Đau gót chân vào buổi sáng là một trong những triệu chứng phổ biến, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của hàng triệu người. Nhiều người chủ quan cho rằng đó chỉ là sự mỏi cơ thông thường, nhưng thực tế, đây có thể là dấu hiệu của viêm cân gan chân – một bệnh lý cần được phát hiện và điều trị sớm để tránh biến chứng mạn tính.
Trong bài viết này, đội ngũ chuyên môn tại ThuVienBenh.com sẽ giúp bạn tìm hiểu kỹ về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa tình trạng này một cách khoa học và dễ hiểu nhất.
1. Viêm cân gan chân là gì?
Viêm cân gan chân (Plantar Fasciitis) là tình trạng viêm hoặc thoái hóa của dải mô liên kết gọi là cân gan chân – một dải mô sợi dày nối từ xương gót đến các ngón chân, có vai trò nâng đỡ vòm bàn chân và hấp thu xung lực khi đi lại.
1.1 Cấu trúc và chức năng của cân gan chân
Cân gan chân là một bộ phận thiết yếu trong hệ vận động của con người. Khi bạn đi, chạy hoặc đứng, cân gan chân giúp hấp thu lực và duy trì cấu trúc ổn định cho bàn chân. Bất kỳ chấn thương, áp lực quá mức hoặc rối loạn nào liên quan đến vùng mô này đều có thể gây đau gót chân.
1.2 Cơ chế gây viêm cân gan chân
Viêm cân gan chân thường xảy ra khi dải mô bị kéo căng quá mức hoặc lặp đi lặp lại trong thời gian dài, dẫn đến viêm và tổn thương. Khi ngủ, cân gan chân có xu hướng co ngắn lại. Do đó, bước đi đầu tiên vào buổi sáng khiến dải mô này bị căng đột ngột, gây cảm giác đau nhói ở gót chân.
2. Triệu chứng điển hình của đau gót chân vào buổi sáng
Để nhận biết viêm cân gan chân, bạn cần chú ý đến những triệu chứng đặc trưng sau:
- Đau nhói gót chân khi bước chân đầu tiên sau khi thức dậy.
- Đau giảm dần sau vài bước đi, nhưng có thể tái phát nếu đứng lâu hoặc đi bộ nhiều.
- Cảm giác căng tức, rát nhẹ vùng lòng bàn chân, nhất là phần gần gót.
- Đôi khi kèm sưng nhẹ vùng quanh gót.
Theo Hiệp hội Bác sĩ Gia đình Hoa Kỳ (AAFP), hơn 2 triệu người mỗi năm tìm đến bác sĩ do đau gót chân và khoảng 80% trong số này được chẩn đoán viêm cân gan chân.
2.1 Khi nào cần đi khám bác sĩ?
Bạn nên đến bác sĩ chuyên khoa xương khớp hoặc vật lý trị liệu nếu gặp phải các tình huống sau:
- Đau kéo dài hơn 2 tuần không cải thiện dù đã nghỉ ngơi và chườm lạnh.
- Đau ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày như đi lại, leo cầu thang, lái xe.
- Sưng đỏ, nóng vùng gót chân hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng.
Trích lời chuyên gia: “Viêm cân gan chân nếu phát hiện sớm thì gần như không cần đến phẫu thuật. Việc điều trị sớm và đúng cách sẽ giúp phục hồi nhanh chóng và tránh biến chứng mạn tính.” – BS.CKI. Trần Thị Thúy, chuyên khoa Cơ Xương Khớp, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM.
3. Nguyên nhân gây đau gót chân vào buổi sáng
Đau gót chân buổi sáng chủ yếu bắt nguồn từ tình trạng viêm cân gan chân, tuy nhiên còn có nhiều yếu tố góp phần gây nên bệnh lý này.
3.1 Các nguyên nhân thường gặp
- Vận động quá mức: Người thường xuyên chạy bộ, nhảy cao hoặc đi bộ đường dài làm căng cân gan chân.
- Béo phì: Tăng cân làm tăng áp lực lên bàn chân, đặc biệt là vùng gót chân.
