguyên nhân, dấu hiệu đến điều trị. Hãy luôn chủ động bảo vệ sức khỏe thai kỳ của bạn và người thân.
10. Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
Nhau cài răng lược có chữa khỏi được không?
Không thể “chữa khỏi” hoàn toàn trong thai kỳ. Tuy nhiên, có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả bằng phẫu thuật nếu phát hiện sớm.
Nhau cài răng lược có tái phát không?
Có. Nếu từng mắc một lần, nguy cơ tái phát trong lần mang thai tiếp theo rất cao – đặc biệt khi sinh mổ nhiều lần.
Sinh thường được không nếu bị nhau cài răng lược?
Không. Tất cả các ca nhau cài răng lược đều cần sinh mổ chủ động tại bệnh viện tuyến cuối.
Làm sao để biết mình có nguy cơ bị nhau cài răng lược?
Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bạn từng sinh mổ, có nhau tiền đạo hoặc thực hiện phẫu thuật tử cung trước đó. Siêu âm định kỳ là cách phát hiện sớm hiệu quả nhất.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.