Đau, tê hoặc yếu ở ngón tay út và cạnh bàn tay là triệu chứng nhiều người gặp phải nhưng thường bị bỏ qua. Không ít người đã sống chung với cảm giác khó chịu kéo dài, để rồi đến lúc mất dần khả năng cầm nắm mới phát hiện mình mắc hội chứng đường hầm xương trụ. Đây là một bệnh lý thần kinh ngoại biên thường gặp, đặc biệt ở người làm việc văn phòng, vận động viên, hay người thường xuyên vận động cổ tay sai cách. Vậy hội chứng này thực sự là gì? Tại sao nó xảy ra và điều trị ra sao? Hãy cùng ThuVienBenh.com tìm hiểu chuyên sâu trong bài viết dưới đây.
Hội chứng đường hầm xương trụ là gì?
Cấu trúc giải phẫu vùng xương trụ
Xương trụ là một trong hai xương dài chính ở cẳng tay, chạy từ khuỷu tay xuống cổ tay. Kế cận xương trụ là đường hầm xương trụ (ulnar tunnel), còn gọi là ống Guyon – nơi thần kinh trụ và động mạch trụ đi qua trước khi vào bàn tay.
Vai trò của thần kinh trụ
Thần kinh trụ (n. ulnaris) chi phối cảm giác của ngón tay út, nửa trong ngón áp út và một phần mu bàn tay. Ngoài ra, nó kiểm soát nhiều nhóm cơ nhỏ trong bàn tay, giúp thực hiện các động tác tinh vi như cầm bút, gảy đàn, mở nút áo…
Cơ chế hình thành hội chứng
Khi thần kinh trụ bị chèn ép hoặc tổn thương trong đoạn đi qua đường hầm tại cổ tay, sẽ gây ra hội chứng đường hầm xương trụ. Sự chèn ép này có thể xảy ra do áp lực cơ học, viêm, chấn thương, hoặc các yếu tố giải phẫu bất thường, làm gián đoạn dẫn truyền thần kinh, dẫn đến các triệu chứng cảm giác và vận động.
Nguyên nhân gây chèn ép thần kinh trụ
Nguyên nhân cơ học (thường gặp ở dân văn phòng, vận động viên)
- Gập cổ tay liên tục trong thời gian dài khi đánh máy, sử dụng chuột máy tính.
- Chống tay khi lái xe, đạp xe đạp đường dài.
- Thói quen ngủ tì tay vào cạnh giường gây áp lực kéo dài.
- Vận động cổ tay quá mức khi chơi tennis, cầu lông, golf.
Nguyên nhân bệnh lý
- U nang hạch (ganglion cyst) trong ống trụ.
- Viêm bao gân, viêm khớp dạng thấp.
- Chấn thương cổ tay gây biến dạng xương trụ hoặc dây chằng.
- Thoái hóa khớp cổ tay gây hẹp lòng ống trụ.
Yếu tố nguy cơ cần lưu ý
- Người mắc bệnh đái tháo đường (ảnh hưởng đến dẫn truyền thần kinh).
- Người có đặc điểm giải phẫu hẹp ống Guyon bẩm sinh.
- Người làm việc với tay thường xuyên ở tư thế gập gối hoặc nâng vật nặng.
Triệu chứng nhận biết hội chứng đường hầm xương trụ
Dấu hiệu tại bàn tay và ngón tay út
- Cảm giác tê bì hoặc kim châm ở ngón út và nửa trong ngón áp út.
- Đau rát vùng cổ tay phía trụ (gần xương trụ cổ tay).
- Yếu cơ bàn tay, đặc biệt khi cầm nắm vật nhỏ.
- Khó khăn khi gõ bàn phím, cài cúc áo, cầm dao kéo.
Mức độ nặng nhẹ và diễn biến theo thời gian
Ở giai đoạn đầu, triệu chứng chỉ xuất hiện thoáng qua, chủ yếu vào ban đêm hoặc khi cổ tay bị đè nén. Nếu không được điều trị, triệu chứng sẽ kéo dài và tăng nặng, kèm theo teo cơ ở mu bàn tay và mất cảm giác vĩnh viễn ở ngón tay út.
Các biến chứng nếu không điều trị kịp thời
- Teo cơ liên đốt trong và cơ liên cốt, làm bàn tay yếu hẳn.
- Mất khả năng thực hiện các động tác tinh vi như viết, vẽ, chơi nhạc cụ.
- Mất cảm giác vĩnh viễn ở vùng chi phối của thần kinh trụ.
Các phương pháp chẩn đoán
Khám lâm sàng và hỏi bệnh
Bác sĩ sẽ kiểm tra cảm giác ở ngón út và áp út, đánh giá lực cầm nắm và tình trạng teo cơ ở bàn tay. Một số nghiệm pháp gõ nhẹ lên ống Guyon (dấu hiệu Tinel) hoặc giữ cổ tay ở tư thế gấp để tái hiện triệu chứng.
Các xét nghiệm và kỹ thuật cận lâm sàng
- Điện cơ đồ (EMG): đánh giá tình trạng dẫn truyền thần kinh trụ.
- Siêu âm cổ tay: giúp phát hiện u nang, phù nề, tổn thương mô mềm.
- MRI cổ tay: phát hiện bất thường giải phẫu hoặc bệnh lý nền như viêm khớp, u xương.
Phác đồ điều trị hội chứng đường hầm xương trụ
Điều trị bảo tồn không phẫu thuật
Bất động cổ tay – thay đổi thói quen sinh hoạt
Ở giai đoạn nhẹ, phương pháp điều trị ưu tiên là nghỉ ngơi và tránh các tư thế làm tăng áp lực lên thần kinh trụ. Bệnh nhân được khuyến khích sử dụng nẹp cổ tay vào ban đêm, tránh chống tay khi làm việc, và thay đổi tư thế vận động cổ tay thường xuyên.
