Ngón tay cò súng là một trong những tình trạng viêm gân phổ biến nhất tại bàn tay, gây ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng cầm nắm và sinh hoạt hàng ngày. Tình trạng này khiến ngón tay khó co duỗi linh hoạt, đôi khi bị “kẹt” lại ở tư thế gập, phải dùng tay kia hỗ trợ duỗi ra và phát ra tiếng “cộp” như bóp cò súng – từ đó có tên gọi đặc trưng. Dù không phải là bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không điều trị đúng cách, ngón tay cò súng có thể dẫn đến đau mạn tính, mất chức năng bàn tay và ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng cuộc sống.
Theo thống kê của Hội Phẫu thuật Bàn tay Việt Nam, có đến 2-3% dân số từng mắc tình trạng này, đặc biệt ở nhóm người làm việc tay chân nhiều, phụ nữ trung niên và người mắc bệnh chuyển hóa như tiểu đường. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu sâu hơn về triệu chứng, nguyên nhân, phương pháp điều trị và cách phòng ngừa hiệu quả căn bệnh này.
Triệu Chứng Nhận Biết Bệnh Ngón Tay Cò Súng
Đau nhói ở gốc ngón tay
Dấu hiệu đầu tiên thường là cảm giác đau hoặc căng tức ở gốc ngón tay – nơi gần lòng bàn tay. Cơn đau tăng lên khi cố gắng co hoặc duỗi ngón tay. Nhiều người thường bỏ qua dấu hiệu này vì nghĩ đó chỉ là mỏi cơ tạm thời.
Ngón tay bị kẹt khi co duỗi
Khi tình trạng tiến triển, người bệnh sẽ gặp khó khăn khi duỗi hoặc gập ngón tay. Ngón tay như bị “khóa” lại ở một vị trí, chỉ có thể duỗi ra khi dùng tay còn lại hỗ trợ. Cảm giác này đặc biệt rõ ràng vào buổi sáng khi vừa thức dậy.
Ngón tay phát ra tiếng “cộp” khi duỗi
Một dấu hiệu điển hình khác là âm thanh “cộp” như bóp cò súng khi người bệnh cố gắng duỗi ngón tay bị kẹt. Tiếng này phát ra do gân bị kẹt và sau đó “bật” ra khỏi bao gân đang viêm.
Sưng và cứng khớp ở ngón tay
Khu vực quanh khớp ngón tay bị ảnh hưởng có thể sưng nhẹ, ấm, kèm theo cảm giác cứng và khó vận động. Trong một số trường hợp nặng, ngón tay có thể bị cong vĩnh viễn nếu không được điều trị đúng cách.
- Xuất hiện đau gốc ngón tay: đặc biệt khi cầm nắm đồ vật.
- Ngón tay “bị khóa” vào buổi sáng: cần “bẻ” ra mới duỗi được.
- Tiếng bật ngón tay rõ ràng: khi thực hiện động tác duỗi.
Nguyên Nhân Gây Ra Tình Trạng Ngón Tay Cò Súng
Viêm bao gân gập ngón tay
Ngón tay cò súng xảy ra khi bao gân gập (pulley) tại lòng bàn tay bị viêm hoặc dày lên, cản trở chuyển động trơn tru của gân. Khi gân bị mắc kẹt, nó tạo ra tình trạng “kẹt” và tiếng bật điển hình. Viêm bao gân là nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng này.
Lặp đi lặp lại động tác tay
Những người thường xuyên thực hiện động tác gập – duỗi ngón tay liên tục như: giặt đồ bằng tay, sử dụng máy vi tính, chơi nhạc cụ, hoặc cầm nắm công cụ làm việc… có nguy cơ cao mắc bệnh. Việc lặp đi lặp lại gây kích ứng gân và bao gân, tạo điều kiện phát triển viêm mạn tính.
Bệnh lý nền (tiểu đường, viêm khớp dạng thấp)
Theo nghiên cứu từ American Academy of Orthopaedic Surgeons, bệnh nhân tiểu đường có nguy cơ mắc ngón tay cò súng cao gấp 2–3 lần người bình thường. Bên cạnh đó, người mắc bệnh lý viêm khớp dạng thấp, suy giáp, hoặc hội chứng ống cổ tay cũng có tỷ lệ mắc cao do ảnh hưởng đến cấu trúc và chuyển động của gân tay.
Thống kê từ BV Đại học Y Dược TP.HCM:
- 43% bệnh nhân ngón tay cò súng là nữ giới từ 45–65 tuổi.
- Trong số đó, hơn 50% từng làm việc nặng bằng tay.
- 30% có bệnh nền như tiểu đường hoặc viêm khớp.
