Anaplasmosis là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở chó do vi khuẩn Anaplasma gây ra, thường lây truyền qua vết cắn của ve ký sinh. Dù không phổ biến như bệnh dại hay care, nhưng Anaplasmosis đang ngày càng được ghi nhận nhiều hơn tại Việt Nam do điều kiện khí hậu thuận lợi cho ve phát triển. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh có thể để lại nhiều biến chứng nghiêm trọng cho thú cưng.
Điều quan trọng là chủ nuôi phải nhận diện sớm các dấu hiệu, hiểu về cơ chế lây lan cũng như cách phòng ngừa hiệu quả để bảo vệ sức khỏe của chó và cả những người sống cùng chúng. Bài viết sau đây sẽ cung cấp cho bạn một cái nhìn toàn diện, khoa học và cập nhật nhất về bệnh Anaplasmosis.
Anaplasmosis là gì?
Định nghĩa và tác nhân gây bệnh
Anaplasmosis là một bệnh do vi khuẩn thuộc chi Anaplasma gây ra, chủ yếu là hai loài:
- Anaplasma phagocytophilum: tấn công vào bạch cầu trung tính.
- Anaplasma platys: gây ra hiện tượng giảm tiểu cầu chu kỳ ở chó.
Vi khuẩn xâm nhập vào máu thông qua vết cắn của ve bị nhiễm bệnh và sau đó phá hủy tế bào máu, ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch và đông máu của cơ thể.
Phân biệt với các bệnh tương tự
Bệnh Anaplasmosis thường bị nhầm lẫn với Ehrlichiosis hoặc Babesiosis vì cùng do ve truyền và có triệu chứng lâm sàng tương tự. Tuy nhiên, xét nghiệm PCR và test nhanh ELISA có thể giúp phân biệt chính xác.
Các con đường lây truyền
Vai trò của ve chó
Ve chó (đặc biệt là ve nâu Rhipicephalus sanguineus) là vật trung gian truyền bệnh chính. Khi hút máu từ chó bị nhiễm Anaplasma, ve sẽ mang theo vi khuẩn và lây lan cho những con chó khác trong quá trình hút máu tiếp theo.
Khả năng lây sang người
Ở một số khu vực như Bắc Mỹ và châu Âu, Anaplasma phagocytophilum có thể gây bệnh cho người, đặc biệt là người làm nghề thú y, nông dân, thợ săn hoặc người đi rừng thường xuyên. Tuy nhiên, nguy cơ lây từ chó sang người là rất thấp, chỉ có thể xảy ra gián tiếp qua ve.
Nguy cơ tái phát bệnh
Vi khuẩn Anaplasma có thể ẩn náu trong cơ thể chó sau khi điều trị và tái hoạt động khi hệ miễn dịch suy yếu. Vì vậy, việc theo dõi sức khỏe định kỳ và tầm soát ve định kỳ là vô cùng quan trọng.
Triệu chứng bệnh Anaplasmosis ở chó
Giai đoạn ủ bệnh
Thời gian ủ bệnh kéo dài từ 7 đến 14 ngày sau khi chó bị ve cắn. Trong giai đoạn này, chó có thể không có bất kỳ biểu hiện gì hoặc chỉ hơi mệt mỏi, ít vận động.
Dấu hiệu lâm sàng thường gặp
- Sốt cao đột ngột, có thể lên tới 41°C
- Chán ăn hoặc bỏ ăn
- Lừ đừ, ngủ nhiều, ít tương tác
- Đau khớp, đi lại khó khăn
- Chảy máu cam hoặc xuất huyết nhẹ dưới da (do giảm tiểu cầu)
Biến chứng nguy hiểm
- Viêm khớp mãn tính
- Thiếu máu
- Viêm gan, viêm lách
- Động kinh, mất điều hòa (trong trường hợp hiếm)
Đối tượng và yếu tố nguy cơ
Đối tượng dễ mắc bệnh
- Chó con và chó già có hệ miễn dịch yếu
- Chó sống ngoài trời, trong khu vực có nhiều ve
- Chó săn, chó bảo vệ trang trại thường xuyên tiếp xúc môi trường hoang dã
Yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh
- Không sử dụng thuốc phòng ve định kỳ
- Không kiểm tra cơ thể chó sau khi dắt đi dạo ngoài trời
- Thiếu vệ sinh môi trường sống của thú cưng
- Khí hậu nóng ẩm, đặc biệt là mùa mưa
Chẩn đoán bệnh Anaplasmosis
Khám lâm sàng
Bác sĩ thú y sẽ dựa vào các triệu chứng như sốt, chán ăn, chảy máu bất thường kết hợp với tiền sử chó từng bị ve cắn để nghi ngờ bệnh.
Xét nghiệm cần thiết
- Công thức máu: phát hiện giảm tiểu cầu, thiếu máu nhẹ
- Xét nghiệm smear máu: tìm thể morula trong bạch cầu
- Test nhanh ELISA: phát hiện kháng thể chống Anaplasma
- Xét nghiệm PCR: xác định chính xác loài Anaplasma gây bệnh
Ví dụ thực tế
Một phòng khám thú y tại TP.HCM ghi nhận ca bệnh của một chú chó giống Corgi 2 tuổi, sốt cao và lừ đừ sau chuyến du lịch cùng chủ lên Đà Lạt. Xét nghiệm PCR dương tính với Anaplasma platys, điều trị thành công bằng doxycycline sau 21 ngày.
