Đau lưng dưới là một trong những vấn đề sức khỏe phổ biến nhất hiện nay, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới – từ nhân viên văn phòng cho đến người lao động nặng nhọc. Cơn đau có thể thoáng qua nhưng cũng có thể kéo dài dai dẳng, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến đau lưng dưới? Làm sao để điều trị và phòng tránh hiệu quả? Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng này với những thông tin đầy đủ, chuyên sâu và dễ hiểu.
1. Đau lưng dưới là gì?
Đau lưng dưới, hay còn gọi là đau thắt lưng, là tình trạng đau xảy ra ở phần cột sống thấp – thường là từ đốt sống thắt lưng L1 đến L5. Đây là khu vực chịu nhiều áp lực nhất trong quá trình vận động, cúi, đứng, xoay người hoặc mang vác vật nặng. Khi vùng này bị tổn thương, người bệnh sẽ cảm nhận rõ rệt cơn đau âm ỉ, kéo dài hoặc đau nhói đột ngột.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có tới 80% người trưởng thành sẽ gặp phải ít nhất một lần đau lưng trong đời, trong đó đa phần là đau vùng lưng dưới.
Đau lưng dưới có thể xảy ra ở mọi đối tượng, đặc biệt là:
- Người làm việc văn phòng, ngồi nhiều sai tư thế
- Người lao động chân tay, mang vác vật nặng
- Phụ nữ mang thai hoặc sau sinh
- Người cao tuổi bị thoái hóa cột sống
- Người thừa cân, béo phì
2. Dấu hiệu và triệu chứng đau lưng dưới
Tùy vào nguyên nhân, mức độ tổn thương và thể trạng mỗi người mà triệu chứng đau lưng dưới có thể khác nhau. Tuy nhiên, một số biểu hiện thường gặp bao gồm:
- Đau âm ỉ hoặc đau nhói vùng thắt lưng, có thể lan xuống mông hoặc chân.
- Đau tăng khi vận động, cúi người, mang vác vật nặng hoặc đứng lâu.
- Khó khăn khi đứng thẳng hoặc ngồi lâu.
- Cứng lưng vào buổi sáng, đặc biệt sau khi ngủ dậy.
- Trường hợp nặng có thể kèm theo tê bì, yếu cơ hoặc mất cảm giác
⚠️ Lưu ý: Nếu cơn đau kèm sốt, tiểu tiện khó kiểm soát, hoặc có dấu hiệu tê liệt chân thì cần đến gặp bác sĩ ngay để loại trừ nguy cơ bệnh lý nguy hiểm như thoát vị đĩa đệm nặng, nhiễm trùng cột sống hoặc khối u chèn ép.
3. Nguyên nhân gây đau lưng dưới
Có rất nhiều nguyên nhân gây đau lưng dưới, trong đó bao gồm cả nguyên nhân cơ học và bệnh lý tiềm ẩn. Dưới đây là những yếu tố phổ biến nhất:
3.1. Do sai tư thế và thói quen sinh hoạt
- Ngồi làm việc lâu, ngồi lệch một bên hoặc cúi người quá mức.
- Nằm đệm quá mềm khiến cột sống bị cong vẹo trong lúc ngủ.
- Thường xuyên mang balo nặng, nâng vật sai cách khiến áp lực dồn lên thắt lưng.
- Lười vận động khiến cơ lưng yếu, không đủ nâng đỡ cột sống.
3.2. Do bệnh lý xương khớp
Đây là nguyên nhân thường gặp ở người trung niên và cao tuổi. Các bệnh lý gây đau lưng dưới gồm:
- Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng: nhân nhầy trong đĩa đệm trượt ra ngoài, chèn ép rễ thần kinh.
- Thoái hóa cột sống: mất dần lớp sụn giữa các đốt sống, gây đau và hạn chế vận động.
- Gai cột sống: hình thành gai xương do thoái hóa, gây chèn ép tủy sống.
- Viêm khớp dạng thấp, viêm cột sống dính khớp: là bệnh tự miễn ảnh hưởng đến khớp cột sống.
