Đau hàm không chỉ đơn thuần là cảm giác khó chịu ở vùng quai hàm – nó có thể là biểu hiện của nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, từ rối loạn khớp thái dương hàm cho đến bệnh lý thần kinh. Bài viết dưới đây từ ThuVienBenh.com sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị đau hàm một cách khoa học, dễ hiểu và toàn diện.
Đau hàm là gì?
Định nghĩa tổng quát
Đau hàm là tình trạng khó chịu, nhức, đau hoặc cảm giác căng cứng ở vùng xương hàm, thường gặp nhất là tại khớp thái dương hàm (temporomandibular joint – TMJ), nơi nối giữa xương sọ và xương hàm dưới. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, xuất hiện ở một hoặc cả hai bên hàm và lan sang tai, đầu hoặc cổ.
Phân biệt đau hàm và đau răng
Nhiều người nhầm lẫn đau hàm với đau răng do vị trí gần nhau. Tuy nhiên:
- Đau răng thường khu trú tại một răng cụ thể, đi kèm nhạy cảm với đồ nóng/lạnh.
- Đau hàm lan tỏa, đau khi há miệng, nhai, hoặc nghiến răng; có thể kèm tiếng lục cục ở khớp hàm.
Triệu chứng điển hình của đau hàm
Cảm giác đau nhức âm ỉ hoặc dữ dội
Đây là dấu hiệu phổ biến nhất, có thể kéo dài hoặc xuất hiện đột ngột. Cơn đau tăng khi nói chuyện, ăn nhai hoặc há miệng lớn.
Đau lan sang tai, đầu hoặc cổ
Nhiều bệnh nhân mô tả cảm giác đau kéo dài từ hàm sang vùng tai hoặc nửa đầu, khiến họ lầm tưởng là viêm tai hay đau nửa đầu.
Khó há miệng, khó nhai
Khả năng mở miệng hạn chế là triệu chứng cảnh báo rối loạn khớp thái dương hàm. Một số người còn nghe thấy tiếng “cộc” hoặc “rắc” khi cử động hàm.
Nghe tiếng lục cục khi cử động hàm
Âm thanh này phát ra khi đĩa đệm khớp bị trật hoặc sụn khớp bị mòn. Không phải ai cũng thấy đau, nhưng đây là dấu hiệu cảnh báo sớm.
Hình ảnh: Đau hàm có thể lan sang vùng tai hoặc thái dương
Nguyên nhân phổ biến gây đau hàm
Rối loạn khớp thái dương hàm (TMJ)
TMJ là nguyên nhân hàng đầu gây đau hàm. Rối loạn này khiến khớp vận động bất thường, gây đau, cứng hàm và mỏi hàm. Theo Hiệp hội Nha khoa Hoa Kỳ (ADA), khoảng 10 triệu người Mỹ mắc TMJ mỗi năm.
Viêm khớp hàm
Thoái hóa khớp hoặc viêm khớp dạng thấp có thể ảnh hưởng đến khớp hàm, dẫn đến đau nhức, biến dạng hàm, thậm chí gây ăn mòn xương hàm.
Chấn thương hoặc gãy xương hàm
Va đập mạnh, tai nạn giao thông, hoặc đánh vào mặt có thể làm tổn thương cấu trúc xương hàm. Trong trường hợp này, cơn đau dữ dội và cần cấp cứu ngay.
Viêm xoang hàm trên
Các xoang ở gần vùng hàm trên bị viêm có thể gây đau lan xuống hàm và răng, dễ nhầm lẫn với đau răng hàm trên.
Vấn đề về răng miệng
- Mọc răng khôn lệch, răng sâu nặng hoặc áp xe quanh chân răng có thể gây đau lan sang hàm.
- Viêm lợi nặng hoặc viêm quanh thân răng khôn cũng làm đau khu vực lân cận hàm dưới.
Nhiễm trùng tuyến nước bọt hoặc sưng hàm
Vi khuẩn hoặc virus (như quai bị) có thể làm tuyến nước bọt sưng đau, kèm sốt, khô miệng, khó nuốt.
Căng thẳng, nghiến răng khi ngủ
Stress kéo dài khiến nhiều người nghiến răng vô thức, làm khớp thái dương bị quá tải, gây đau hàm về sáng hoặc sau khi thức dậy.
Hình ảnh: Các vùng bị ảnh hưởng khi đau hàm
Đau hàm nguy hiểm khi nào?
Dấu hiệu cần đi khám ngay
- Đau dữ dội, không giảm sau vài ngày
- Không thể há miệng quá 2cm
- Đau kèm sưng, sốt, mủ hoặc hạch nổi quanh hàm
- Đau lan xuống cổ, gây khó nuốt hoặc nói
Liên quan đến cơn đau tim
Ít ai biết rằng, đau hàm – đặc biệt bên trái – có thể là dấu hiệu của cơn đau thắt ngực hoặc nhồi máu cơ tim. Nếu đi kèm tức ngực, khó thở, đổ mồ hôi lạnh, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.
Chẩn đoán đau hàm như thế nào?
Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ kiểm tra độ linh hoạt của khớp hàm, đánh giá vùng đau, nghe tiếng kêu khi há miệng hoặc nhai. Ngoài ra, tiền sử bệnh lý và triệu chứng đi kèm sẽ được khai thác chi tiết để định hướng nguyên nhân.
Xét nghiệm hình ảnh: X-quang, CT, MRI
- X-quang: Phát hiện gãy xương, thoái hóa khớp hàm.
- CT scan: Đánh giá chính xác tổn thương xương hàm.
