Mất giọng có thể khiến bạn không thể nói chuyện, giao tiếp hay thể hiện cảm xúc một cách bình thường. Đây là tình trạng thường gặp ở cả người lớn lẫn trẻ em, đặc biệt là những người phải sử dụng giọng nói thường xuyên như giáo viên, ca sĩ, nhân viên chăm sóc khách hàng. Tuy nhiên, mất giọng không đơn thuần chỉ là vấn đề tạm thời – nó có thể là dấu hiệu cảnh báo một bệnh lý nghiêm trọng cần được can thiệp y tế.
Hãy cùng ThuVienBenh.com tìm hiểu kỹ về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị mất giọng hiệu quả, đồng thời nhận biết những dấu hiệu nguy hiểm không nên bỏ qua.
Mất Giọng Là Gì?
Định nghĩa và biểu hiện thường gặp
Mất giọng (hoặc mất tiếng) là hiện tượng không thể phát ra âm thanh hoặc chỉ phát ra âm thanh yếu ớt, khàn đặc, gần như không nghe rõ. Người bệnh có thể cảm thấy đau họng, khô cổ, hoặc thậm chí không thể nói được trong một thời gian.
Về mặt y khoa, mất giọng xảy ra khi dây thanh âm – cấu trúc nằm trong thanh quản – bị viêm, sưng hoặc tổn thương. Điều này làm cản trở quá trình rung động để tạo ra âm thanh.
Phân biệt mất giọng, khản giọng và giọng yếu
- Khản giọng: Giọng nói trở nên khô, rè, thiếu trong trẻo. Đây là giai đoạn sớm, thường gặp trước khi mất tiếng hoàn toàn.
- Mất giọng: Không thể phát ra tiếng hoặc chỉ có thể nói thì thầm. Có thể xảy ra đột ngột hoặc tiến triển dần dần.
- Giọng yếu: Người bệnh vẫn nói được nhưng rất nhỏ, mệt khi nói nhiều.
Trích dẫn câu chuyện thực tế
“Tôi là giáo viên tiểu học với hơn 20 năm đứng lớp. Tháng trước, sau một đợt dạy liên tục và cảm cúm nhẹ, tôi hoàn toàn không nói được trong gần 1 tuần. Bác sĩ chẩn đoán tôi bị viêm thanh quản cấp do lạm dụng giọng nói và yêu cầu tôi nghỉ ngơi tuyệt đối. Đó là lần đầu tiên trong đời tôi mất tiếng hoàn toàn, và cảm giác đó thật sự hoang mang.” – Chị Hồng Nhung, 45 tuổi, Hà Nội.
Nguyên Nhân Gây Mất Giọng
Hiểu rõ nguyên nhân gây mất giọng là yếu tố then chốt trong việc điều trị hiệu quả và phòng ngừa tái phát. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến đã được chứng minh bởi các chuyên gia tai mũi họng.
Viêm thanh quản cấp và mạn tính
Đây là nguyên nhân thường gặp nhất. Viêm thanh quản xảy ra khi dây thanh bị sưng do nhiễm virus, vi khuẩn hoặc kích ứng kéo dài. Người bệnh có thể mất giọng trong vài ngày hoặc kéo dài hàng tuần nếu không điều trị dứt điểm.
Triệu chứng đi kèm: ho khan, đau họng, sốt nhẹ, khàn giọng.
Do lạm dụng giọng nói (nghề nghiệp đặc thù)
Những nghề nghiệp phải nói nhiều như giáo viên, ca sĩ, phát thanh viên, MC… có nguy cơ cao bị mất giọng do dây thanh phải hoạt động quá tải mà không được nghỉ ngơi.
Theo nghiên cứu của Trường Đại học Y Dược TP.HCM, có tới 60% giáo viên từng bị mất giọng trong sự nghiệp giảng dạy.
Do nhiễm trùng đường hô hấp trên
Cảm lạnh, cúm hoặc viêm mũi họng đều có thể lan xuống thanh quản gây sưng tấy và dẫn đến mất tiếng tạm thời.
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
Acid dạ dày trào ngược lên thực quản và họng có thể gây kích ứng mãn tính ở dây thanh, dẫn đến mất giọng kéo dài nếu không điều trị đúng cách.
Do khối u vùng thanh quản hoặc dây thanh
U lành tính như polyp hoặc nốt xơ dây thanh có thể khiến giọng nói biến đổi, mất trong thời gian dài. Trường hợp nghiêm trọng hơn là ung thư thanh quản, thường gặp ở người hút thuốc lâu năm.
