Bụng chướng lệch một bên không chỉ là hiện tượng bất thường trong hình thể vùng bụng mà còn là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nguy hiểm. Không ít người lầm tưởng đây chỉ là biểu hiện của chứng đầy hơi, ăn không tiêu. Tuy nhiên, khi tình trạng bụng phình to lệch hẳn sang một bên kéo dài hoặc đi kèm triệu chứng khác như đau bụng, bí trung tiện, sờ thấy khối cứng… thì đó có thể là dấu hiệu của khối u ổ bụng, tắc ruột, viêm nhiễm hay bệnh lý gan – thận nghiêm trọng.
Hãy cùng ThuVienBenh.com tìm hiểu kỹ hiện tượng này dưới góc nhìn y học chuyên sâu, để bạn nhận biết sớm, xử lý đúng và bảo vệ sức khỏe một cách chủ động.
Bụng Chướng Lệch Một Bên Là Gì?
Hiểu đúng về tình trạng chướng bụng không đều
Bình thường, bụng người khỏe mạnh có hình dáng đối xứng hai bên. Khi có sự bất đối xứng rõ rệt, với một bên phình to bất thường so với bên còn lại, đặc biệt nếu sờ thấy bụng cứng, nổi gồ hay có khối cục – đây là biểu hiện đáng lưu ý. Tình trạng này có thể do sự tích tụ dịch, khí, khối u hay rối loạn nhu động ruột một bên.
Phân biệt với đầy bụng thông thường
Đầy bụng do ăn uống thường biểu hiện đối xứng, bụng mềm và giảm dần khi ợ hơi hoặc đi tiêu. Trong khi đó, bụng chướng lệch một bên thường không giảm dù thay đổi tư thế, có thể tiến triển nhanh và kèm theo các triệu chứng toàn thân như sốt, sụt cân, buồn nôn kéo dài. Việc phân biệt đúng giúp tránh chẩn đoán sai lầm và điều trị chậm trễ.
Ảnh minh họa bụng chướng lệch một bên
Các Nguyên Nhân Gây Bụng Chướng Lệch Một Bên
1. Tắc ruột cơ học hoặc chức năng
Đây là nguyên nhân thường gặp nhất, nhất là ở người lớn tuổi hoặc sau phẫu thuật bụng.
U đại tràng, polyp ruột
Các khối u hoặc polyp lớn có thể gây tắc nghẽn lòng ruột, dẫn đến tích tụ khí và dịch một bên ruột, khiến bụng chướng lệch. Theo thống kê từ Hội Ngoại khoa Việt Nam, hơn 35% trường hợp tắc ruột do u đại tràng biểu hiện đầu tiên là chướng bụng lệch bên kèm bí trung tiện.
Liệt ruột sau phẫu thuật
Sau can thiệp ngoại khoa vùng bụng, một phần ruột có thể bị rối loạn nhu động, gây liệt ruột tạm thời. Nếu liệt xảy ra không đối xứng, phần ruột bị ảnh hưởng có thể phình to, tạo hiện tượng chướng lệch.
2. Khối u vùng bụng hoặc tiểu khung
U buồng trứng, u xơ tử cung (ở nữ)
Phụ nữ có thể gặp tình trạng bụng phình to lệch bên do u nang buồng trứng hoặc u xơ tử cung phát triển một bên. Các khối u này có thể phát triển âm thầm và chỉ biểu hiện khi đã đạt kích thước lớn. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), khoảng 1/3 số ca u buồng trứng không đau nhưng có thể gây chướng bụng và khó tiêu dai dẳng.
Khối u gan hoặc thận
Các khối u lớn ở gan (thường lệch bên phải) hoặc thận (bên trái hoặc phải) đều có thể khiến bụng phình lệch. Ở trẻ em, khối u Wilms (u nguyên bào thận) là nguyên nhân hàng đầu gây bụng lệch một bên.
3. Tràn dịch hoặc tụ dịch một bên ổ bụng
Viêm phúc mạc cục bộ
Viêm phúc mạc có thể gây tích tụ dịch trong khoang bụng. Nếu tình trạng viêm xảy ra khu trú (do viêm ruột thừa, viêm túi thừa…), dịch sẽ tập trung một bên gây chướng lệch. Bệnh nhân có thể kèm sốt, đau bụng dữ dội.
Tràn dịch màng bụng khu trú
Một số bệnh lý như lao bụng, xơ gan, suy tim… có thể gây tràn dịch màng bụng. Khi dịch tích tụ không đều, bụng sẽ phình lệch về phía nhiều dịch hơn.