- Giày dép không phù hợp: Giày cao gót, giày đế cứng, thiếu hỗ trợ vòm chân dễ gây chấn thương vi mô.
- Thói quen sinh hoạt: Đứng lâu trên nền cứng hoặc đi chân trần thường xuyên.
- Rối loạn cấu trúc bàn chân: Bàn chân bẹt hoặc vòm chân cao làm thay đổi cách phân bố trọng lực lên gan chân.
Thống kê: Một nghiên cứu đăng trên Journal of Orthopaedic Research cho thấy, khoảng 70% bệnh nhân viêm cân gan chân có trọng lượng cơ thể vượt mức cho phép.
4. Ai dễ bị viêm cân gan chân?
Viêm cân gan chân có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở người trong độ tuổi 40–60. Những nhóm đối tượng sau có nguy cơ cao hơn:
- Nhân viên văn phòng, giáo viên, y tá: Thường đứng lâu hoặc di chuyển liên tục.
- Người thừa cân: Tăng áp lực lên vùng gót chân.
- Người luyện tập thể thao cường độ cao: Như vận động viên chạy bộ, nhảy xa, nhảy dây.
- Người có cấu trúc bàn chân bất thường: Vòm chân cao hoặc bàn chân bẹt.
Tình huống thực tế: Anh Minh (38 tuổi, HN), từng là vận động viên bóng rổ nghiệp dư, chia sẻ: “Tôi từng tưởng mình chỉ bị bong gân nhẹ, nhưng sau 1 tháng đau gót chân dai dẳng vào mỗi sáng, tôi đi khám và biết mình bị viêm cân gan chân do vận động sai tư thế và đi giày sai size trong thời gian dài.”
5. Phương pháp chẩn đoán viêm cân gan chân
Việc chẩn đoán viêm cân gan chân tương đối đơn giản, dựa vào khai thác triệu chứng và thăm khám thực thể. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm hình ảnh để loại trừ bệnh lý khác.
5.1 Các bước chẩn đoán phổ biến
- Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ ấn nhẹ vào vùng gót chân, đánh giá mức độ đau và phạm vi ảnh hưởng.
- Chụp X-quang: Giúp phát hiện gai xương gót chân hoặc tổn thương xương.
- Siêu âm: Kiểm tra tình trạng viêm và độ dày của cân gan chân.
- MRI (Cộng hưởng từ): Sử dụng khi nghi ngờ tổn thương sâu hoặc loại trừ khối u, u nang vùng gót.
Việc chẩn đoán chính xác giúp tránh điều trị sai hướng và đảm bảo kết quả phục hồi tốt nhất.
6. Cách điều trị đau gót chân vào buổi sáng
Việc điều trị viêm cân gan chân phụ thuộc vào mức độ nặng của triệu chứng và thời gian kéo dài. Trong phần lớn các trường hợp, người bệnh có thể hồi phục mà không cần can thiệp phẫu thuật.
6.1 Điều trị tại nhà
Đối với các trường hợp nhẹ hoặc mới khởi phát, có thể áp dụng các biện pháp sau:
- Nghỉ ngơi hợp lý: Hạn chế đi lại, tránh đứng lâu và nghỉ ngơi chân khi có thể.
- Chườm lạnh: Chườm túi đá lên vùng gót chân trong 15–20 phút, 2–3 lần mỗi ngày để giảm sưng viêm.
- Bài tập kéo giãn: Các bài tập nhẹ nhàng giúp tăng độ linh hoạt và giảm áp lực lên cân gan chân.
- Dùng đệm hỗ trợ: Sử dụng đế lót giày đặc biệt hỗ trợ vòm chân hoặc gót chân.
- Massage bàn chân: Lăn bóng tennis dưới lòng bàn chân để thư giãn cơ và giảm đau.
6.2 Điều trị y khoa
Nếu triệu chứng kéo dài hoặc không cải thiện sau khi áp dụng các biện pháp tại nhà, bạn nên tìm đến các phương pháp y tế chuyên sâu hơn:
- Thuốc giảm đau và kháng viêm: Nhóm thuốc NSAIDs như ibuprofen hoặc naproxen có thể giúp giảm viêm hiệu quả.
