Ngứa mắt là một triệu chứng thường gặp, tưởng chừng như vô hại nhưng lại có thể gây ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống hằng ngày. Dù là do dị ứng theo mùa, khô mắt hay các bệnh lý nhãn khoa tiềm ẩn, tình trạng này có thể kéo dài và tái phát nếu không được xử lý đúng cách.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ ngứa mắt là gì, nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này và cách điều trị hiệu quả – tất cả đều dựa trên kiến thức y khoa đáng tin cậy và kinh nghiệm thực tế từ các chuyên gia nhãn khoa.
Ngứa Mắt Là Gì?
Hiểu Đúng Về Triệu Chứng Ngứa Mắt
Ngứa mắt (itchy eyes) là cảm giác kích thích hoặc khó chịu xảy ra ở bề mặt hoặc vùng quanh mắt, thường khiến người bệnh muốn dụi hoặc gãi mắt liên tục. Đây không phải là một bệnh riêng lẻ mà là biểu hiện của nhiều tình trạng khác nhau liên quan đến mắt và hệ miễn dịch.
Ngứa Mắt Có Phải Là Bệnh Không?
Thực chất, ngứa mắt là một triệu chứng, không phải là bệnh. Tuy nhiên, nếu triệu chứng này kéo dài, đi kèm với các dấu hiệu bất thường khác như đỏ mắt, chảy nước mắt, sưng mí hay thị lực mờ, thì có thể đó là dấu hiệu của các bệnh lý như:
- Viêm kết mạc dị ứng
- Viêm bờ mi
- Khô mắt mạn tính
- Nhiễm trùng mắt do vi khuẩn hoặc virus
Ảnh minh họa:
Triệu Chứng Đi Kèm Khi Bị Ngứa Mắt
Mắt Đỏ, Rát, Khô
Đây là triệu chứng phổ biến nhất đi kèm với ngứa mắt. Khi niêm mạc mắt bị kích thích, các mạch máu dưới kết mạc giãn nở gây đỏ mắt. Cảm giác rát hoặc khô thường xuất hiện khi mắt không đủ nước mắt tự nhiên để bôi trơn, gây ma sát khi chớp mắt.
Tiết Dịch Mắt hoặc Chảy Nước Mắt
Ở nhiều người, ngứa mắt có thể đi kèm hiện tượng tiết nhiều dịch nhầy hoặc nước mắt chảy liên tục – phản ứng tự nhiên của cơ thể nhằm rửa sạch các chất gây kích ứng. Tuy nhiên, nếu dịch tiết có màu vàng xanh, dính đặc thì có thể là dấu hiệu nhiễm trùng.
Sưng Mí, Cảm Giác Cộm Trong Mắt
Một số bệnh nhân còn cảm thấy sưng nhẹ ở vùng mí, đặc biệt khi bị dị ứng thời tiết hoặc phấn hoa. Cảm giác cộm như có dị vật trong mắt cũng là dấu hiệu đáng chú ý, thường liên quan đến viêm tuyến meibomian hoặc lông mi mọc ngược.
Nguyên Nhân Gây Ngứa Mắt
Viêm Kết Mạc Dị Ứng
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có tới 15–20% dân số thế giới từng bị viêm kết mạc dị ứng. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ngứa mắt, xảy ra khi cơ thể phản ứng quá mức với các tác nhân như phấn hoa, lông thú, bụi mịn, hoặc nấm mốc trong không khí.
Khô Mắt Mạn Tính
Khi lượng nước mắt tự nhiên giảm hoặc mất cân bằng thành phần nước mắt, mắt sẽ trở nên khô, gây rát và ngứa. Người làm việc nhiều với máy tính, ở môi trường điều hòa, hoặc người lớn tuổi thường dễ mắc phải tình trạng này.
Tiếp Xúc Với Dị Nguyên
Các yếu tố từ môi trường như:
- Bụi đường, bụi công nghiệp
- Phấn hoa mùa xuân
- Lông chó mèo
- Nước hồ bơi có chứa clo
…có thể gây kích ứng và viêm mắt, làm xuất hiện cảm giác ngứa dữ dội.
Viêm Bờ Mi, Viêm Tuyến Meibomian
Viêm bờ mi là tình trạng viêm nhiễm ở rìa mi mắt do vi khuẩn hoặc viêm da tiết bã. Tuyến meibomian bị tắc nghẽn cũng khiến mắt mất lớp dầu bảo vệ, gây khô và ngứa. Triệu chứng thường kèm theo vảy trắng ở mi mắt, mắt nhạy cảm ánh sáng.