3.3. Do nguyên nhân khác
Đôi khi, đau lưng dưới không bắt nguồn từ cột sống mà là dấu hiệu của bệnh lý nội tạng:
- Sỏi thận, viêm tiết niệu: đau lưng đi kèm tiểu buốt, tiểu rắt, đau lan xuống bụng dưới.
- Phụ nữ mang thai: do thay đổi nội tiết và trọng lượng cơ thể ảnh hưởng đến cột sống.
- Khối u, nhiễm trùng cột sống: hiếm gặp nhưng cần được chẩn đoán sớm nếu có dấu hiệu nghi ngờ.
Theo Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình TP.HCM, có đến 60% bệnh nhân đau lưng dưới mạn tính xuất phát từ thoát vị đĩa đệm và thoái hóa cột sống – hai tình trạng có thể kiểm soát nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách.
4. Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Dù phần lớn các trường hợp đau lưng dưới có thể tự cải thiện sau vài ngày nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách, nhưng một số dấu hiệu sau cảnh báo bạn cần đến cơ sở y tế để được thăm khám chuyên sâu:
- Đau kéo dài hơn 2 tuần không thuyên giảm, thậm chí có xu hướng nặng hơn.
- Đau lan xuống chân, kèm tê bì, yếu cơ, hoặc mất cảm giác.
- Khó kiểm soát tiểu tiện, đại tiện – dấu hiệu tổn thương dây thần kinh nghiêm trọng.
- Đau sau một chấn thương (ngã, tai nạn,…).
- Sốt, ớn lạnh, sụt cân không rõ nguyên nhân kèm đau lưng dưới.
✅ Trong những trường hợp trên, chẩn đoán sớm sẽ giúp ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm như thoát vị đĩa đệm nặng, liệt vận động, hoặc tổn thương tủy sống không phục hồi.
5. Các phương pháp chẩn đoán đau lưng dưới
Bác sĩ sẽ dựa vào khai thác tiền sử, triệu chứng và thực hiện các xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân gây đau lưng dưới:
- Khám lâm sàng: đánh giá tư thế, khả năng vận động, phản xạ thần kinh.
- Chụp X-quang: giúp phát hiện tổn thương xương, gai cột sống, trượt đốt sống,…
- Chụp MRI (cộng hưởng từ): hình ảnh chi tiết về đĩa đệm, dây thần kinh, tủy sống – đặc biệt hữu ích trong chẩn đoán thoát vị đĩa đệm.
- CT Scanner: dùng khi cần khảo sát sâu cấu trúc xương.
- Xét nghiệm máu: nếu nghi ngờ nhiễm trùng, bệnh lý viêm khớp hoặc ung thư.
6. Phương pháp điều trị đau lưng dưới
6.1. Điều trị không dùng thuốc
Đối với các cơn đau cấp tính hoặc mức độ nhẹ đến trung bình, nhiều người có thể cải thiện bằng cách:
- Nghỉ ngơi: không nên nằm quá nhiều, hãy duy trì vận động nhẹ nhàng.
- Chườm nóng/lạnh: chườm lạnh trong 48 giờ đầu, sau đó chườm nóng để giãn cơ.
- Vật lý trị liệu: giúp cải thiện chức năng vận động, phục hồi cơ lưng.
- Massage thư giãn: giảm căng cơ, cải thiện tuần hoàn máu.
6.2. Sử dụng thuốc
Các loại thuốc thường được kê đơn:
- Paracetamol hoặc NSAID: giảm đau, kháng viêm.
- Thuốc giãn cơ: giảm co cứng cơ thắt lưng.
- Thuốc giảm đau thần kinh: dùng trong đau do chèn ép dây thần kinh (Pregabalin, Gabapentin).
- Lưu ý: Không tự ý dùng thuốc kéo dài nếu không có chỉ định của bác sĩ.
6.3. Điều trị chuyên sâu
- Tiêm ngoài màng cứng: làm giảm nhanh triệu chứng chèn ép thần kinh.