- MRI: Kiểm tra mô mềm, đĩa khớp và viêm quanh khớp.
Khám chuyên khoa
Người bệnh có thể được giới thiệu đến các chuyên khoa như:
- Răng – Hàm – Mặt: Nếu nghi ngờ nguyên nhân liên quan đến răng miệng hoặc khớp hàm.
- Tai Mũi Họng: Nếu có biểu hiện đau tai, viêm xoang, viêm tuyến nước bọt.
- Thần kinh: Trong trường hợp nghi ngờ liên quan đến dây thần kinh số V hoặc đau nửa đầu.
Các phương pháp điều trị đau hàm
Điều trị tại nhà
Với trường hợp nhẹ, bạn có thể áp dụng một số biện pháp sau:
- Chườm lạnh hoặc ấm tại vùng hàm bị đau 15–20 phút/lần.
- Tránh ăn thực phẩm cứng, dính, yêu cầu nhai nhiều.
- Thư giãn, giảm stress, tránh nghiến răng.
Thuốc điều trị
Các loại thuốc thường được sử dụng gồm:
- Thuốc giảm đau: Paracetamol, ibuprofen.
- Thuốc giãn cơ: Dành cho người nghiến răng hoặc co thắt cơ hàm.
- Kháng sinh: Trong trường hợp viêm do vi khuẩn.
Nẹp chỉnh khớp hàm
Nẹp nha khoa giúp ổn định khớp thái dương hàm, thường đeo vào ban đêm để hạn chế nghiến răng và giảm đau.
Vật lý trị liệu
Bác sĩ chuyên khoa sẽ hướng dẫn các bài tập hàm phù hợp, kết hợp xoa bóp và kỹ thuật nhiệt trị để cải thiện độ linh hoạt khớp.
Phẫu thuật
Trong trường hợp rối loạn khớp hàm nghiêm trọng, có thể cần can thiệp phẫu thuật nội soi khớp, chỉnh hình hoặc thay khớp nhân tạo.
Phòng ngừa đau hàm hiệu quả
Tránh các thói quen gây hại
- Không nghiến răng, cắn bút, nhai đá hoặc mở nắp chai bằng răng.
- Giữ tư thế ngồi và ngủ đúng cách để giảm áp lực lên hàm.
Vệ sinh răng miệng tốt
Đánh răng 2 lần mỗi ngày, dùng chỉ nha khoa và nước súc miệng sát khuẩn để ngăn ngừa sâu răng, viêm lợi – yếu tố gây đau hàm phổ biến.
Quản lý căng thẳng
Thiền, yoga, ngủ đủ giấc, tránh làm việc quá sức – những biện pháp này không chỉ tốt cho tinh thần mà còn ngăn ngừa chứng nghiến răng khi ngủ.
Khám định kỳ
Khám răng định kỳ 6 tháng/lần giúp phát hiện sớm các bất thường liên quan đến răng – hàm – mặt.
Câu chuyện thực tế: Cảnh báo từ một bệnh nhân bị đau quai hàm mãn tính
Chia sẻ của anh H., 37 tuổi (TP.HCM)
“Ban đầu tôi chỉ cảm thấy đau nhẹ vùng quai hàm bên phải, nghĩ là do ngủ nghiến răng. Nhưng sau 3 tháng, tôi gần như không thể há miệng để ăn. Đi khám mới biết mình bị rối loạn khớp thái dương hàm nghiêm trọng. Giá như tôi quan tâm sớm hơn!”
Bài học rút ra
Đừng xem nhẹ những cơn đau hàm dù nhỏ nhất. Càng để lâu, tổn thương càng phức tạp, điều trị mất thời gian và chi phí cao hơn rất nhiều.
ThuVienBenh.com – Nơi bạn tìm thấy mọi thông tin y khoa dễ hiểu và cập nhật
Với phương châm “Dễ hiểu – Chính xác – Cập nhật”, ThuVienBenh.com cung cấp nội dung y khoa đáng tin cậy, giúp người bệnh hiểu rõ các triệu chứng, bệnh lý phổ biến và đưa ra quyết định chăm sóc sức khỏe đúng đắn.
Các câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Đau hàm kéo dài có nguy hiểm không?
Có. Nếu đau hàm kéo dài trên 1 tuần mà không thuyên giảm, cần đi khám để loại trừ các nguyên nhân nghiêm trọng như viêm khớp, rối loạn TMJ hoặc nhiễm trùng.
2. Đau hàm có liên quan đến tim mạch không?
Có thể. Đau hàm trái đi kèm với đau ngực, khó thở, vã mồ hôi có thể là dấu hiệu của cơn đau tim và cần cấp cứu ngay.
3. Tôi có thể chữa đau hàm tại nhà không?
Với trường hợp nhẹ, nghỉ ngơi, chườm nóng/lạnh và dùng thuốc giảm đau không kê đơn có thể giúp cải thiện. Tuy nhiên nếu đau không giảm, nên đi khám.
4. Đau hàm khi há miệng lớn có phải do rối loạn khớp hàm?
Đúng. Đây là dấu hiệu điển hình của rối loạn TMJ, đặc biệt nếu kèm theo tiếng lục cục và hạn chế vận động khớp.
5. Nên khám chuyên khoa nào khi bị đau hàm?
Bạn nên bắt đầu với bác sĩ Răng – Hàm – Mặt. Nếu không xác định được nguyên nhân rõ ràng, bác sĩ sẽ chuyển bạn đến chuyên khoa phù hợp như Tai Mũi Họng hoặc Thần kinh.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.