Phác đồ điều trị bệnh Anaplasmosis
Thuốc kháng sinh đặc hiệu
Điều trị chính cho Anaplasmosis là sử dụng kháng sinh nhóm tetracycline. Trong đó, Doxycycline là lựa chọn hàng đầu nhờ hiệu quả cao và ít tác dụng phụ.
- Liều lượng: 10 mg/kg trọng lượng cơ thể, dùng 1 lần mỗi ngày hoặc chia làm 2 lần.
- Thời gian: Tối thiểu 14 ngày, khuyến cáo 21–28 ngày để ngăn tái phát.
Hỗ trợ điều trị và chăm sóc
Trong các trường hợp nặng hoặc chó bị giảm tiểu cầu rõ rệt, có thể cần thêm các biện pháp hỗ trợ:
- Truyền dịch để bù nước và điện giải
- Thuốc giảm đau, hạ sốt
- Truyền máu nếu chó bị thiếu máu nặng
- Chăm sóc dinh dưỡng và nghỉ ngơi tuyệt đối
Theo dõi sau điều trị
Chó nên được xét nghiệm lại sau 2–3 tuần điều trị để đánh giá hiệu quả. Một số chó vẫn có thể mang vi khuẩn tiềm ẩn trong cơ thể dù đã hết triệu chứng.
Phòng ngừa bệnh Anaplasmosis hiệu quả
Kiểm soát ve chó
Phòng bệnh tốt nhất là kiểm soát ve – nguồn lây truyền chính:
- Sử dụng thuốc nhỏ gáy, thuốc xịt, vòng cổ chống ve định kỳ
- Vệ sinh nơi ở của chó thường xuyên, tránh môi trường ẩm thấp
- Kiểm tra kỹ cơ thể chó sau mỗi lần đi chơi ngoài trời
- Cắt tỉa lông vùng tai, cổ, nách – nơi ve thường ẩn náu
Tiêm phòng và khám định kỳ
Hiện chưa có vắc-xin đặc hiệu cho Anaplasmosis, nhưng việc khám thú y định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu và điều trị kịp thời, đặc biệt ở chó đã từng nhiễm bệnh hoặc sống trong khu vực có nguy cơ cao.
Bệnh Anaplasmosis có lây sang người không?
Khả năng lây truyền sang người
Vi khuẩn Anaplasma phagocytophilum có thể gây bệnh ở người, gọi là “human granulocytic anaplasmosis” (HGA). Tuy nhiên, con người thường mắc bệnh do bị ve nhiễm vi khuẩn cắn trực tiếp, chứ không phải từ chó.
Đối tượng có nguy cơ
- Người làm nghề thú y, chăm sóc chó mèo
- Người hay đi rừng, cắm trại, săn bắn
- Trẻ nhỏ và người già sống chung với chó nuôi
Cách phòng tránh cho người
Mặc quần áo dài tay khi vào khu vực rậm rạp, sử dụng thuốc xịt chống côn trùng và kiểm tra cơ thể sau khi đi rừng là các biện pháp hữu ích để tránh bị ve cắn.
Kết luận: Những điều cần ghi nhớ về bệnh Anaplasmosis
Anaplasmosis ở chó là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng nhưng có thể kiểm soát tốt nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách. Chủ nuôi nên:
- Hiểu rõ triệu chứng bệnh và phát hiện sớm bất thường ở chó
- Kiểm soát ve chó nghiêm ngặt quanh năm
- Khám sức khỏe định kỳ và tầm soát ký sinh trùng
- Không tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ thú y
Bảo vệ thú cưng không chỉ là hành động yêu thương mà còn là cách đảm bảo an toàn cho chính gia đình bạn.
Gọi hành động
Nếu bạn nghi ngờ chó của mình có dấu hiệu nhiễm Anaplasmosis, đừng chần chừ! Đưa chó đến phòng khám thú y gần nhất để được chẩn đoán và điều trị sớm. Đừng để sự chủ quan khiến thú cưng của bạn gặp nguy hiểm.
Chuyên gia nói gì?
“Anaplasmosis không phải là bệnh phổ biến nhưng rất dễ bị bỏ sót. Nhiều chủ nuôi chỉ phát hiện khi bệnh đã chuyển nặng. Do đó, ý thức phòng ngừa và kiểm tra định kỳ là điều cực kỳ quan trọng.”
— ThS.BS Thú y Trần Ngọc Thảo, BV Thú y Quốc tế IVET
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Anaplasmosis có chữa khỏi hoàn toàn không?
Có. Nếu được điều trị đúng thuốc và đủ thời gian, phần lớn chó sẽ hồi phục hoàn toàn. Tuy nhiên, vi khuẩn có thể tồn tại âm thầm nếu điều trị không đủ liệu trình.
Thời gian điều trị bệnh kéo dài bao lâu?
Trung bình từ 14 đến 28 ngày tùy theo mức độ nặng nhẹ và đáp ứng thuốc của chó.
Tôi nên kiểm tra ve cho chó bao lâu một lần?
Ít nhất 1 lần/tuần, hoặc mỗi ngày nếu chó thường xuyên ra ngoài. Ngoài ra, nên tắm ve hoặc nhỏ thuốc chống ve hàng tháng.
Anaplasmosis có lây cho các thú cưng khác không?
Không lây trực tiếp từ chó sang chó. Tuy nhiên, ve mang mầm bệnh có thể lây từ con này sang con khác nếu không được kiểm soát.
Có thể phòng bệnh bằng tiêm phòng không?
Hiện chưa có vắc-xin phòng bệnh Anaplasmosis, vì vậy biện pháp hiệu quả nhất là kiểm soát ve và vệ sinh môi trường sống.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.