Cảnh báo mất giọng kèm khó thở, nuốt nghẹn
Nếu bạn mất giọng kèm theo nuốt nghẹn, đau khi nuốt hoặc khó thở, đây có thể là dấu hiệu của một khối u chèn ép đường hô hấp. Cần đi khám ngay để được nội soi thanh quản và tầm soát ung thư.
Do chấn thương hoặc phẫu thuật vùng cổ
Một số người có thể mất giọng sau tai nạn giao thông, phẫu thuật tuyến giáp hoặc vùng cổ do tổn thương dây thần kinh chi phối thanh quản.
Do biến chứng hậu COVID-19
Sau khi khỏi COVID-19, nhiều người bị khàn giọng hoặc mất tiếng kéo dài do viêm thanh quản hậu nhiễm virus. Một số trường hợp cần điều trị vật lý trị liệu để phục hồi hoàn toàn.
Triệu Chứng Kèm Theo Mất Giọng Cần Lưu Ý
Mất giọng không chỉ đơn giản là không thể phát âm. Các triệu chứng đi kèm dưới đây giúp bác sĩ xác định nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng:
Ho khan hoặc ho có đờm
Thường gặp trong viêm thanh quản hoặc viêm đường hô hấp trên. Ho kéo dài làm tăng áp lực lên dây thanh, khiến tình trạng mất giọng thêm trầm trọng.
Cảm giác vướng họng, đau khi nói
Nếu bạn thấy cổ họng luôn có gì đó vướng víu, kèm theo đau khi phát âm, có thể dây thanh đang bị viêm hoặc có tổn thương thực thể như polyp.
Không nói được liên tục hoặc mất tiếng hoàn toàn
Người bệnh có thể chỉ nói được vài từ ngắn rồi không thể tiếp tục do mệt mỏi hoặc do dây thanh không rung được. Đây là biểu hiện của rối loạn chức năng dây thanh nghiêm trọng.
Thay đổi âm sắc hoặc cao độ giọng nói
Giọng nói trở nên trầm hơn, rè hơn, đôi khi gần như không thể kiểm soát cao độ. Triệu chứng này thường gặp trong trường hợp dây thanh bị tổn thương cơ học hoặc do các bệnh thần kinh.
Chẩn Đoán Tình Trạng Mất Giọng
Khám lâm sàng tai mũi họng
Bác sĩ sẽ kiểm tra cổ họng, dây thanh và toàn bộ vùng tai – mũi – họng bằng các dụng cụ chuyên khoa. Việc hỏi bệnh kỹ càng như thời gian mất giọng, hoàn cảnh khởi phát, nghề nghiệp… sẽ giúp định hướng nguyên nhân ban đầu.
Nội soi thanh quản
Đây là phương pháp phổ biến và chính xác nhất để đánh giá tình trạng dây thanh. Nội soi giúp quan sát trực tiếp các tổn thương như viêm, sưng, polyp, hạt xơ hay thậm chí khối u vùng thanh quản.
Chụp MRI hoặc CT nếu nghi ngờ khối u
Trong các trường hợp nghi ngờ tổn thương sâu hoặc khối u đầu cổ, bác sĩ có thể chỉ định chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc cắt lớp vi tính (CT scan) để đánh giá mức độ lan rộng.
Các Phương Pháp Điều Trị Mất Giọng
Điều trị theo nguyên nhân
Viêm thanh quản: nghỉ nói, thuốc kháng viêm, kháng sinh (nếu cần)
Đối với viêm thanh quản cấp do virus, việc nghỉ ngơi tuyệt đối cho giọng nói là điều bắt buộc. Trường hợp nặng hơn, bác sĩ có thể kê thêm thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) và kháng sinh nếu có bội nhiễm.
Trào ngược: dùng thuốc ức chế acid, thay đổi chế độ ăn
Bệnh nhân bị mất giọng do GERD nên dùng thuốc ức chế tiết acid (như omeprazol, esomeprazol) kết hợp thay đổi lối sống như ăn uống điều độ, không nằm sau ăn, tránh chất kích thích.
Polyp/u dây thanh: cần can thiệp ngoại khoa
Trong các trường hợp có khối u hoặc polyp gây mất giọng kéo dài, can thiệp phẫu thuật bằng vi phẫu thanh quản là giải pháp tối ưu để phục hồi giọng nói.