4. Các nguyên nhân khác ít gặp
Bệnh lý túi thừa đại tràng
Túi thừa, đặc biệt ở đại tràng sigma bên trái, khi viêm hoặc phình lớn cũng có thể tạo cảm giác lệch bụng. Tình trạng này thường xảy ra ở người trung niên hoặc cao tuổi.
Bụng chướng do khí trong ổ bụng (tràn khí)
Khí tích tụ dưới cơ hoành hoặc trong ổ bụng do thủng dạ dày, ruột non cũng có thể gây hiện tượng bụng lệch. Tuy nhiên, đi kèm thường là đau dữ dội và cấp cứu khẩn cấp.
Triệu Chứng Đi Kèm Cần Cảnh Giác
- Bụng to không đều: Một bên bụng nhô lên rõ rệt, sờ thấy cứng hoặc mềm bất thường.
- Đau âm ỉ hoặc quặn từng cơn: Có thể là do ruột co bóp hoặc tắc nghẽn.
- Bí trung tiện, táo bón hoặc tiêu chảy bất thường: Gợi ý rối loạn đường tiêu hóa.
- Sụt cân, chán ăn, mệt mỏi kéo dài: Dấu hiệu liên quan đến bệnh mạn tính hoặc ung thư tiềm ẩn.
- Sốt nhẹ hoặc sốt cao: Có thể gợi ý viêm nhiễm trong ổ bụng.
Siêu âm và hình ảnh học giúp xác định nguyên nhân bụng chướng lệch
Chẩn Đoán Tình Trạng Bụng Chướng Không Đều
Khám lâm sàng: quan sát và sờ nắn
Bác sĩ sẽ kiểm tra hình dạng bụng, độ căng, có khối u hay không, dấu hiệu dịch ổ bụng hoặc khí bất thường. Các thao tác gõ, sờ, nghe giúp đánh giá ban đầu rất quan trọng.
Siêu âm bụng và X-quang
Siêu âm là phương tiện phổ biến, không xâm lấn để kiểm tra tụ dịch, khối u hoặc tình trạng tắc ruột. X-quang bụng có thể phát hiện tắc ruột, tràn khí hoặc mức hơi – dịch bất thường.
Chụp CT scan bụng nếu nghi ngờ khối u
CT scan ổ bụng giúp đánh giá chính xác vị trí, kích thước và đặc điểm của các tổn thương. Đây là công cụ quan trọng trong các trường hợp nghi ngờ ung thư hoặc tổn thương sâu.
Xét nghiệm máu: kiểm tra chức năng gan, thận
Xét nghiệm men gan (AST, ALT), ure, creatinin, công thức máu… giúp phát hiện tình trạng viêm, suy gan thận, rối loạn chuyển hóa gây tích dịch hay hình thành khối u.
Bụng Chướng Lệch Một Bên Có Nguy Hiểm Không?
Cảnh báo khối u vùng bụng
Bụng chướng lệch một bên có thể là dấu hiệu sớm của những khối u vùng bụng như u gan, u thận, u buồng trứng hoặc khối u sau phúc mạc. Các khối u này khi phát triển đủ lớn sẽ chèn ép vào cơ quan lân cận, gây rối loạn chức năng và đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện kịp thời.
Biến chứng của các bệnh tiêu hóa – tiết niệu
Các bệnh như tắc ruột, viêm túi thừa, viêm ruột thừa, hoặc thận đa nang đều có thể gây chướng lệch. Nếu không được điều trị đúng, các tình trạng này có thể dẫn đến hoại tử ruột, vỡ khối u, nhiễm trùng ổ bụng hoặc suy thận cấp.
Ảnh hưởng đến hô hấp, tuần hoàn nếu bụng căng nhanh
Khi bụng căng nhanh và phình to, áp lực trong ổ bụng tăng lên sẽ đẩy cơ hoành lên cao, ảnh hưởng đến khả năng thở, gây khó thở, tụt huyết áp hoặc rối loạn tuần hoàn cấp tính – đây là tình trạng cần cấp cứu ngay lập tức.
Các Phương Pháp Điều Trị Tùy Nguyên Nhân
Can thiệp phẫu thuật nếu có khối u hoặc tắc ruột
Trong những trường hợp có khối u vùng bụng hoặc tắc ruột cơ học, biện pháp điều trị chủ yếu là phẫu thuật loại bỏ khối bất thường hoặc tái lập lưu thông đường ruột. Phẫu thuật càng sớm thì tiên lượng càng tốt, giảm nguy cơ biến chứng.