Vật lý trị liệu, xoa bóp, phục hồi chức năng
- Sử dụng sóng siêu âm trị liệu để giảm viêm.
- Bài tập duỗi cổ tay, duỗi thần kinh trụ được hướng dẫn bởi chuyên gia phục hồi chức năng.
- Massage nhẹ vùng cổ tay để tăng lưu thông máu.
Khi nào cần phẫu thuật?
Nếu điều trị bảo tồn trong 3–6 tháng không hiệu quả hoặc có dấu hiệu yếu cơ, teo cơ rõ rệt, bác sĩ sẽ chỉ định can thiệp ngoại khoa.
Phẫu thuật giải phóng thần kinh trụ
Phẫu thuật giúp giải phóng áp lực chèn ép lên thần kinh trụ bằng cách mở rộng ống Guyon, loại bỏ u nang hoặc mô sẹo. Đây là thủ thuật tương đối an toàn, thường thực hiện dưới gây tê tại chỗ.
Rủi ro và phục hồi sau mổ
- Rủi ro hiếm gặp: nhiễm trùng, tổn thương thần kinh, sẹo dính.
- Thời gian hồi phục từ 4–8 tuần tùy vào mức độ tổn thương và tình trạng sức khỏe người bệnh.
- Sau mổ cần vật lý trị liệu để lấy lại chức năng vận động bàn tay.
Cách phòng ngừa tái phát hiệu quả
Lời khuyên từ chuyên gia y tế
“Với hội chứng đường hầm xương trụ, phòng ngừa luôn hiệu quả hơn chữa trị. Việc duy trì tư thế làm việc đúng cách và nghỉ ngơi hợp lý là chìa khóa bảo vệ thần kinh trụ.” – TS.BS Nguyễn Thành Danh, chuyên gia thần kinh học Bệnh viện Chợ Rẫy.
Các bài tập giãn cơ cổ tay đơn giản tại nhà
- Bài tập duỗi cổ tay: Duỗi thẳng cánh tay, gập cổ tay xuống và giữ 10–15 giây. Lặp lại 3 lần mỗi tay.
- Bài tập lắc cổ tay: Xoay nhẹ cổ tay theo chiều kim đồng hồ và ngược lại, mỗi chiều 15 vòng.
- Tránh tì đè cổ tay khi làm việc: Sử dụng lót cổ tay khi đánh máy, đổi tay khi sử dụng chuột.
Câu chuyện có thật: Một nhân viên văn phòng bị tê liệt ngón tay út vì làm việc quá sức
Dấu hiệu ban đầu bị bỏ qua
Chị Minh Trang (32 tuổi), nhân viên kế toán tại TP.HCM, từng nghĩ việc tê râm ran ngón tay út là chuyện “ngồi nhiều bị mỏi”. Sau hơn 3 tháng, tình trạng không cải thiện, thậm chí còn yếu tay khi cầm bút, chị mới đi khám và được chẩn đoán mắc hội chứng đường hầm xương trụ mức độ trung bình.
Hành trình điều trị và phục hồi
Với phác đồ điều trị bảo tồn kết hợp vật lý trị liệu tại nhà, sau 2 tháng, cảm giác tê bì giảm hẳn, chức năng cầm nắm phục hồi gần như hoàn toàn. Chị chia sẻ:
“Chỉ cần mình chú ý nghỉ ngơi và điều chỉnh thói quen làm việc, mọi thứ đã khác đi rất nhiều. May mắn vì phát hiện sớm.”
Khi nào bạn nên đi khám bác sĩ?
Các dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm
- Tê rát kéo dài ở ngón út và áp út, đặc biệt vào ban đêm.
- Yếu tay khi cầm nắm đồ vật.
- Teo cơ mu bàn tay, ngón tay co rút.
Địa chỉ uy tín để thăm khám chuyên sâu
- Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình TP.HCM
- Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM
- Phòng khám thần kinh – phục hồi chức năng Maple Healthcare
ThuVienBenh.com – Nơi cung cấp thông tin y tế chính xác, dễ hiểu
Cam kết về độ tin cậy nội dung
Mọi thông tin tại ThuVienBenh.com đều được kiểm duyệt và tham khảo từ các nguồn y khoa đáng tin cậy như PubMed, Mayo Clinic, WHO và các chuyên gia đầu ngành.
Cập nhật thường xuyên – Ngôn ngữ gần gũi
Chúng tôi không chỉ cung cấp kiến thức y học chuẩn xác, mà còn trình bày bằng ngôn ngữ dễ hiểu, cập nhật liên tục những tiến bộ mới nhất trong chẩn đoán và điều trị.
FAQ – Giải đáp các câu hỏi thường gặp về hội chứng đường hầm xương trụ
Bệnh có tự khỏi không?
Ở giai đoạn rất nhẹ, nếu bệnh nhân nghỉ ngơi đúng cách và loại bỏ yếu tố gây chèn ép, triệu chứng có thể cải thiện. Tuy nhiên, phần lớn trường hợp cần can thiệp điều trị để tránh tiến triển nặng hơn.
Điều trị bao lâu thì khỏi?
Thời gian điều trị dao động từ 4–8 tuần nếu áp dụng điều trị bảo tồn. Với các trường hợp phẫu thuật, cần từ 6–12 tuần để phục hồi hoàn toàn.
Có nguy hiểm nếu không chữa không?
Có. Nếu để kéo dài, bệnh có thể gây tổn thương thần kinh vĩnh viễn, mất cảm giác và chức năng cầm nắm bàn tay, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và công việc.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.