Ngứa họng là một trong những triệu chứng phổ biến nhất liên quan đến hệ hô hấp. Dù thường bị đánh giá là triệu chứng nhẹ, ngứa họng lại có thể là dấu hiệu cảnh báo những bệnh lý tiềm ẩn nghiêm trọng như viêm họng, dị ứng, hay thậm chí là trào ngược dạ dày. Việc hiểu rõ nguyên nhân và cách xử lý sớm sẽ giúp người bệnh phòng tránh được nhiều biến chứng không mong muốn.
Trên thực tế, không ít người từng trải qua cảm giác cổ họng “nhột nhột”, khó chịu như có dị vật mắc kẹt. Đây không chỉ là nỗi bức bối khiến chất lượng sống suy giảm mà còn là chỉ dấu cho thấy sức khỏe đường hô hấp đang gặp vấn đề. Bài viết dưới đây của ThuVienBenh.com sẽ cung cấp cho bạn một cái nhìn toàn diện về hiện tượng ngứa họng dưới góc độ y khoa chuyên sâu.
Ngứa họng là gì? Khi nào cần lo lắng?
Ngứa họng là cảm giác như thế nào?
Ngứa họng là một phản xạ cảm giác khi niêm mạc họng bị kích thích. Người bệnh có thể cảm thấy như có thứ gì đó gây nhột, cộm trong cổ họng, kèm theo cảm giác muốn ho, hắng giọng liên tục hoặc rát nhẹ.
Ngứa họng sinh lý vs bệnh lý
Cảm giác ngứa họng có thể xảy ra do yếu tố sinh lý như nói quá nhiều, không khí khô hoặc thay đổi thời tiết. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài và đi kèm với các triệu chứng khác như ho khan, đau họng, sốt… thì khả năng cao đó là dấu hiệu bệnh lý.
- Ngứa họng sinh lý: Tạm thời, không kèm theo biểu hiện nghiêm trọng. Tự khỏi sau vài giờ hoặc vài ngày.
- Ngứa họng bệnh lý: Kéo dài trên 3 ngày, thường đi kèm ho, sốt, khàn tiếng, đau họng hoặc chảy dịch.
Cảnh báo khi ngứa họng kéo dài
Nếu ngứa họng kéo dài trên 7 ngày không cải thiện, người bệnh cần đi khám để loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng như viêm họng mạn, dị ứng kéo dài hoặc trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
Hình ảnh minh họa cảm giác ngứa họng kéo dài
Các nguyên nhân phổ biến gây ngứa họng
Viêm họng (viêm họng cấp, viêm họng mạn)
Viêm họng là nguyên nhân hàng đầu gây ngứa họng. Tình trạng viêm có thể do virus (như cúm, cảm lạnh) hoặc vi khuẩn (thường gặp là Streptococcus). Viêm họng mạn tính có thể khiến niêm mạc họng thường xuyên bị kích thích, gây ra cảm giác ngứa kéo dài.
Dị ứng theo mùa, dị ứng môi trường
Tiếp xúc với các dị nguyên như phấn hoa, bụi mịn, lông thú cưng hoặc nấm mốc có thể khiến cơ thể phản ứng quá mức, dẫn đến ngứa họng, hắt hơi, nghẹt mũi. Dị ứng hô hấp thường gặp ở người có cơ địa mẫn cảm.
Không khí khô hoặc ô nhiễm
Môi trường khô, lạnh làm mất độ ẩm trong niêm mạc họng, khiến cổ họng bị khô và dễ kích ứng. Tình trạng này thường nặng hơn vào mùa đông hoặc ở những nơi sử dụng điều hòa liên tục. Ngoài ra, ô nhiễm không khí cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ viêm và ngứa họng.
Nhiễm virus, vi khuẩn
Các loại virus như Rhinovirus, Adenovirus hoặc vi khuẩn gây viêm amidan, viêm họng mủ đều có thể dẫn đến ngứa họng trước khi xuất hiện các triệu chứng điển hình như ho, đau rát, sốt cao.
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
Acid từ dạ dày trào ngược lên thực quản và cổ họng không chỉ gây nóng rát mà còn khiến họng bị kích ứng mãn tính. Những người bị GERD thường than phiền về cảm giác ngứa hoặc vướng ở cổ họng, nhất là vào buổi sáng.
Các yếu tố khác
- Hút thuốc lá: Làm tổn thương lớp biểu mô họng, tăng nguy cơ viêm mạn tính.
- Hóa chất, chất kích thích: Gây kích ứng và tổn thương niêm mạc hầu họng.
- La hét, nói nhiều: Căng dây thanh âm, tổn thương mô mềm họng.
