Giọng nói là công cụ giao tiếp quan trọng giúp chúng ta kết nối, thể hiện cảm xúc và chia sẻ thông tin. Tuy nhiên, không ít người rơi vào tình trạng khàn giọng – giọng yếu, rè hoặc thậm chí mất tiếng – ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt là những người làm nghề giáo viên, ca sĩ hay diễn giả.
Trong bài viết này, ThuVienBenh.com sẽ cùng bạn tìm hiểu sâu về tình trạng khàn giọng: từ nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị đến những biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Đừng xem nhẹ khàn giọng – đôi khi, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.
Khàn Giọng Là Gì?
Khái niệm khàn giọng theo y học
Khàn giọng là tình trạng biến đổi âm thanh giọng nói, khiến giọng trở nên yếu, rè, đục, mất độ vang hoặc biến đổi hoàn toàn. Theo các chuyên gia tai mũi họng, tình trạng này thường liên quan đến tổn thương hoặc viêm nhiễm dây thanh quản – nơi tạo ra âm thanh cho giọng nói.
Phân biệt khàn giọng và mất tiếng
Dù thường bị nhầm lẫn, nhưng khàn giọng và mất tiếng là hai tình trạng khác nhau:
- Khàn giọng: Giọng nói vẫn phát ra nhưng không rõ ràng, bị rè hoặc yếu.
- Mất tiếng (aphonia): Không thể phát ra âm thanh nào từ thanh quản.
Nếu khàn giọng kéo dài và không được điều trị, tình trạng có thể chuyển biến thành mất tiếng tạm thời hoặc vĩnh viễn.
Triệu Chứng Thường Gặp Khi Bị Khàn Giọng
Giọng nói thay đổi: khàn, yếu, mất âm sắc
Biểu hiện đặc trưng nhất là giọng nói trở nên bất thường. Người bệnh có thể cảm thấy giọng khô, lạc đi, thậm chí không thể điều chỉnh được độ cao – thấp khi nói.
Cảm giác ngứa rát, khó chịu ở cổ họng
Nhiều người khàn giọng cho biết họ thường có cảm giác ngứa hoặc rát cổ, đặc biệt khi nói nhiều, kèm theo ho khan hoặc có đờm.
Khó phát âm trong thời gian dài
Việc phát âm kéo dài khiến giọng càng thêm mệt mỏi, dễ bị đứt quãng, phải cố sức để nói. Đây là dấu hiệu thường gặp ở giáo viên hoặc diễn giả.
Đi kèm với triệu chứng khác: ho, đau họng, sốt
Nếu khàn giọng là biểu hiện của viêm thanh quản do virus hoặc vi khuẩn, bệnh nhân có thể kèm theo các dấu hiệu như sốt nhẹ, đau họng, ho khan, nghẹt mũi.
Nguyên Nhân Gây Khàn Giọng
Nguyên nhân thường gặp
Viêm thanh quản cấp hoặc mạn tính
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Viêm thanh quản có thể do nhiễm virus, vi khuẩn, hoặc do sử dụng giọng nói quá mức khiến dây thanh sưng viêm.
La hét, nói nhiều, dùng sai kỹ thuật phát âm
Những nghề như giáo viên, ca sĩ, MC thường xuyên sử dụng giọng nói cường độ cao dễ gây tổn thương dây thanh quản.
Hút thuốc, tiếp xúc khói bụi, ô nhiễm
Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc hại gây kích ứng và viêm mạn tính đường hô hấp – bao gồm cả thanh quản. Đây là một trong những yếu tố nguy cơ cao dẫn đến khàn giọng kéo dài.
Dị ứng, trào ngược dạ dày-thực quản
Dịch axit từ dạ dày trào ngược lên họng có thể làm tổn thương dây thanh, gây khàn giọng kéo dài, đặc biệt là vào buổi sáng.
Nguyên nhân nghiêm trọng hơn
Polyp, u lành dây thanh quản
Polyp hoặc u dây thanh thường gặp ở người sử dụng giọng nhiều. Chúng làm giọng trở nên khàn, có lúc nghe như “vỡ tiếng”.
Ung thư thanh quản
Đây là nguyên nhân nghiêm trọng, đặc biệt ở người lớn tuổi, nam giới hút thuốc lâu năm. Biểu hiện khởi đầu thường chỉ là khàn giọng dai dẳng không rõ lý do.
Chấn thương thanh quản sau phẫu thuật
Sau các can thiệp như nội soi, phẫu thuật tuyến giáp hoặc đặt nội khí quản kéo dài, dây thanh có thể bị tổn thương tạm thời hoặc vĩnh viễn.
