Lộn tử cung: Biến chứng sản khoa nghiêm trọng cần được nhận biết sớm

bởi thuvienbenh

Lộn tử cung là một tai biến sản khoa hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng sản phụ nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Tình trạng này thường xảy ra trong hoặc sau khi sinh, khi đáy tử cung bị lộn từ trong ra ngoài qua âm đạo. Mặc dù tỷ lệ mắc rất thấp (ước tính khoảng 1/20.000 ca sinh), hậu quả của nó có thể rất nghiêm trọng nếu không được cấp cứu đúng cách.

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp thông tin chi tiết, đáng tin cậy và có dẫn nguồn y khoa, nhằm giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu, cách chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa lộn tử cung. Thông tin phù hợp cho cả phụ nữ mang thai, nhân viên y tế và những người đang quan tâm đến sức khỏe sinh sản.

Hình ảnh lộn tử cung

Lộn tử cung là gì?

Lộn tử cung (Uterine inversion) là hiện tượng tử cung bị lộn ngược ra ngoài, thường xảy ra sau khi sinh con. Bình thường, tử cung là một cơ quan rỗng nằm trong tiểu khung của người phụ nữ, có vai trò chứa thai nhi trong suốt thai kỳ. Khi lộn tử cung xảy ra, phần đáy tử cung tụt xuống và có thể chui ra khỏi âm đạo, gây mất máu nhiều và sốc nếu không được xử trí ngay lập tức.

Phân loại theo mức độ

  • Lộn tử cung hoàn toàn: Đáy tử cung chui ra ngoài âm đạo, dễ nhận biết nhất.
  • Lộn tử cung không hoàn toàn: Đáy tử cung đã tụt xuống trong lòng tử cung nhưng chưa vượt qua cổ tử cung.
  • Lộn tử cung bán cấp hoặc mãn tính: Xảy ra sau sinh vài giờ hoặc vài ngày, đôi khi chẩn đoán muộn vì triệu chứng không điển hình.

Nguyên nhân gây lộn tử cung

Nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ lộn tử cung, đặc biệt là các thao tác sai trong quá trình đỡ sinh hoặc những đặc điểm bất thường của tử cung.

Xem thêm:  Thuyên Tắc Ối: Biến Chứng Sản Khoa Nguy Hiểm Nhưng Ít Người Biết

Nguyên nhân thường gặp

  • Kéo dây rốn quá sớm hoặc quá mạnh khi nhau chưa bong hoàn toàn – là nguyên nhân phổ biến nhất.
  • Xoa đáy tử cung không đúng cách trong giai đoạn sổ nhau.
  • Bóc nhau nhân tạo khi tử cung chưa co hồi tốt.

Yếu tố nguy cơ từ phía sản phụ

  • Tử cung mềm nhão, quá dãn sau nhiều lần sinh.
  • Nhau bám đáy tử cung hoặc nhau cài răng lược.
  • Đẻ con to, đa thai hoặc đa ối.
  • Chuyển dạ kéo dài, can thiệp nhiều lần.

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Ngọc Phượng (nguyên Giám đốc Bệnh viện Từ Dũ): “Lộn tử cung có thể phòng ngừa hiệu quả nếu sản phụ được chăm sóc bởi đội ngũ y tế có kinh nghiệm và thực hành đúng quy trình sổ nhau.”

Dấu hiệu và triệu chứng nhận biết

Nhận biết sớm các dấu hiệu của lộn tử cung là yếu tố then chốt giúp cấp cứu kịp thời. Triệu chứng thường xuất hiện đột ngột, rõ ràng và rất nguy hiểm nếu không can thiệp sớm.