Thuốc kháng viêm, giảm trướng bụng nếu do viêm
Với những nguyên nhân như viêm túi thừa, viêm ruột thừa giai đoạn đầu, bác sĩ có thể chỉ định điều trị nội khoa bằng kháng sinh, thuốc giảm đau, thuốc điều hòa nhu động ruột và theo dõi sát sao tình trạng bụng.
Dẫn lưu dịch hoặc tràn khí nếu cần
Trường hợp tràn dịch khu trú, tràn khí ổ bụng, hoặc tụ dịch do lao, xơ gan… cần thực hiện chọc hút dịch dưới hướng dẫn siêu âm để giảm áp lực ổ bụng và gửi dịch làm xét nghiệm tìm nguyên nhân chính xác.
Khi Nào Cần Gặp Bác Sĩ?
- Bụng to lệch bất thường xuất hiện đột ngột hoặc tiến triển nhanh
- Kèm theo sốt, buồn nôn, bí trung tiện hoặc đau bụng kéo dài
- Sờ thấy khối cứng hoặc bất thường bên trong bụng
- Có tiền sử bệnh gan, thận, tiêu hóa hoặc ung thư
- Đã từng phẫu thuật bụng và hiện có triệu chứng lạ
Nếu gặp bất kỳ dấu hiệu nào trên, bạn không nên trì hoãn việc đi khám. Việc thăm khám sớm sẽ giúp phát hiện nguyên nhân và xử lý đúng thời điểm, tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Trích Dẫn: Câu Chuyện Thực Tế Cảnh Báo
“Tôi cứ nghĩ do ăn không tiêu, ai ngờ là khối u đại tràng to bằng quả cam” – Bà Hương (62 tuổi, Hà Nội)
Bà Hương chia sẻ: “Tôi thấy bụng bên trái nhô cao hơn, nghĩ do mình ăn nhiều rau củ nên bị đầy hơi. Nhưng sau hơn một tuần không giảm, tôi đến bệnh viện kiểm tra thì phát hiện có khối u đại tràng rất to. May mà được phát hiện sớm và phẫu thuật kịp thời.”
Câu chuyện của bà Hương là hồi chuông cảnh tỉnh cho nhiều người – không nên chủ quan khi cơ thể có những biểu hiện lạ. Bụng chướng lệch một bên không phải lúc nào cũng là dấu hiệu lành tính.
ThuVienBenh.com – Nơi Tìm Thấy Kiến Thức Y Khoa Chính Xác và Dễ Hiểu
Tại ThuVienBenh.com, chúng tôi không chỉ cung cấp thông tin y tế chuẩn xác từ các nguồn y khoa đáng tin cậy như Vinmec, Bệnh viện Tâm Anh, Mayo Clinic, mà còn trình bày dễ hiểu để mọi người đều có thể tiếp cận và ứng dụng vào việc chăm sóc sức khỏe bản thân.
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
Bụng chướng lệch một bên có phải là ung thư không?
Không phải tất cả các trường hợp đều là ung thư. Tuy nhiên, nếu bụng phình to một bên kéo dài, có khối cứng, sụt cân nhanh thì nên đi khám sớm để loại trừ nguy cơ khối u ác tính.
Làm thế nào để biết có phải do tràn dịch ổ bụng không?
Chỉ siêu âm hoặc chụp CT mới xác định được có dịch trong ổ bụng hay không. Dấu hiệu lâm sàng có thể là bụng căng, nặng, khó thở khi nằm ngửa.
Bụng to lệch có thể tự khỏi không?
Phụ thuộc vào nguyên nhân. Nếu do ăn uống hoặc táo bón thì có thể cải thiện. Tuy nhiên, nếu kéo dài quá 2-3 ngày hoặc kèm theo triệu chứng nghiêm trọng, cần đi khám ngay.
Tôi nên khám ở đâu khi bụng có dấu hiệu lạ?
Bạn nên đến khám tại các bệnh viện có chuyên khoa tiêu hóa, gan mật hoặc nội tổng quát như Bệnh viện Bạch Mai, Chợ Rẫy, Vinmec, Tâm Anh… để được chẩn đoán chính xác.
Tôi có thể phòng tránh tình trạng này không?
Có. Duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống điều độ, kiểm tra sức khỏe định kỳ, điều trị triệt để các bệnh lý mạn tính và không bỏ qua bất kỳ dấu hiệu bất thường nào của cơ thể.
ThuVienBenh.com – Nơi cập nhật thông tin y học đáng tin cậy, được biên soạn bởi đội ngũ có chuyên môn cao, giúp bạn an tâm hơn trong từng quyết định sức khỏe.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.