Liệt dây thanh quản
Tình trạng hiếm gặp hơn, có thể do tổn thương thần kinh chi phối dây thanh (thần kinh quặt ngược thanh quản) bởi u, phẫu thuật hoặc tai biến mạch máu não.
Khàn Giọng Bao Lâu Thì Nguy Hiểm?
Khàn giọng kéo dài trên 2 tuần
Trong đa số trường hợp, khàn giọng cấp tính sẽ cải thiện sau 7–10 ngày. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài trên 2 tuần mà không thuyên giảm, bạn cần đi khám chuyên khoa tai mũi họng.
Triệu chứng đi kèm báo động: đau, nuốt khó, khó thở
Một số dấu hiệu cảnh báo khẩn cấp bao gồm:
- Khó nuốt, cảm giác vướng nghẹn ở cổ họng
- Đau lan lên tai hoặc xuống cổ
- Khó thở, thở rít, thở hụt hơi
- Sút cân không rõ nguyên nhân
Nếu có bất kỳ biểu hiện nào như trên, cần đến ngay bệnh viện để được nội soi thanh quản hoặc làm thêm xét nghiệm chẩn đoán chuyên sâu.
Chẩn Đoán Khàn Giọng Như Thế Nào?
Khám lâm sàng tai mũi họng
Bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về thời gian khàn giọng, các yếu tố đi kèm như ho, đau họng, sốt hay tiền sử sử dụng giọng nhiều. Sau đó, họ sẽ quan sát vùng họng, cổ và thực hiện kiểm tra chức năng phát âm.
Nội soi thanh quản
Đây là phương pháp chẩn đoán quan trọng và phổ biến nhất. Bác sĩ sẽ dùng ống nội soi mềm đưa qua đường mũi hoặc miệng để quan sát trực tiếp dây thanh. Thủ thuật này giúp phát hiện tình trạng viêm, phù nề, polyp hoặc tổn thương khác.
Siêu âm, MRI nếu nghi ngờ u hoặc liệt
Trong các trường hợp nghi ngờ tổn thương sâu hoặc có u vùng cổ, bác sĩ có thể chỉ định thêm siêu âm tuyến giáp, chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc CT vùng cổ để đánh giá đầy đủ hơn tình trạng thanh quản và các cấu trúc lân cận.
Cách Điều Trị Khàn Giọng
Điều trị tại nhà
Nghỉ ngơi giọng nói
Giảm sử dụng giọng nói là nguyên tắc hàng đầu khi điều trị khàn giọng. Tránh nói to, la hét, hát hoặc thì thầm quá nhiều để dây thanh có thời gian hồi phục.
Uống nhiều nước ấm
Nước giúp làm ẩm niêm mạc thanh quản, giảm tình trạng khô rát. Nên uống nước ấm đều đặn trong ngày, tránh nước đá hoặc đồ uống có cồn.
Xông hơi và súc họng bằng nước muối
Xông hơi giúp làm loãng đờm, giảm phù nề niêm mạc. Súc họng bằng nước muối sinh lý 0,9% cũng là cách đơn giản nhưng hiệu quả để sát khuẩn họng và thanh quản.
Điều trị y tế
Thuốc chống viêm, giảm phù nề dây thanh
Bác sĩ có thể kê đơn thuốc corticoid dạng uống hoặc xịt nếu dây thanh bị viêm nặng. Ngoài ra, thuốc long đờm và giảm ho cũng được sử dụng trong một số trường hợp.
Phẫu thuật (nếu có u, polyp)
Với các trường hợp có polyp, u dây thanh hoặc liệt dây thanh gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến giọng nói, can thiệp phẫu thuật là cần thiết để loại bỏ khối u hoặc điều chỉnh lại vị trí dây thanh.
Điều trị nguyên nhân nền (trào ngược, viêm nhiễm…)
Khàn giọng do trào ngược dạ dày-thực quản cần điều trị bằng thuốc ức chế acid, thay đổi chế độ ăn. Trường hợp viêm xoang, viêm mũi dị ứng cũng cần được xử lý triệt để để tránh tái phát.
Cách Phòng Ngừa Tình Trạng Khàn Giọng
Giữ ấm cổ họng, tránh lạnh
Đeo khăn cổ khi ra ngoài, đặc biệt vào sáng sớm hoặc mùa lạnh. Tránh uống nước lạnh và tắm muộn vào ban đêm.
