Ung thư nhau thai là một bệnh lý hiếm gặp nhưng nguy hiểm, xảy ra khi các tế bào nhau phát triển bất thường và trở nên ác tính. Tuy tỉ lệ mắc không cao, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng của người mẹ.
Tại Việt Nam, mỗi năm có hàng trăm ca được chẩn đoán mắc ung thư nhau thai, chủ yếu là biến chứng sau thai trứng hoặc sảy thai. Nhận biết sớm các dấu hiệu và hiểu đúng về bệnh sẽ giúp phụ nữ phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn.
Ung thư nhau thai là gì?
Ung thư nhau thai là một nhóm bệnh thuộc u nguyên bào nuôi nhau thai (Gestational Trophoblastic Neoplasia – GTN). Đây là tình trạng các tế bào hình thành nhau trong thai kỳ phát triển bất thường, xâm lấn mô tử cung và có thể di căn ra các cơ quan khác.
Bệnh gồm nhiều thể khác nhau, bao gồm:
- Thai trứng xâm lấn (Invasive mole): Là biến thể ác tính của thai trứng, có thể ăn sâu vào lớp cơ tử cung.
- Ung thư nguyên bào nuôi (Choriocarcinoma): Dạng ác tính nhất, có khả năng di căn sớm đến phổi, gan, não.
- U nguyên bào nuôi màng đệm (Placental site trophoblastic tumor): Hiếm gặp, thường phát triển chậm nhưng khó điều trị hơn.
Không giống các loại ung thư thông thường, ung thư nhau thai có tỷ lệ chữa khỏi cao nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
Mặc dù nguyên nhân chính xác vẫn chưa được xác định rõ, nhưng các nghiên cứu y học đã xác định một số yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc ung thư nhau thai.
1. Thai trứng và nguy cơ biến chứng thành ung thư
Theo Bộ Y tế, khoảng 15–20% các ca thai trứng toàn phần và 1–5% thai trứng bán phần có thể tiến triển thành ung thư nhau thai. Sau nạo hút thai trứng, nếu nồng độ β-hCG không giảm hoặc tăng trở lại, cần nghi ngờ bệnh đã tiến triển thành thể ác tính.
2. Tiền sử sản khoa bất thường
Phụ nữ từng có tiền sử:
- Thai trứng
- Sảy thai nhiều lần
- Thai ngoài tử cung
- Đẻ non
có nguy cơ cao hơn mắc ung thư nhau thai, đặc biệt nếu không được theo dõi β-hCG sau mỗi lần thai kỳ bất thường.
3. Tuổi của thai phụ
Nguy cơ mắc bệnh tăng cao ở phụ nữ dưới 20 tuổi hoặc trên 40 tuổi. Ở các nhóm tuổi này, trứng dễ xảy ra bất thường nhiễm sắc thể trong quá trình thụ tinh, dẫn đến hình thành mô nhau bất thường.
Triệu chứng nhận biết ung thư nhau thai
Triệu chứng của ung thư nhau thai thường không rõ ràng và dễ nhầm lẫn với hậu sản thông thường. Tuy nhiên, có một số dấu hiệu nổi bật mà phụ nữ nên đặc biệt lưu ý:
1. Chảy máu âm đạo kéo dài sau sảy thai hoặc phá thai
Đây là dấu hiệu phổ biến nhất. Nếu sau khi sảy thai, nạo hút thai hay sinh con mà sản phụ vẫn tiếp tục ra huyết bất thường nhiều tuần liền, cần đi khám ngay để loại trừ ung thư nguyên bào nuôi.
2. Tử cung lớn hơn tuổi thai
Trong nhiều trường hợp, kích thước tử cung không phù hợp với tuổi thai, thường là lớn hơn, do sự phát triển bất thường của mô nhau ác tính.
3. Mệt mỏi, sụt cân, khó thở khi có di căn
Khi bệnh đã lan đến phổi, gan hoặc não, bệnh nhân có thể xuất hiện các triệu chứng như:
- Khó thở, ho kéo dài
- Đau đầu, mờ mắt, co giật
- Sụt cân nhanh chóng
Một trường hợp tại Bệnh viện Từ Dũ ghi nhận, bệnh nhân 28 tuổi nhập viện với chẩn đoán xuất huyết sau sảy thai. Tuy nhiên, kết quả CT cho thấy khối u ở phổi – sau đó xác định là di căn từ ung thư nhau thai.
