Áp Xe Phổi: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Chẩn Đoán và Điều Trị

Áp xe phổi là một tình trạng nghiêm trọng nhưng có thể điều trị được nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách. Đây là một dạng nhiễm trùng hô hấp đặc biệt, khi mô phổi bị hoại tử và hình thành một hoặc nhiều ổ mủ, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng hô hấp và sức khỏe tổng thể.

Người bệnh thường không phát hiện áp xe phổi ở giai đoạn đầu do các triệu chứng dễ nhầm lẫn với viêm phổi thông thường. Tuy nhiên, nếu không được điều trị đúng cách, áp xe phổi có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như tràn mủ màng phổi, nhiễm trùng huyết, thậm chí tử vong.

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị hiệu quả áp xe phổi dựa trên kiến thức y học hiện đại và kinh nghiệm thực tiễn lâm sàng.

Áp xe phổi là gì?

Áp xe phổi là một tình trạng nhiễm trùng gây hoại tử và hình thành ổ mủ trong nhu mô phổi. Ổ mủ này chứa đầy vi khuẩn, xác bạch cầu, mô hoại tử và dịch viêm. Quá trình này làm tổn thương nghiêm trọng mô phổi xung quanh, dẫn đến rối loạn chức năng hô hấp.

Phân loại áp xe phổi

• Áp xe phổi nguyên phát: Xuất hiện trên nền phổi khỏe mạnh, thường do hít sặc vi khuẩn từ vùng miệng, họng hoặc dạ dày vào phổi.
• Áp xe phổi thứ phát: Biến chứng của các bệnh lý phổi sẵn có như viêm phổi, viêm phế quản, tắc nghẽn phế quản hoặc suy giảm miễn dịch.

Đối tượng có nguy cơ cao

• Người cao tuổi, người mắc bệnh mãn tính (đái tháo đường, COPD, ung thư…)
• Người nghiện rượu, hút thuốc lá kéo dài
• Bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch (HIV/AIDS, dùng corticoid kéo dài)
• Người có tiền sử hít sặc (dị vật, dịch dạ dày)
• Người sau phẫu thuật vùng ngực hoặc nằm bất động kéo dài

Nguyên nhân gây áp xe phổi

Theo các nghiên cứu y khoa, có đến 90% ca áp xe phổi là do nhiễm vi khuẩn. Tuy nhiên, nguyên nhân cụ thể có thể rất đa dạng và phụ thuộc vào thể trạng người bệnh, điều kiện môi trường, và tiền sử bệnh lý.

1. Vi khuẩn

• Vi khuẩn yếm khí: Fusobacterium, Peptostreptococcus… thường gặp trong áp xe do hít sặc.
• Vi khuẩn hiếu khí: Klebsiella pneumoniae, Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae.
• Vi khuẩn gram âm: E. coli, Pseudomonas aeruginosa – thường gặp ở bệnh nhân nặng, nằm viện lâu ngày.

2. Hít sặc

Khi người bệnh vô tình hít phải dị vật, thức ăn, hoặc dịch dạ dày vào đường hô hấp, vi khuẩn từ khoang miệng và dạ dày sẽ theo vào phổi và gây viêm nhiễm, dẫn đến hình thành ổ áp xe.

3. Biến chứng sau viêm phổi

Viêm phổi không được điều trị đúng cách hoặc dùng kháng sinh không phù hợp có thể dẫn đến áp xe phổi. Vi khuẩn nhân lên trong nhu mô phổi và phá hủy các mô này, gây tích tụ mủ.

4. Suy giảm miễn dịch

• Bệnh nhân ung thư đang hóa trị/xạ trị
• Người dùng thuốc ức chế miễn dịch hoặc corticoid kéo dài
• Người mắc HIV/AIDS

5. Nghiện rượu

Rượu làm giảm phản xạ bảo vệ đường hô hấp, tăng nguy cơ hít sặc và tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập, gây áp xe phổi.