- Phẫu thuật: dành cho các trường hợp thoát vị đĩa đệm nặng, có yếu chi, liệt vận động hoặc không đáp ứng với các phương pháp bảo tồn.
7. Bài tập hỗ trợ giảm đau lưng dưới
Việc tập luyện đúng cách giúp kéo giãn cột sống, tăng cường cơ lưng và giảm áp lực lên các đốt sống. Một số bài tập đơn giản, hiệu quả:
Bài tập 1: Kéo gối về ngực
- Nằm ngửa, đầu gối co nhẹ.
- Kéo một chân lên sát ngực, giữ 15 giây, đổi bên.
- Thực hiện 3 lần mỗi bên.
Bài tập 2: Plank
- Chống khuỷu tay và mũi chân trên mặt đất, giữ cơ thể thẳng hàng.
- Giữ từ 20–30 giây, tăng dần theo thời gian.
Bài tập 3: Glute Bridge (nâng mông)
- Nằm ngửa, hai chân co gối, hai tay đặt dọc thân người.
- Nâng hông lên cao, siết cơ mông, giữ 5 giây, hạ xuống.
- Lặp lại 10–15 lần mỗi ngày.
8. Cách phòng ngừa đau lưng dưới
Phòng bệnh luôn là biện pháp hiệu quả và ít tốn kém nhất. Dưới đây là một số cách phòng tránh đau lưng dưới bạn nên áp dụng hàng ngày:
- Giữ tư thế đúng khi ngồi, đứng và nằm ngủ.
- Không mang vác vật nặng sai tư thế, nên dùng lực từ chân thay vì lưng.
- Tập thể dục đều đặn, đặc biệt là yoga, đi bộ, bơi lội.
- Kiểm soát cân nặng để giảm áp lực lên cột sống.
- Bổ sung canxi và vitamin D từ thực phẩm hoặc thực phẩm chức năng.
9. Câu hỏi thường gặp về đau lưng dưới
Đau lưng dưới có nguy hiểm không?
Phần lớn các trường hợp không nguy hiểm và có thể cải thiện bằng nghỉ ngơi, tập luyện. Tuy nhiên, nếu cơn đau kéo dài hoặc kèm các dấu hiệu bất thường thì cần đi khám để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng.
Phụ nữ mang thai bị đau lưng dưới phải làm sao?
Nên chọn đệm ngủ phù hợp, tập các bài yoga nhẹ nhàng, dùng gối nâng bụng khi nằm nghiêng, hoặc tham khảo bác sĩ sản khoa nếu đau quá mức.
Có nên dùng cao dán, dầu xoa không?
Có thể dùng để giảm đau tạm thời, nhưng không nên lạm dụng và cần theo dõi xem cơ thể có phản ứng dị ứng không.
Đau lưng dưới có cần phẫu thuật không?
Chỉ phẫu thuật khi các biện pháp bảo tồn không hiệu quả, đau kèm yếu cơ hoặc liệt chi.
10. Kết luận
Đau lưng dưới là tình trạng phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát nếu bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và có kế hoạch chăm sóc sức khỏe hợp lý. Việc điều trị hiệu quả không chỉ dựa vào thuốc mà còn cần điều chỉnh lối sống, tập luyện và thăm khám định kỳ.
Hãy lắng nghe cơ thể, đừng chủ quan với những cơn đau lưng dưới kéo dài – bởi đó có thể là dấu hiệu của những vấn đề nghiêm trọng hơn. Nếu bạn đang gặp tình trạng này, hãy đặt lịch hẹn với chuyên gia xương khớp để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Chuyên gia chia sẻ: “Đừng để đau lưng làm giảm chất lượng cuộc sống. Hãy chủ động bảo vệ cột sống của bạn từ hôm nay bằng những thay đổi nhỏ trong sinh hoạt hàng ngày.” – TS.BS. Trần Văn Minh, chuyên gia Chấn thương chỉnh hình, BV Tâm Anh.
Bạn cần tư vấn thêm? Liên hệ với chuyên gia xương khớp tại đây.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.