Infographic tổng hợp các nguyên nhân phổ biến gây ngứa họng
Triệu chứng đi kèm với ngứa họng
Ho khan, đau họng
Ngứa họng thường đi kèm với ho khan – phản xạ tự nhiên nhằm đẩy dị vật hoặc tác nhân kích thích ra ngoài. Nếu tình trạng viêm tiến triển, người bệnh có thể cảm thấy đau họng dữ dội.
Rát cổ họng, nuốt vướng
Niêm mạc bị viêm khiến cổ họng trở nên nhạy cảm, tạo cảm giác rát bỏng khi nuốt nước bọt hoặc thức ăn. Người bệnh cũng có thể cảm thấy như có gì đó “mắc” trong họng.
Chảy nước mũi, nghẹt mũi
Khi ngứa họng liên quan đến viêm mũi xoang hoặc dị ứng, các triệu chứng như chảy nước mũi, nghẹt mũi sẽ xuất hiện đồng thời.
Sốt, khàn tiếng (nếu có nhiễm trùng)
Nếu có nhiễm virus hoặc vi khuẩn, người bệnh có thể bị sốt nhẹ đến vừa. Viêm lan rộng có thể ảnh hưởng đến thanh quản, gây khàn tiếng hoặc mất giọng tạm thời.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
- Ngứa họng kéo dài trên 7 ngày không cải thiện
- Kèm theo sốt, đau họng dữ dội, nuốt khó
- Khó thở, mệt mỏi kéo dài
Theo TS.BS Nguyễn Hồng Vũ (Viện nghiên cứu City of Hope, Mỹ): “Ngứa họng kéo dài kèm theo các triệu chứng toàn thân không nên chủ quan. Đây có thể là biểu hiện ban đầu của bệnh viêm đường hô hấp mạn hoặc trào ngược kéo dài.”
Chẩn đoán và xác định nguyên nhân ngứa họng
Khai thác bệnh sử
Bác sĩ sẽ hỏi người bệnh về thời gian khởi phát triệu chứng, các yếu tố làm nặng thêm hoặc cải thiện tình trạng ngứa họng, cũng như tiền sử dị ứng, các bệnh lý hô hấp hay tiêu hóa.
Thăm khám lâm sàng vùng tai – mũi – họng
Việc soi họng, khám tai và mũi là bước cần thiết nhằm phát hiện các dấu hiệu bất thường như niêm mạc đỏ, mủ, phù nề hay viêm amidan. Đây là cách đánh giá trực quan ban đầu rất quan trọng.
Các xét nghiệm hỗ trợ
- Test dị ứng: Giúp xác định chính xác các dị nguyên gây phản ứng ngứa họng.
- Nội soi họng – thanh quản: Phát hiện tổn thương sâu hơn, đánh giá trào ngược dạ dày thực quản.
- Cấy dịch họng: Xác định vi khuẩn gây viêm họng để dùng kháng sinh đúng mục tiêu.
Cách điều trị ngứa họng hiệu quả
Điều trị nguyên nhân gây bệnh
Kháng sinh (nếu có nhiễm trùng)
Chỉ dùng kháng sinh trong trường hợp ngứa họng do viêm họng do vi khuẩn. Việc tự ý sử dụng thuốc kháng sinh không có chỉ định có thể gây nhờn thuốc, ảnh hưởng đến hệ miễn dịch.
Thuốc kháng histamin (dị ứng)
Với ngứa họng do dị ứng, thuốc kháng histamin có thể làm giảm nhanh các triệu chứng như ngứa, hắt hơi, sổ mũi. Tuy nhiên, người bệnh cần tuân thủ chỉ định để tránh buồn ngủ, khô miệng.
Thuốc giảm ho, long đờm
Trường hợp ngứa họng kèm ho khan kéo dài, các loại siro ho thảo dược, thuốc giảm ho theo toa hoặc long đờm sẽ giúp làm dịu cổ họng và giảm kích thích.
Biện pháp hỗ trợ tại nhà
Súc miệng bằng nước muối
Súc họng bằng nước muối sinh lý 2-3 lần/ngày giúp làm sạch vi khuẩn, virus và dị nguyên trong khoang họng, đồng thời giảm viêm nhẹ hiệu quả.
Giữ ấm cổ họng, uống nước ấm
Luôn giữ ấm vùng cổ, đặc biệt khi trời lạnh hoặc dùng điều hòa. Uống nước ấm, trà gừng, mật ong cũng là cách làm dịu niêm mạc họng nhanh chóng.
Sử dụng máy tạo độ ẩm
Không khí quá khô khiến họng bị mất độ ẩm, gây kích ứng. Máy tạo độ ẩm là giải pháp hữu ích trong phòng ngủ hoặc phòng làm việc để hạn chế triệu chứng ngứa họng.