Các Nguyên Nhân Ít Gặp
Một số nguyên nhân ít gặp nhưng nghiêm trọng hơn gồm:
- Nhiễm trùng do virus herpes hoặc adenovirus
- Tác dụng phụ của thuốc nhỏ mắt kéo dài (thuốc co mạch, corticoid)
- Tiếp xúc hóa chất: xà phòng, mỹ phẩm, thuốc nhuộm tóc
Ảnh minh họa:
Ngứa Mắt Có Nguy Hiểm Không?
Trường Hợp Nhẹ – Tự Khỏi
Hầu hết các trường hợp ngứa mắt do dị ứng nhẹ hoặc khô mắt có thể tự cải thiện sau vài ngày với các biện pháp như rửa mắt bằng nước muối sinh lý, hạn chế dụi mắt, nghỉ ngơi và tránh tiếp xúc tác nhân gây kích ứng.
Dấu Hiệu Cần Gặp Bác Sĩ Ngay
Bạn nên đến gặp bác sĩ nhãn khoa nếu có các biểu hiện sau:
- Ngứa mắt kéo dài trên 3 ngày không thuyên giảm
- Tiết dịch có màu và mùi lạ
- Đau nhức sâu trong hốc mắt
- Mắt nhìn mờ, mỏi liên tục
Theo bác sĩ Lê Anh Dũng – chuyên khoa Mắt tại Bệnh viện Mắt TP.HCM: “Ngứa mắt là triệu chứng đơn giản nhưng lại có thể cảnh báo viêm nhiễm nguy hiểm nếu để kéo dài mà không điều trị đúng.”
Cách Điều Trị và Làm Giảm Ngứa Mắt
Biện Pháp Tại Nhà: Chườm Lạnh, Nghỉ Ngơi, Rửa Mắt
Trong các trường hợp ngứa mắt nhẹ, bạn có thể áp dụng các biện pháp đơn giản tại nhà để làm dịu triệu chứng:
- Chườm lạnh: Sử dụng khăn sạch ngâm nước lạnh, vắt khô và đắp lên mắt khoảng 10 phút giúp giảm viêm và ngứa.
- Rửa mắt bằng nước muối sinh lý: Duy trì 2–3 lần/ngày để loại bỏ bụi bẩn và chất gây dị ứng.
- Giữ mắt nghỉ ngơi: Tránh tiếp xúc với ánh sáng mạnh, màn hình điện tử trong thời gian dài.
Thuốc Nhỏ Mắt Không Kê Đơn
Một số loại thuốc nhỏ mắt có thể mua mà không cần toa bác sĩ, phù hợp với các trường hợp ngứa nhẹ do dị ứng hoặc khô mắt, bao gồm:
- Thuốc nhỏ mắt kháng histamin (olopatadine, ketotifen)
- Nước mắt nhân tạo chứa hyaluronic acid
- Thuốc chống sung huyết mắt (không nên dùng quá 3 ngày)
Thuốc Kê Đơn: Kháng Histamin, Corticoid, Kháng Sinh
Với các trường hợp nặng hơn, đặc biệt là do viêm hoặc nhiễm trùng, bác sĩ có thể kê các loại thuốc sau:
- Kháng histamin mạnh: Như levocetirizine đường uống hoặc thuốc nhỏ mắt kết hợp
- Thuốc chống viêm steroid: Dexamethasone hoặc fluorometholone dạng nhỏ
- Thuốc nhỏ kháng sinh: Với các trường hợp viêm kết mạc do vi khuẩn
Lưu ý: Không tự ý dùng thuốc nhỏ mắt chứa corticoid khi chưa được bác sĩ chỉ định vì nguy cơ gây tăng nhãn áp và tổn thương giác mạc.
Chăm Sóc Vệ Sinh Vùng Mắt Đúng Cách
Vệ sinh mắt đúng cách là điều quan trọng trong cả điều trị và phòng ngừa:
- Rửa tay trước khi chạm vào mắt hoặc dùng thuốc nhỏ mắt
- Không dùng chung khăn, chăn gối với người khác
- Vệ sinh kính mắt thường xuyên bằng dung dịch sát khuẩn
Phòng Ngừa Ngứa Mắt Tái Phát
Tránh Dị Nguyên và Các Tác Nhân Kích Ứng
Việc phòng ngừa là yếu tố then chốt để giảm tần suất tái phát:
- Giảm tiếp xúc với lông thú, phấn hoa, bụi mịn
- Đóng kín cửa sổ vào mùa phấn hoa
- Dùng máy lọc không khí trong nhà
Giữ Gìn Vệ Sinh Tay, Kính, Đồ Dùng Cá Nhân
Đảm bảo môi trường sống sạch sẽ và vệ sinh cá nhân tốt giúp ngăn ngừa vi khuẩn và nấm mốc xâm nhập mắt.