Ai Dễ Mắc Bệnh Ngón Tay Cò Súng?
Người làm việc chân tay nhiều
Thợ xây, thợ may, nhân viên văn phòng dùng chuột – bàn phím nhiều, nội trợ… đều thuộc nhóm nguy cơ cao. Việc sử dụng bàn tay để thao tác liên tục làm tăng áp lực lên bao gân, dễ gây viêm.
Phụ nữ trung niên
Phụ nữ từ 40–60 tuổi có tỷ lệ mắc cao hơn nam giới. Một phần do yếu tố nội tiết, một phần vì gánh nặng công việc nội trợ khiến họ sử dụng tay nhiều hơn mà không được nghỉ ngơi đúng cách.
Người mắc bệnh chuyển hóa
Người mắc bệnh tiểu đường type 2, suy giáp, gout hoặc các rối loạn chuyển hóa khác thường gặp vấn đề ở gân, cơ và khớp. Điều này làm tăng nguy cơ viêm bao gân và dẫn đến ngón tay cò súng.
Việc nhận diện đúng đối tượng nguy cơ giúp bác sĩ và người bệnh chủ động trong phòng ngừa và phát hiện sớm tình trạng bệnh lý này.
Bệnh Có Nguy Hiểm Không? Có Gây Biến Chứng Gì Không?
Ngón tay cò súng nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động của bàn tay. Ban đầu, triệu chứng chỉ là đau và khó chịu khi co duỗi ngón tay. Tuy nhiên, nếu để kéo dài, tình trạng viêm bao gân có thể gây ra:
- Khóa khớp vĩnh viễn: Ngón tay bị kẹt cố định ở tư thế gập, không thể tự duỗi ra.
- Mất chức năng ngón tay: Giảm khả năng cầm nắm, ảnh hưởng công việc và sinh hoạt hàng ngày.
- Đau mạn tính: Cảm giác đau lan rộng, gây khó chịu liên tục.
- Viêm nhiễm thứ phát: Trong trường hợp có tổn thương bao gân nặng, nguy cơ nhiễm khuẩn tăng cao.
Do đó, việc phát hiện và điều trị sớm là rất quan trọng để ngăn ngừa các biến chứng trên.
Các Phương Pháp Điều Trị Ngón Tay Cò Súng
Điều trị nội khoa (thuốc giảm đau, chống viêm)
Ở giai đoạn đầu, bác sĩ thường chỉ định dùng thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid (NSAIDs) để giảm sưng viêm và đau nhức. Các loại thuốc này giúp kiểm soát triệu chứng tạm thời, tuy nhiên không giải quyết được nguyên nhân gây viêm bao gân.
Tiêm corticoid tại chỗ
Phương pháp tiêm corticosteroid trực tiếp vào vùng bao gân bị viêm là một trong những cách điều trị hiệu quả, giúp giảm sưng và đau nhanh chóng. Theo nghiên cứu đăng trên Journal of Hand Surgery, tỷ lệ thành công của tiêm corticoid đạt khoảng 70-80% trong các trường hợp nhẹ đến trung bình.
Tuy nhiên, tiêm corticoid cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa để tránh biến chứng như nhiễm trùng hoặc rách gân.
Vật lý trị liệu – Phục hồi chức năng
Song song với điều trị thuốc, vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng giúp cải thiện vận động và giảm đau. Các bài tập nhẹ nhàng, xoa bóp vùng cổ tay và ngón tay giúp tăng lưu thông máu, giảm viêm và ngăn ngừa cứng khớp.
- Bài tập duỗi gập ngón tay từng bước.
- Xoa bóp lòng bàn tay và gốc ngón tay.
- Sử dụng nhiệt liệu pháp hoặc siêu âm trị liệu.
Kiên trì thực hiện vật lý trị liệu giúp tăng khả năng phục hồi, đặc biệt ở những bệnh nhân chưa cần phẫu thuật.
Phẫu thuật giải phóng gân gập
Trong trường hợp điều trị nội khoa và tiêm corticoid không hiệu quả sau 3-6 tháng, hoặc ngón tay đã bị kẹt cố định, phẫu thuật là lựa chọn cuối cùng. Mục tiêu phẫu thuật là giải phóng chỗ bao gân bị dày lên, tạo điều kiện cho gân trượt bình thường.
Phẫu thuật thường được thực hiện dưới gây tê tại chỗ, thời gian hồi phục nhanh và ít biến chứng. Theo báo cáo của Viện Chấn thương Chỉnh hình Việt Nam, hơn 90% bệnh nhân phục hồi vận động tốt sau mổ, không tái phát sau 1 năm.