Phương pháp chẩn đoán
Chẩn đoán sớm là chìa khóa để điều trị hiệu quả. Các phương pháp chính gồm:
1. Xét nghiệm β-hCG
β-hCG (beta-human chorionic gonadotropin) là hormone do tế bào nhau tiết ra. Ở người bình thường, sau khi nạo thai hoặc sinh, nồng độ này giảm dần và trở về 0 sau vài tuần. Tuy nhiên, nếu β-hCG tiếp tục tăng hoặc dao động bất thường, cần nghi ngờ ung thư nhau thai.
2. Siêu âm và chụp CT/ MRI
Siêu âm giúp phát hiện khối u trong tử cung hoặc các tổn thương tại các cơ quan khác. Trong trường hợp nghi ngờ di căn, chụp CT hoặc MRI sẽ được chỉ định để khảo sát phổi, gan, não.
3. Sinh thiết mô và giải phẫu bệnh
Ở một số ca, bác sĩ có thể lấy mô tử cung hoặc khối u nghi ngờ để sinh thiết và xác định bản chất ác tính.
Điều trị ung thư nhau thai
May mắn là ung thư nhau thai có tiên lượng rất tốt nếu được phát hiện sớm. Phác đồ điều trị phụ thuộc vào loại ung thư, mức độ xâm lấn và tình trạng di căn.
1. Hóa trị – phương pháp chính
Hầu hết bệnh nhân được điều trị bằng thuốc hóa trị, phổ biến nhất là methotrexate hoặc EMA-CO (etoposide, methotrexate, actinomycin D, cyclophosphamide, vincristine). Đa số bệnh nhân đáp ứng tốt và hồi phục hoàn toàn sau vài chu kỳ hóa trị.
2. Phẫu thuật trong một số trường hợp
Phẫu thuật cắt tử cung có thể được chỉ định ở phụ nữ không còn nhu cầu sinh sản hoặc khi hóa trị không hiệu quả. Tuy nhiên, phương pháp này hiện không còn phổ biến nhờ sự thành công của hóa trị.
3. Theo dõi β-hCG sau điều trị
Sau khi hoàn tất hóa trị, bệnh nhân cần được theo dõi nồng độ β-hCG hàng tuần trong vài tháng. Việc này giúp phát hiện sớm tái phát và đảm bảo bệnh đã được kiểm soát hoàn toàn.
Tiên lượng và biến chứng
1. Khả năng chữa khỏi cao nếu phát hiện sớm
Theo thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hơn 90% bệnh nhân ung thư nhau thai có thể khỏi hoàn toàn nếu được điều trị kịp thời bằng hóa trị đơn thuần. Với ung thư nguyên bào nuôi không di căn, tỷ lệ sống sau 5 năm gần như tuyệt đối.
2. Di căn đến phổi, gan, não nếu chậm trễ
Ở những trường hợp phát hiện muộn, ung thư nhau thai có thể di căn xa, đặc biệt đến phổi (50–60%), gan (20%), não (10%). Khi đó, điều trị phức tạp hơn, cần phối hợp nhiều loại thuốc hóa trị mạnh và theo dõi sát sao hơn.
Phòng ngừa và theo dõi sau điều trị
1. Theo dõi β-hCG định kỳ
Đây là bước cực kỳ quan trọng giúp phát hiện tái phát sớm. Lịch theo dõi được khuyến cáo như sau:
- Hàng tuần cho đến khi β-hCG trở về bình thường
- Hàng tháng trong 12 tháng tiếp theo
Trong thời gian này, bệnh nhân cần tránh mang thai để không làm sai lệch kết quả β-hCG.
2. Kế hoạch hóa gia đình và tạm hoãn mang thai
Bệnh nhân được khuyến cáo tránh thai ít nhất 12 tháng sau điều trị ung thư nhau thai. Phương pháp tránh thai an toàn nên dùng là thuốc tránh thai đường uống hoặc đặt vòng, không nên sử dụng các biện pháp nội tiết kéo dài nếu chưa có chỉ định của bác sĩ.