Triệu chứng của áp xe phổi

Các triệu chứng lâm sàng của áp xe phổi có thể xuất hiện rầm rộ hoặc âm thầm, tùy theo cơ địa và giai đoạn tiến triển. Tuy nhiên, đa phần người bệnh đều có những biểu hiện dưới đây:

• Ho kéo dài: Đặc biệt là ho khạc đàm có mùi hôi, màu vàng hoặc xanh đặc trưng. Trong nhiều trường hợp, đàm có lẫn máu.
• Sốt cao, rét run: Sốt thường dao động từ 38–40°C, không giảm dù dùng thuốc hạ sốt thông thường.
• Khó thở: Thường gặp ở giai đoạn ổ áp xe lớn hoặc lan rộng.
• Đau ngực: Đau tăng khi ho hoặc hít sâu, thường lệch về phía có ổ áp xe.
• Gầy sút cân nhanh: Mất cảm giác ngon miệng, mệt mỏi kéo dài.

So sánh triệu chứng áp xe phổi và viêm phổi thường:

Chẩn đoán áp xe phổi

Chẩn đoán áp xe phổi đòi hỏi kết hợp giữa thăm khám lâm sàng và các kỹ thuật cận lâm sàng hiện đại. Mục tiêu là xác định chính xác vị trí, kích thước ổ áp xe và nguyên nhân gây bệnh để điều trị hiệu quả.

1. Khám lâm sàng

• Nghe phổi: giảm rì rào phế nang, có thể nghe thấy ran ẩm hoặc âm thanh bất thường vùng tổn thương.
• Kiểm tra triệu chứng điển hình: ho khạc mủ, sốt cao, đau ngực lệch bên.

2. Xét nghiệm máu

• Tăng bạch cầu, nhất là bạch cầu trung tính.
• CRP và ESR tăng cao, phản ánh tình trạng viêm.
• Đánh giá chức năng gan, thận để tiên lượng và theo dõi điều trị.

3. Hình ảnh học

• X-quang phổi: thấy hình hang có mức dịch khí điển hình, thường ở thùy trên phổi phải hoặc trái.
• CT ngực: xác định kích thước, vị trí, số lượng ổ áp xe, giúp phân biệt với u phổi, lao phổi.

4. Các xét nghiệm khác

• Cấy đàm: tìm vi khuẩn gây bệnh, giúp lựa chọn kháng sinh phù hợp.
• Nội soi phế quản: loại trừ u chèn ép gây tắc nghẽn, lấy mẫu xét nghiệm chính xác hơn.

Biến chứng nguy hiểm

Nếu không điều trị kịp thời, áp xe phổi có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng:

• Vỡ ổ áp xe vào khoang màng phổi: gây tràn mủ màng phổi, chèn ép phổi nặng.
• Nhiễm trùng huyết: vi khuẩn lan vào máu, gây sốc nhiễm trùng.
• Rò khí-phế quản kéo dài: hình thành đường thông giữa phế quản và khoang màng phổi.
• Áp xe mạn tính: khi ổ áp xe tồn tại lâu, không lành, có thể xơ hóa và gây giảm chức năng hô hấp.

Phương pháp điều trị áp xe phổi

1. Điều trị nội khoa

Đây là phương pháp điều trị chủ yếu trong giai đoạn đầu và có hiệu quả tốt ở đa số bệnh nhân:

• Kháng sinh: phối hợp ít nhất 2 loại kháng sinh (ví dụ: beta-lactam + metronidazole), đường tĩnh mạch, kéo dài 4–6 tuần.
• Hút đàm, dẫn lưu tư thế: giúp loại bỏ mủ khỏi đường thở, cải thiện trao đổi khí.
• Hỗ trợ hô hấp: thở oxy hoặc thở máy nếu suy hô hấp.
• Điều trị bệnh nền: kiểm soát tốt đái tháo đường, cai rượu, tăng cường miễn dịch.