Cách Chăm Sóc và Phòng Ngừa Tái Phát
Tránh hoạt động lặp lại quá mức
Giảm thiểu các hoạt động đòi hỏi co duỗi ngón tay liên tục, đặc biệt là những công việc có lực mạnh hoặc lặp đi lặp lại nhiều lần. Nếu công việc bắt buộc, hãy chia nhỏ thời gian nghỉ ngơi hợp lý, tránh quá sức cho bàn tay.
Xoa bóp, nghỉ ngơi đúng cách
Thường xuyên xoa bóp vùng cổ tay và ngón tay, sử dụng dầu nóng hoặc gel làm ấm để tăng cường lưu thông máu, giảm áp lực cho các gân và khớp. Kết hợp nghỉ ngơi hợp lý để các mô được hồi phục.
Bài tập phục hồi chức năng tại nhà
- Duỗi thẳng ngón tay và giữ trong 5-10 giây rồi thả lỏng.
- Co lại ngón tay và nắm nhẹ thành nắm đấm.
- Dùng ngón tay cái mát xa từng ngón tay khác nhau.
Thực hiện các bài tập này đều đặn mỗi ngày giúp duy trì sự linh hoạt và sức mạnh của các gân tay.
Theo dõi định kỳ nếu đã từng mắc bệnh
Người từng bị ngón tay cò súng nên đi khám chuyên khoa định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu tái phát, từ đó có hướng xử lý kịp thời, tránh biến chứng lâu dài.
Câu Chuyện Thực Tế: Bệnh Nhân Nữ 52 Tuổi Phục Hồi Sau Phẫu Thuật
Tình trạng ban đầu
Chị Hồng, 52 tuổi, nội trợ tại TP.HCM, từng bị ngón tay giữa bên phải kẹt cứng ở tư thế gập, gây khó khăn khi giặt giũ và cầm nắm vật dụng trong nhà. Ban đầu chị chỉ bị đau nhẹ, nhưng sau 3 tháng tình trạng nặng dần, ngón tay không thể duỗi ra bình thường.
Quá trình điều trị tại bệnh viện
Chị Hồng đã đến khám tại một bệnh viện chuyên khoa xương khớp, được chẩn đoán ngón tay cò súng độ 2. Sau khi điều trị thuốc và tiêm corticoid không hiệu quả, bác sĩ đề nghị phẫu thuật giải phóng bao gân.
Kết quả sau 3 tháng
Sau ca mổ nhẹ nhàng, chị Hồng được hướng dẫn tập phục hồi chức năng tại nhà. Sau 3 tháng, chị hoàn toàn phục hồi, ngón tay linh hoạt như bình thường và không còn cảm giác đau hay kẹt.
Lời khuyên từ bệnh nhân
“Tôi rất hài lòng với kết quả phẫu thuật và quá trình phục hồi. Tôi khuyên mọi người nếu có dấu hiệu ngón tay bị kẹt hay đau kéo dài thì nên đi khám sớm, đừng chủ quan để bệnh nặng thêm.”
Khi Nào Cần Gặp Bác Sĩ Chuyên Khoa?
Nếu bạn gặp một hoặc nhiều triệu chứng sau, hãy đến khám bác sĩ chuyên khoa ngay:
- Ngón tay bị kẹt không thể duỗi ra dù dùng tay còn lại hỗ trợ.
- Đau kéo dài, không giảm sau khi nghỉ ngơi hoặc dùng thuốc giảm đau thông thường.
- Ngón tay có dấu hiệu sưng tấy, đỏ, nóng bất thường.
- Khả năng vận động ngón tay bị giảm rõ rệt, ảnh hưởng sinh hoạt.
Tổng Kết Kiến Thức Quan Trọng Về Ngón Tay Cò Súng
Ngón tay cò súng là tình trạng viêm bao gân phổ biến nhưng có thể gây ra nhiều phiền toái trong sinh hoạt nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách. Triệu chứng điển hình như ngón tay bị kẹt ở tư thế gập, đau và tiếng “cộp” khi vận động rất dễ nhận biết.
Nguyên nhân chủ yếu do viêm bao gân, lặp lại động tác tay nhiều và các bệnh lý nền như tiểu đường. Phương pháp điều trị bao gồm dùng thuốc, tiêm corticoid, vật lý trị liệu và phẫu thuật khi cần thiết. Chăm sóc, phòng ngừa tái phát đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng tay lâu dài.
Đừng để ngón tay cò súng ảnh hưởng chất lượng cuộc sống. Hãy chủ động thăm khám và điều trị khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên để bảo vệ bàn tay của bạn một cách tốt nhất.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.