Triệu chứng điển hình

  • Đau bụng dữ dội: Xuất hiện ngay sau khi sổ nhau, không giảm dù đã xử trí ban đầu.
  • Chảy máu âm đạo ồ ạt: Có thể dẫn đến sốc mất máu nếu không được kiểm soát.
  • Khối mô đỏ thẫm xuất hiện ở âm đạo: Chính là tử cung bị lộn ra ngoài.
  • Không sờ thấy đáy tử cung qua thành bụng: Là dấu hiệu đặc trưng để nghi ngờ lộn tử cung.

Minh họa lộn tử cung ra ngoài âm đạo

Triệu chứng toàn thân

  • Choáng: Mạch nhanh, huyết áp tụt, da xanh tái, vã mồ hôi.
  • Khó thở, cảm giác muốn xỉu.
  • Lo lắng, kích thích hoặc ngất xỉu.

Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào nêu trên, cần lập tức gọi cấp cứu và chuyển sản phụ đến cơ sở y tế có khả năng phẫu thuật sản khoa.

Hình ảnh minh họa và dữ liệu thống kê

Yếu tố nguy cơ Tần suất tương đối (%)
Kéo dây rốn không đúng kỹ thuật 65%
Nhau bám đáy tử cung 20%
Tử cung mềm nhão sau sinh 10%
Khác 5%

Theo một nghiên cứu đăng trên Bệnh viện Phụ sản Thanh Hóa, tỷ lệ tử vong do lộn tử cung có thể lên đến 15% nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Điều này nhấn mạnh vai trò của việc nâng cao nhận thức và đào tạo y tế chuyên sâu trong sản khoa.

Chẩn đoán lộn tử cung

Chẩn đoán lộn tử cung chủ yếu dựa vào lâm sàng, với các dấu hiệu điển hình ngay sau khi sinh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp bán cấp hoặc mãn tính, việc chẩn đoán có thể bị chậm trễ nếu bác sĩ không có kinh nghiệm.

Phương pháp chẩn đoán

  • Khám âm đạo: Phát hiện khối mô tròn, mềm, đỏ thẫm lòi ra khỏi âm đạo. Khối này có thể có hình dạng giống nhau thai nhưng thực chất là đáy tử cung bị lộn.
  • Sờ không thấy đáy tử cung qua thành bụng: Đây là một dấu hiệu gợi ý rất quan trọng.
  • Siêu âm: Giúp xác định vị trí tử cung và loại trừ các nguyên nhân khác như sa tử cung, nhau còn sót.
Xem thêm:  Không có tinh trùng (Azoospermia): Nguyên nhân, chẩn đoán và hướng điều trị hiệu quả

Chẩn đoán phân biệt

  • Sa tử cung: Xảy ra sau sinh lâu dài, không có triệu chứng cấp tính như sốc.
  • Nhau cài răng lược lòi ra ngoài: Có thể nhầm với mô tử cung nếu không kiểm tra kỹ.

Điều trị lộn tử cung

Việc xử trí lộn tử cung là một tình huống cấp cứu sản khoa cần thực hiện nhanh chóng, đúng kỹ thuật để tránh tử vong cho sản phụ.

1. Hồi sức ban đầu

  • Bù dịch bằng truyền dịch tĩnh mạch, truyền máu nếu có mất máu nặng.
  • Cho sản phụ thở oxy, theo dõi mạch, huyết áp, nhịp thở liên tục.
  • Gọi bác sĩ chuyên khoa sản khoa và gây mê hồi sức đến ngay lập tức.

2. Xử trí không phẫu thuật

  • Phương pháp đẩy tử cung bằng tay (Johnson’s method): Đưa bàn tay vào âm đạo, đẩy đáy tử cung ngược lại theo đúng trục của âm đạo và cổ tử cung. Cần thực hiện dưới gây mê để giảm co thắt cơ tử cung.
  • Bóng Bakri hoặc thủ thuật bơm khí: Có thể sử dụng sau khi đẩy thành công để duy trì vị trí của tử cung.