Vật lý trị liệu phục hồi giọng nói (speech therapy)
Chuyên gia âm ngữ trị liệu sẽ hướng dẫn các bài tập tăng cường chức năng dây thanh, cải thiện hơi thở và kiểm soát âm lượng. Đây là phương pháp không xâm lấn nhưng đòi hỏi sự kiên trì và thời gian luyện tập đều đặn.
Chăm sóc tại nhà và các biện pháp hỗ trợ
Uống đủ nước, tránh nói to
Giữ cổ họng luôn ẩm và hạn chế dùng giọng tối đa trong giai đoạn cấp là điều cần thiết để dây thanh phục hồi.
Súc miệng nước muối, xông hơi
Nước muối sinh lý giúp làm dịu niêm mạc họng và kháng khuẩn nhẹ. Xông hơi bằng tinh dầu gừng, bạc hà, chanh sả giúp giảm sưng và hỗ trợ dẫn lưu tốt hơn.
Tránh tiếp xúc khói thuốc, bụi, hóa chất
Các yếu tố kích ứng này là “kẻ thù” của thanh quản. Hạn chế tối đa để tránh tình trạng mất giọng tái phát hoặc trở nặng.
Khi Nào Cần Gặp Bác Sĩ?
Mất tiếng kéo dài hơn 2 tuần
Nếu bạn đã áp dụng các biện pháp nghỉ ngơi và chăm sóc tại nhà nhưng tình trạng không cải thiện sau 14 ngày, cần đi khám chuyên khoa tai mũi họng để được chẩn đoán chính xác.
Khó thở, đau cổ, khàn giọng tăng dần
Đây là dấu hiệu nguy hiểm có thể liên quan đến các khối u chèn ép khí quản hoặc tổn thương dây thanh phức tạp.
Người có tiền sử hút thuốc hoặc có khối u vùng đầu cổ
Nhóm người này có nguy cơ cao bị ung thư thanh quản – một nguyên nhân nguy hiểm gây mất giọng kéo dài và thường bị bỏ qua ở giai đoạn sớm.
Cách Phòng Ngừa Mất Giọng
Giữ ấm cổ họng, hạn chế nói khi đang viêm
Vào mùa lạnh hoặc khi đang cảm cúm, hãy giữ ấm cổ, uống nước ấm, và tuyệt đối không gắng sức nói to khi họng còn đau.
Tập luyện giọng nói đúng kỹ thuật
Những người thường xuyên sử dụng giọng nói nên học kỹ thuật phát âm và hơi thở đúng từ chuyên gia âm ngữ trị liệu.
Không hút thuốc và tránh môi trường ô nhiễm
Khói thuốc lá, bụi mịn và hóa chất độc hại là nguyên nhân hàng đầu gây kích ứng thanh quản dẫn đến viêm và mất giọng mạn tính.
Tổng Kết
Mất giọng không chỉ ảnh hưởng đến giao tiếp mà còn là dấu hiệu cảnh báo nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Hiểu rõ nguyên nhân, phát hiện sớm triệu chứng bất thường và điều trị đúng cách sẽ giúp bạn sớm lấy lại tiếng nói và phòng ngừa các biến chứng lâu dài.
Hãy lắng nghe cơ thể mình, đừng coi nhẹ khi giọng nói thay đổi bất thường. Thư Viện Bệnh – ThuVienBenh.com cam kết mang đến cho bạn những thông tin y khoa chính xác, cập nhật và dễ hiểu nhất để bạn tự tin chăm sóc sức khỏe bản thân.
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
Mất giọng kéo dài bao lâu thì đáng lo?
Nếu mất giọng kéo dài hơn 2 tuần không cải thiện, bạn nên đi khám chuyên khoa để loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng như u thanh quản hoặc trào ngược mạn tính.
Trẻ em mất giọng có cần khám bác sĩ không?
Có. Trẻ có thể bị mất giọng do viêm thanh quản cấp, polyp dây thanh hoặc nói quá nhiều. Cần đi khám để xác định nguyên nhân chính xác và can thiệp kịp thời.
Có nên dùng mật ong khi mất giọng?
Có thể. Mật ong giúp làm dịu cổ họng và giảm viêm nhẹ. Tuy nhiên, nên dùng đúng liều lượng và kết hợp các phương pháp điều trị khác nếu cần thiết.
Mất giọng có phải dấu hiệu ung thư?
Không phải lúc nào cũng vậy, nhưng mất giọng kéo dài ở người hút thuốc hoặc có tiền sử bệnh lý vùng đầu cổ có thể là dấu hiệu sớm của ung thư thanh quản. Hãy đi nội soi nếu có nghi ngờ.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.