Không hút thuốc, hạn chế rượu bia
Khói thuốc và cồn là những yếu tố kích thích niêm mạc thanh quản, làm tăng nguy cơ viêm và tổn thương mạn tính.
Uống đủ nước, nghỉ ngơi giọng hợp lý
Uống ít nhất 1.5 – 2 lít nước mỗi ngày. Với người làm nghề nói nhiều, nên chia thời gian nghỉ ngơi giọng sau mỗi giờ làm việc.
Phát âm đúng, không nói quá to quá lâu
Học cách lấy hơi và phát âm đúng kỹ thuật sẽ giúp bảo vệ dây thanh. Tránh nói to trong thời gian dài hoặc thì thầm liên tục – cả hai đều gây căng thẳng cho dây thanh.
Khi Nào Cần Gặp Bác Sĩ Tai Mũi Họng?
Khàn giọng kéo dài hơn 2 tuần
Nếu bạn đã nghỉ ngơi, xông hơi và dùng thuốc cơ bản nhưng khàn giọng vẫn không cải thiện sau 14 ngày, nên đi khám chuyên khoa.
Khó thở, ho ra máu, khối u ở cổ
Đây là các dấu hiệu nghiêm trọng có thể liên quan đến bệnh lý ác tính. Cần đến bệnh viện ngay để được nội soi và xét nghiệm chuyên sâu.
Đã điều trị tại nhà nhưng không khỏi
Không nên tự ý kéo dài việc điều trị tại nhà nếu tình trạng giọng nói ngày càng nặng hơn hoặc xuất hiện triệu chứng bất thường.
Câu Chuyện Thực Tế: Giáo Viên Bị Khàn Giọng Do Nghề Nghiệp
“Tôi là giáo viên tiểu học, mỗi ngày phải nói gần 6 tiếng liên tục…”
Chị H., giáo viên tại Hà Nội, chia sẻ: “Tôi bị khàn giọng suốt 4 tháng trời. Ban đầu nghĩ là cảm thông thường, tôi chỉ súc miệng nước muối và uống nước ấm. Nhưng giọng ngày càng tệ, nói không rõ, phát âm đứt quãng. Sau khi đi khám tại bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương, bác sĩ kết luận tôi bị polyp dây thanh do lạm dụng giọng.”
Làm sao cô ấy vượt qua: nghỉ giọng, trị liệu, thay đổi kỹ thuật giảng dạy
Chị H. đã trải qua liệu trình điều trị nội khoa kết hợp nghỉ ngơi hoàn toàn giọng nói trong 10 ngày. Sau đó, chị được hướng dẫn thực hiện các bài tập trị liệu giọng nói, học lại kỹ thuật lấy hơi và phân phối giọng khi giảng dạy. Nhờ đó, giọng nói phục hồi dần mà không cần phẫu thuật.
ThuVienBenh.com – Nơi Cung Cấp Kiến Thức Y Học Chính Xác
Tra cứu triệu chứng – tìm hiểu điều trị – hiểu rõ bệnh lý
Với sứ mệnh cung cấp thông tin y tế đáng tin cậy, dễ hiểu và cập nhật, ThuVienBenh.com là nơi giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình.
Nội dung được cập nhật bởi đội ngũ chuyên gia
Chúng tôi hợp tác cùng các bác sĩ chuyên khoa đầu ngành để xây dựng hệ thống bài viết chuyên sâu, dễ hiểu nhưng chính xác về y học – từ triệu chứng, nguyên nhân, đến cách điều trị hiệu quả.
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
1. Khàn giọng có tự khỏi không?
Trong đa số trường hợp do viêm thanh quản nhẹ, khàn giọng có thể tự khỏi sau vài ngày đến một tuần nếu được nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách.
2. Khàn giọng kéo dài có nguy hiểm không?
Có. Khàn giọng kéo dài trên 2 tuần có thể là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng như polyp, liệt dây thanh hoặc ung thư thanh quản.
3. Uống mật ong có giúp trị khàn giọng không?
Có. Mật ong có tính kháng khuẩn nhẹ và giúp làm dịu cổ họng. Kết hợp mật ong với nước ấm hoặc chanh giúp hỗ trợ giảm khàn giọng hiệu quả.
4. Người làm nghề nói nhiều nên chăm sóc giọng thế nào?
Nên tập thở và phát âm đúng kỹ thuật, uống đủ nước, nghỉ giọng định kỳ, tránh nói quá to hoặc thì thầm quá lâu. Nên khám định kỳ tại chuyên khoa Tai Mũi Họng nếu có dấu hiệu bất thường.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.