- Tiêm corticosteroid: Trong những trường hợp đau dữ dội, bác sĩ có thể chỉ định tiêm thuốc giảm viêm vào vùng cân gan chân.
- Vật lý trị liệu: Các kỹ thuật như siêu âm trị liệu, sóng xung kích (shockwave therapy), hoặc laser trị liệu giúp giảm viêm và phục hồi chức năng.
- Nẹp ban đêm: Giữ chân ở vị trí căng nhẹ cân gan chân khi ngủ giúp ngăn co rút và giảm đau vào buổi sáng.
Phẫu thuật chỉ được xem xét trong chưa đến 5% trường hợp và thường chỉ áp dụng khi các phương pháp bảo tồn thất bại sau 6–12 tháng.
7. Cách phòng ngừa đau gót chân vào buổi sáng
Viêm cân gan chân hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu bạn chủ động chăm sóc và bảo vệ đôi chân của mình mỗi ngày. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả:
- Giữ cân nặng hợp lý: Tránh gây áp lực quá mức lên bàn chân.
- Chọn giày phù hợp: Ưu tiên giày có đế mềm, hỗ trợ vòm chân tốt và vừa vặn với kích cỡ bàn chân.
- Khởi động trước khi tập thể thao: Kéo giãn bắp chân, gân Achilles và cân gan chân.
- Không đi chân trần: Đặc biệt trên nền cứng hoặc sàn nhà lạnh.
- Tăng cường tập luyện cơ chân: Giúp nâng cao độ bền và độ linh hoạt cho bàn chân.
8. Câu chuyện thật: Vượt qua viêm cân gan chân
“Tôi từng rất lo lắng khi mỗi sáng thức dậy đều bị đau gót chân, bước đi vô cùng khó khăn. Sau khi tìm hiểu và đi khám, tôi biết mình bị viêm cân gan chân. Nhờ kiên trì chườm lạnh, tập vật lý trị liệu và thay giày phù hợp, sau gần 2 tháng, tôi gần như không còn đau nữa.”
— Chị Lan Anh (47 tuổi, Quận 2, TP.HCM)
9. Kết luận
Đau gót chân vào buổi sáng là dấu hiệu cảnh báo bạn có thể đang bị viêm cân gan chân – một tình trạng phổ biến nhưng có thể điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm. Hãy lắng nghe cơ thể, chăm sóc bàn chân đúng cách và đến cơ sở y tế uy tín nếu cần. Đừng để cơn đau âm ỉ vào mỗi sáng trở thành điều cản trở bạn sống trọn vẹn từng ngày.
10. Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Viêm cân gan chân có nguy hiểm không?
Không đe dọa tính mạng nhưng nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể trở thành mạn tính, gây biến dạng bàn chân hoặc ảnh hưởng khả năng vận động lâu dài.
2. Có nên đi bộ khi bị đau gót chân buổi sáng không?
Có thể đi lại nhẹ nhàng để giúp cân gan chân dãn ra, nhưng cần tránh đứng lâu hoặc hoạt động mạnh. Nếu đau tăng, nên nghỉ ngơi và điều trị sớm.
3. Tập thể dục có làm nặng thêm viêm cân gan chân không?
Tùy bài tập. Nên tránh các môn gây áp lực lên gót như chạy, nhảy. Thay vào đó, hãy thử bơi lội, đạp xe hoặc tập kéo giãn cơ nhẹ nhàng.
4. Viêm cân gan chân bao lâu thì khỏi?
Với các phương pháp điều trị đúng, đa số bệnh nhân hồi phục sau 6–8 tuần. Trường hợp nặng có thể cần đến 3–6 tháng.
5. Có thể ngăn ngừa viêm cân gan chân tái phát không?
Có. Giữ trọng lượng ổn định, tập luyện điều độ, sử dụng giày tốt và chăm sóc bàn chân đúng cách là chìa khóa để ngăn bệnh tái phát.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.