2. Điều trị ngoại khoa

Áp dụng trong trường hợp không đáp ứng nội khoa hoặc có biến chứng:

• Dẫn lưu ổ áp xe qua da: dưới hướng dẫn CT, ít xâm lấn.
• Cắt thùy phổi: nếu tổn thương khu trú rõ và không hồi phục sau điều trị nội.
• Phẫu thuật mở ngực: xử lý biến chứng tràn mủ màng phổi, rò khí kéo dài.

Chế độ chăm sóc và phục hồi

Việc chăm sóc sau điều trị là rất quan trọng để đảm bảo phục hồi hoàn toàn và ngăn ngừa tái phát:

• Chế độ dinh dưỡng: giàu đạm, vitamin và khoáng chất để tăng cường miễn dịch.
• Nghỉ ngơi hợp lý: tránh gắng sức, nâng cao đầu giường khi nằm để hỗ trợ dẫn lưu mủ.
• Vật lý trị liệu hô hấp: tập thở sâu, khạc đàm, vỗ rung ngực giúp phục hồi phổi.
• Tái khám định kỳ: chụp X-quang hoặc CT để theo dõi ổ tổn thương và đánh giá kết quả điều trị.

Phòng ngừa áp xe phổi

Phòng bệnh luôn là giải pháp tối ưu, nhất là đối với các nhóm có nguy cơ cao:

• Điều trị dứt điểm các bệnh lý hô hấp như viêm phổi, viêm phế quản.
• Hạn chế rượu bia, không hút thuốc lá.
• Vệ sinh răng miệng hàng ngày.
• Ngăn ngừa hít sặc ở người già, trẻ nhỏ hoặc bệnh nhân hôn mê.
• Tiêm vắc xin phòng bệnh: phế cầu, cúm, Covid-19.

Khi nào cần đến bác sĩ?

Bạn nên đi khám ngay khi có các dấu hiệu sau:

• Ho kéo dài trên 2 tuần, khạc đàm mủ có mùi hôi.
• Sốt cao không đáp ứng thuốc hạ sốt.
• Khó thở, đau ngực tăng dần.
• Gầy sút cân nhanh không rõ nguyên nhân.

Tổng kết

Áp xe phổi là một bệnh lý nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, với sự tiến bộ của y học hiện đại, đa số bệnh nhân có thể hồi phục hoàn toàn nếu tuân thủ phác đồ điều trị và theo dõi đúng cách.

Hiểu biết đúng về triệu chứng, nguyên nhân và cách phòng tránh áp xe phổi chính là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ, đừng chần chừ – hãy đến cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán và hỗ trợ điều trị kịp thời.

Hãy chủ động bảo vệ lá phổi – bảo vệ sự sống.

FAQ – Giải đáp thắc mắc thường gặp

1. Áp xe phổi có lây không?

Áp xe phổi không phải là bệnh lây truyền trực tiếp giữa người với người. Tuy nhiên, vi khuẩn gây bệnh có thể lan truyền qua dịch tiết nếu không vệ sinh đúng cách.

2. Bao lâu thì khỏi áp xe phổi?

Thời gian hồi phục tùy thuộc vào mức độ nặng, cơ địa và đáp ứng điều trị. Trung bình cần 4–6 tuần điều trị kháng sinh tích cực, đôi khi kéo dài hơn nếu có biến chứng.

3. Áp xe phổi có tái phát không?

Có. Nếu không điều trị triệt để nguyên nhân gốc rễ (viêm phổi, nghiện rượu, hít sặc…), ổ áp xe có thể tái phát.

4. Có nên tự ý uống kháng sinh khi nghi ngờ áp xe phổi?

Tuyệt đối không. Dùng kháng sinh không đúng có thể làm bệnh nặng hơn và gây kháng thuốc. Cần khám bác sĩ để được chỉ định phù hợp.

Liên hệ và tư vấn

Đừng chần chừ nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu nghi ngờ áp xe phổi. Hãy liên hệ với các chuyên gia hô hấp tại các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị kịp thời.

📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín

🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.

Áp xe phổi