Câu chuyện thật: Hành trình vượt qua ung thư nhau thai của người mẹ trẻ
“Tôi từng nghĩ thai trứng chỉ là biến chứng nhẹ, nhưng không ngờ sau khi nạo hút, tôi được chẩn đoán ung thư nhau thai. May mắn là tôi được phát hiện sớm và điều trị hóa chất kịp thời. Giờ đây tôi đã hoàn toàn khỏe mạnh và hy vọng có thể làm mẹ một lần nữa trong tương lai.” – Chị H.A (32 tuổi, TP.HCM)
Trường hợp của chị H.A là minh chứng sống động cho thấy việc theo dõi sau nạo thai trứng là cực kỳ quan trọng, và ung thư nhau thai hoàn toàn có thể được kiểm soát nếu có phát hiện sớm và điều trị đúng cách.
Ung thư nhau thai và tương lai sinh sản
1. Phụ nữ có còn khả năng mang thai?
Câu trả lời là: có. Đa số phụ nữ sau điều trị ung thư nhau thai có thể mang thai lại bình thường, sinh con khỏe mạnh và không làm tăng nguy cơ tái phát nếu được theo dõi đúng. Tuy nhiên, cần được bác sĩ sản phụ khoa tư vấn trước khi mang thai lại.
2. Tư vấn tâm lý và hỗ trợ sau điều trị
Bên cạnh điều trị y học, hỗ trợ tâm lý là yếu tố không thể thiếu. Bệnh nhân có thể trải qua cảm giác lo lắng, mất phương hướng hoặc trầm cảm nhẹ sau quá trình điều trị. Việc được đồng hành bởi các chuyên gia tâm lý, bác sĩ và gia đình giúp họ hồi phục tinh thần và sống tích cực hơn.
Kết luận
Ung thư nhau thai là bệnh lý hiếm gặp nhưng tiên lượng tốt nếu phát hiện và điều trị sớm. Việc nắm rõ các dấu hiệu cảnh báo, duy trì theo dõi β-hCG sau mỗi lần mang thai bất thường và thăm khám định kỳ là những yếu tố quan trọng giúp bảo vệ sức khỏe sinh sản của phụ nữ.
Trang bị đầy đủ kiến thức và thái độ chủ động trong chăm sóc sức khỏe chính là cách tốt nhất để mỗi người phụ nữ bảo vệ bản thân khỏi những biến chứng đáng tiếc của căn bệnh nguy hiểm này.
Các câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Ung thư nhau thai có di truyền không?
Hiện chưa có bằng chứng cho thấy ung thư nhau thai có tính di truyền. Tuy nhiên, phụ nữ từng mắc bệnh hoặc có tiền sử thai trứng nên được theo dõi kỹ lưỡng ở những lần mang thai sau.
2. Sau bao lâu có thể mang thai lại sau điều trị?
Thời gian khuyến nghị là sau 12 tháng kể từ khi β-hCG ổn định và không có dấu hiệu tái phát. Cần được bác sĩ đồng ý và theo dõi sát trong suốt thai kỳ.
3. Có nên nạo hút thai trứng tại cơ sở y tế chuyên khoa?
Chắc chắn là có. Việc thực hiện tại cơ sở có chuyên môn sẽ đảm bảo an toàn và giúp theo dõi sau nạo đúng quy trình, giảm nguy cơ biến chứng thành ung thư.
4. Bệnh có thể tái phát không?
Mặc dù hiếm gặp, nhưng ung thư nhau thai vẫn có thể tái phát, đặc biệt nếu không tuân thủ theo dõi định kỳ β-hCG hoặc mang thai lại quá sớm. Vì vậy, cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.
5. Hóa trị có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản?
Với phần lớn trường hợp, hóa trị không gây vô sinh. Tuy nhiên, tùy theo loại thuốc sử dụng và thời gian điều trị, có thể ảnh hưởng nhẹ đến chức năng buồng trứng. Bác sĩ sẽ tư vấn cụ thể cho từng trường hợp.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.