Đảm Bảo Môi Trường Sống Thoáng Mát, Ít Bụi
Dùng máy hút ẩm hoặc quạt thông gió để kiểm soát độ ẩm và tránh ẩm mốc phát triển trong nhà.
Khi Nào Cần Gặp Bác Sĩ?
Ngứa Mắt Kéo Dài Trên 3 Ngày
Nếu tình trạng không cải thiện sau khi áp dụng biện pháp tại nhà trong 3 ngày, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa mắt để được chẩn đoán đúng nguyên nhân.
Mắt Đau Nhức, Mờ Dần hoặc Có Mủ
Đây là các dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng như viêm loét giác mạc hoặc nhiễm trùng nặng, cần can thiệp y tế kịp thời để tránh tổn thương vĩnh viễn thị lực.
Có Bệnh Lý Nền (tiểu đường, viêm da cơ địa…)
Người có bệnh nền có nguy cơ biến chứng cao hơn khi bị viêm mắt, đặc biệt nếu miễn dịch bị suy giảm. Đừng tự điều trị tại nhà nếu bạn thuộc nhóm này.
Một Câu Chuyện Có Thật
Người Mẹ Bị Viêm Kết Mạc Dị Ứng Do Lông Mèo
Chị Thu Hương, 34 tuổi, sống tại TP.HCM, thường xuyên bị ngứa mắt, đỏ mắt mỗi khi chơi với mèo. Sau khi đến khám tại Bệnh viện Mắt TP.HCM, chị được chẩn đoán viêm kết mạc dị ứng do lông mèo. Bác sĩ kê thuốc nhỏ mắt kháng histamin và hướng dẫn chị cách chăm sóc mắt, hạn chế tiếp xúc với thú nuôi.
Hiểu Rõ Và Chăm Sóc Đúng Cách Đã Giúp Chị Khỏi Sau 5 Ngày
Chị chia sẻ: “Tôi không nghĩ việc dụi mắt mỗi lần ngứa lại khiến tình trạng nặng hơn. Sau khi được bác sĩ tư vấn, tôi áp dụng các biện pháp như chườm lạnh và rửa mắt đúng cách, và thật sự sau 5 ngày, mắt tôi đã trở lại bình thường mà không cần dùng kháng sinh.”
Kết Luận
Tổng Hợp Thông Tin Quan Trọng
Ngứa mắt là triệu chứng phổ biến nhưng có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý khác nhau. Việc xác định nguyên nhân chính xác, điều trị kịp thời và chăm sóc mắt đúng cách là yếu tố then chốt giúp bạn nhanh chóng hồi phục và ngăn ngừa tái phát.
Nhắc Lại Lúc Cần Gặp Bác Sĩ
Hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa nếu:
- Ngứa kéo dài không giảm
- Xuất hiện dịch mủ hoặc đau nhức mắt
- Mắt mờ, có bệnh lý nền hoặc từng phẫu thuật mắt
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
1. Ngứa mắt có cần dùng thuốc nhỏ mắt không?
Có, nhưng chỉ nên dùng khi đã xác định rõ nguyên nhân. Với ngứa do dị ứng hoặc khô mắt, thuốc nhỏ mắt kháng histamin hoặc nước mắt nhân tạo thường hiệu quả. Tránh lạm dụng thuốc co mạch hoặc corticoid.
2. Có nên dụi mắt khi bị ngứa không?
Không. Dụi mắt có thể làm trầy giác mạc, tăng nguy cơ nhiễm trùng và khiến tình trạng nặng hơn.
3. Ngứa mắt do thời tiết có chữa được không?
Có thể kiểm soát được bằng cách hạn chế tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng và sử dụng thuốc điều trị phù hợp. Trường hợp dị ứng theo mùa, bác sĩ có thể kê thuốc phòng ngừa trước mùa dị ứng.
4. Ngứa mắt có phải là dấu hiệu của bệnh mắt hột không?
Không phải tất cả trường hợp ngứa mắt là do mắt hột. Tuy nhiên, nếu có thêm dấu hiệu như cộm, chảy mủ, đau và giảm thị lực, bạn nên đi khám để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng như mắt hột hoặc viêm kết mạc nhiễm trùng.
ThuVienBenh.com – Nơi bạn có thể tìm thấy tất cả thông tin y học cần thiết: từ triệu chứng đến điều trị, được cập nhật chính xác và dễ hiểu.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.