3. Phẫu thuật khi thất bại

  • Phẫu thuật Huntington: Mở bụng và dùng kẹp kéo đáy tử cung ngược trở lại theo trục giải phẫu.
  • Phẫu thuật Haultain: Rạch cổ tử cung phía sau để giảm co thắt rồi đưa đáy tử cung trở lại, áp dụng khi cổ tử cung co chặt.

Tiên lượng và biến chứng

Nếu được chẩn đoán và điều trị kịp thời, hầu hết các ca lộn tử cung có thể phục hồi hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu xử trí muộn hoặc sai cách, các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra:

Biến chứng có thể gặp

  • Sốc mất máu: Là nguyên nhân tử vong hàng đầu.
  • Nhiễm trùng tử cung và huyết: Nếu tử cung bị lộ ra ngoài quá lâu.
  • Tổn thương tử cung: Trong quá trình đẩy hoặc phẫu thuật có thể gây rách tử cung, thủng tử cung.
  • Nguy cơ tái phát: Có thể tái lặp trong lần sinh sau, đặc biệt nếu nguyên nhân chưa được khắc phục triệt để.

Phòng ngừa lộn tử cung

Lộn tử cung hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc an toàn sản khoa.

Biện pháp phòng ngừa hiệu quả

  • Không kéo dây rốn khi nhau chưa bong hoàn toàn.
  • Xoa đáy tử cung đúng kỹ thuật, chỉ thực hiện khi tử cung đã co tốt.
  • Không bóc nhau nhân tạo nếu chưa có chỉ định rõ ràng và điều kiện an toàn.
  • Khám thai định kỳ và sinh tại cơ sở có chuyên môn để giảm thiểu rủi ro.

Kết luận

Lộn tử cung tuy hiếm gặp nhưng là tai biến nguy hiểm cần được nhận biết sớm và xử trí kịp thời. Việc tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc đỡ đẻ an toàn, cùng với sự phối hợp giữa bác sĩ sản khoa và đội ngũ hồi sức cấp cứu, đóng vai trò then chốt trong cứu sống sản phụ và bảo tồn tử cung. Nâng cao nhận thức, đào tạo chuyên môn và truyền thông sức khỏe đến từng thai phụ là cách phòng ngừa hiệu quả nhất hiện nay.

Xem thêm:  Phẫu Thuật Nội Soi Bóc U Nang Buồng Trứng: Thông Tin Cần Biết Trước Khi Quyết Định

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Lộn tử cung có thể xảy ra ở lần sinh đầu tiên không?

Có. Mặc dù thường gặp hơn ở sản phụ đẻ nhiều, nhưng lộn tử cung vẫn có thể xảy ra ngay cả trong lần sinh đầu nếu có yếu tố nguy cơ như nhau bám đáy hoặc kéo dây rốn không đúng cách.

2. Sau khi bị lộn tử cung, sản phụ có thể mang thai lại không?

Trong hầu hết các trường hợp nếu tử cung được phục hồi thành công và không có tổn thương lớn, sản phụ vẫn có khả năng mang thai lại. Tuy nhiên, cần được theo dõi chặt chẽ trong lần mang thai sau.

3. Làm sao để phân biệt lộn tử cung với nhau còn sót?

Khối mô của tử cung lộn có bề mặt trơn bóng, đỏ thẫm và có thể thấy lỗ cổ tử cung. Trong khi nhau còn sót thường có dạng bánh nhau, màu sẫm, không có lỗ cổ tử cung rõ rệt. Khám kỹ và siêu âm sẽ giúp phân biệt chính xác.

Gợi ý hành động (CTA)

Nếu bạn đang mang thai hoặc chuẩn bị sinh con, hãy lựa chọn cơ sở y tế có chuyên môn sản khoa cao để sinh nở an toàn. Đừng ngần ngại trao đổi kỹ với bác sĩ về các thao tác sổ nhau và chăm sóc sau sinh. Sức khỏe sinh sản là quyền lợi và trách nhiệm của chính bạn!

📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín

🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.

Bài viết này có hữu ích không?
0Không0