Điều chỉnh lối sống, tránh các yếu tố kích thích
- Ngừng hút thuốc lá và tránh tiếp xúc khói thuốc thụ động.
- Hạn chế tiếp xúc với hóa chất, bụi bẩn hoặc dị nguyên nếu đã xác định được nguyên nhân dị ứng.
- Không nói lớn, la hét kéo dài để bảo vệ thanh quản và cổ họng.
Biện pháp phòng ngừa ngứa họng
Giữ gìn vệ sinh đường hô hấp
Đeo khẩu trang khi ra ngoài, rửa tay thường xuyên, giữ môi trường sống sạch sẽ để ngăn ngừa vi khuẩn, virus xâm nhập vào họng.
Tránh tiếp xúc với dị nguyên
Người có cơ địa dị ứng nên hạn chế tiếp xúc với phấn hoa, lông thú, khói bụi. Có thể dùng máy lọc không khí tại nhà để cải thiện chất lượng không khí.
Uống đủ nước mỗi ngày
Cung cấp đủ nước giúp giữ ẩm cho cổ họng, hỗ trợ đào thải độc tố và tăng sức đề kháng cho cơ thể.
Bổ sung dinh dưỡng, tăng cường miễn dịch
Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu vitamin C, D, kẽm… để hỗ trợ miễn dịch và phòng chống nhiễm khuẩn hô hấp.
Ngủ đủ giấc và giữ ấm cơ thể
Giấc ngủ đầy đủ và môi trường ấm áp giúp cơ thể phục hồi, đặc biệt quan trọng trong mùa lạnh khi nguy cơ viêm họng tăng cao.
Câu chuyện có thật: Ngứa họng tưởng nhẹ, hóa ra dấu hiệu viêm họng mạn
“Chị Hồng (35 tuổi, Hà Nội) từng chủ quan với triệu chứng ngứa họng kéo dài. Chỉ đến khi xuất hiện ho khan và đau rát họng nặng, chị mới đi khám và được chẩn đoán viêm họng mạn do trào ngược dạ dày. Nhờ tuân thủ phác đồ điều trị và thay đổi lối sống, chị đã kiểm soát được triệu chứng hoàn toàn sau 2 tháng.”
Khi nào nên đi khám bác sĩ Tai – Mũi – Họng?
- Ngứa họng kéo dài trên 7 ngày, không cải thiện với các biện pháp tại nhà.
- Xuất hiện thêm sốt, khàn tiếng, ho có đờm xanh, vàng.
- Khó thở, đau ngực hoặc có tiền sử dị ứng nặng.
Việc đi khám sớm giúp xác định đúng nguyên nhân và điều trị kịp thời, tránh chuyển sang giai đoạn mạn tính hoặc biến chứng nghiêm trọng.
Kết luận
Ngứa họng là triệu chứng phổ biến nhưng không nên chủ quan, đặc biệt khi kéo dài hoặc đi kèm nhiều dấu hiệu bất thường. Việc hiểu đúng nguyên nhân, xác định chính xác bằng khám lâm sàng và các xét nghiệm cần thiết sẽ giúp điều trị hiệu quả, giảm thiểu biến chứng.
ThuVienBenh.com luôn đồng hành cùng bạn trong hành trình chăm sóc sức khỏe với nguồn thông tin y khoa chính xác, cập nhật và dễ hiểu – từ triệu chứng đến điều trị.
Các câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Ngứa họng có nguy hiểm không?
Thông thường, ngứa họng là triệu chứng nhẹ. Tuy nhiên, nếu kéo dài và đi kèm sốt, ho, đau họng thì có thể là dấu hiệu của viêm nhiễm hoặc các bệnh lý nghiêm trọng hơn.
2. Ngứa họng có phải do Covid-19 không?
Ngứa họng là một trong các triệu chứng có thể gặp ở bệnh nhân Covid-19, nhưng cần kết hợp với các dấu hiệu khác như sốt, mất khứu giác, ho khan để chẩn đoán chính xác.
3. Ngứa họng có cần dùng kháng sinh không?
Không phải trường hợp nào cũng cần dùng kháng sinh. Việc dùng thuốc cần có chỉ định của bác sĩ sau khi xác định nguyên nhân do vi khuẩn.
4. Bị ngứa họng vào buổi sáng có nguy hiểm không?
Ngứa họng buổi sáng thường do khô không khí, thói quen ngủ miệng mở, hoặc trào ngược dạ dày. Nếu chỉ diễn ra ngắn hạn và không kèm triệu chứng khác thì không đáng lo.
5. Có nên tự mua thuốc trị ngứa họng?
Người bệnh nên thận trọng khi tự ý mua thuốc. Tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu triệu chứng kéo dài hoặc không rõ nguyên nhân.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.