Cúm A không còn là căn bệnh xa lạ đối với người Việt Nam, đặc biệt là khi dịch bệnh liên tục quay trở lại vào các thời điểm giao mùa. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ sự nguy hiểm của các chủng virus cúm A như H1N1, H5N1 hay H7N9. Những biến chứng của bệnh có thể dẫn đến tử vong nếu chủ quan, không phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Bài viết dưới đây từ ThuVienBenh.com sẽ giúp bạn nhận diện chính xác, nắm rõ nguyên nhân, dấu hiệu cũng như cách phòng tránh hiệu quả loại virus nguy hiểm này.
Cúm A là gì?
Cúm A là một dạng cúm mùa cấp tính do virus cúm A gây ra, có khả năng lây lan rất nhanh trong cộng đồng qua đường hô hấp. Trong lịch sử y học, cúm A từng gây ra nhiều đại dịch với số ca tử vong rất lớn, điển hình như cúm Tây Ban Nha (1918) khiến hơn 50 triệu người thiệt mạng. Đặc điểm của virus cúm A là thường xuyên biến đổi gen, tạo thành các chủng mới khó kiểm soát.
Phân loại các chủng Cúm A phổ biến (H1N1, H5N1, H7N9)
- H1N1: Chủng cúm A phổ biến nhất hiện nay, từng gây đại dịch toàn cầu vào năm 2009. Lây từ người sang người rất nhanh, dễ gây sốt cao, đau nhức, viêm phổi.
- H5N1: Được mệnh danh là “cúm gia cầm”, lây từ động vật (chủ yếu là gia cầm) sang người. Tỷ lệ tử vong cao lên đến 60%, rất nguy hiểm nếu không phát hiện sớm.
- H7N9: Xuất hiện từ năm 2013, chủ yếu tại Trung Quốc. Lây từ gia cầm sang người, gây viêm phổi nặng, tỷ lệ tử vong cao. Ít gặp nhưng không thể chủ quan.
Hình ảnh cấu trúc virus cúm A – Nguồn: Sức khỏe & Đời sống
Nguyên nhân gây bệnh Cúm A
Virus cúm A có khả năng xâm nhập nhanh vào cơ thể qua đường hô hấp hoặc tiếp xúc với nguồn lây bệnh. Đây là lý do mỗi khi có dịch, số ca mắc mới gia tăng rất nhanh nếu không kiểm soát tốt các biện pháp phòng ngừa.
Đường lây truyền chủ yếu
- Lây qua đường hô hấp: Khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện, virus sẽ phát tán vào không khí, người khỏe mạnh hít phải dễ bị nhiễm.
- Lây qua tiếp xúc: Tay chạm vào bề mặt có virus, sau đó chạm lên mắt, mũi, miệng cũng là con đường lây nhiễm phổ biến.
Yếu tố nguy cơ dễ nhiễm bệnh
- Trẻ nhỏ: Hệ miễn dịch còn yếu, dễ bị lây nhiễm từ môi trường học tập, sinh hoạt.
- Người cao tuổi: Sức đề kháng suy giảm theo tuổi tác.
- Phụ nữ mang thai: Thể trạng yếu, dễ gặp biến chứng.
- Người mắc bệnh mãn tính như tiểu đường, tim mạch, hen suyễn… có nguy cơ diễn tiến bệnh nặng cao hơn người khỏe mạnh.
Triệu chứng nhận biết Cúm A
Việc nhận diện sớm triệu chứng cúm A giúp người bệnh chủ động điều trị, giảm thiểu nguy cơ biến chứng nặng. Tuy nhiên, nhiều người thường nhầm lẫn cúm A với cảm lạnh thông thường, dẫn đến chủ quan.
Các dấu hiệu điển hình
- Sốt cao đột ngột: Nhiệt độ thường từ 38,5 – 40 độ C, kéo dài 2-4 ngày đầu.
- Đau nhức toàn thân: Đau cơ, mỏi khớp, mệt mỏi kiệt sức.
- Ho khan, đau họng: Kèm theo nghẹt mũi, chảy nước mũi.
- Tiêu chảy: Một số trường hợp, đặc biệt ở trẻ em có thể xuất hiện triệu chứng rối loạn tiêu hóa nhẹ.
Hình ảnh minh họa triệu chứng cúm A – Nguồn: Báo Long An
Phân biệt Cúm A và cảm lạnh thông thường
| Đặc điểm | Cúm A | Cảm lạnh |
|---|---|---|
| Khởi phát | Đột ngột, sốt cao, mệt mỏi nhiều | Khởi phát từ từ, sốt nhẹ hoặc không sốt |
| Triệu chứng toàn thân | Đau nhức toàn thân, kiệt sức | Mệt mỏi nhẹ, ít đau nhức |
| Nguy cơ biến chứng | Cao (viêm phổi, suy hô hấp…) | Hiếm khi có biến chứng nặng |
Biến chứng nguy hiểm của Cúm A nếu không điều trị kịp thời
Dù hầu hết người khỏe mạnh có thể tự hồi phục sau 7-10 ngày nhiễm cúm A, nhưng những trường hợp chủ quan, đặc biệt là người có bệnh nền hoặc hệ miễn dịch yếu, nguy cơ biến chứng rất cao. Theo Bộ Y tế, tỷ lệ tử vong ở người mắc cúm A H5N1 từng lên tới 60% khi không được điều trị kịp thời.
Những biến chứng thường gặp
- Viêm phổi: Biến chứng phổ biến, đặc biệt do bội nhiễm vi khuẩn.
- Viêm cơ tim: Virus có thể tấn công tim gây suy tim cấp.
- Hội chứng suy hô hấp cấp (ARDS): Phổi mất chức năng trao đổi khí, dễ dẫn tới tử vong.
- Tử vong: Xảy ra nhanh chóng ở nhóm nguy cơ cao nếu không phát hiện sớm.
Nhóm đối tượng dễ gặp biến chứng nặng nề
- Người già trên 65 tuổi
- Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ
- Phụ nữ mang thai
- Người mắc bệnh mãn tính: tiểu đường, bệnh phổi, tim mạch, suy thận…
Phương pháp chẩn đoán Cúm A hiện nay
Để xác định chính xác một người có mắc Cúm A hay không, các bác sĩ sẽ dựa vào khai thác triệu chứng lâm sàng kết hợp với các xét nghiệm chuyên sâu. Việc chẩn đoán sớm giúp điều trị kịp thời, giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm.
Dựa vào lâm sàng
- Khai thác yếu tố dịch tễ: Có tiếp xúc với người bệnh, khu vực đang có dịch hay không.
- Đánh giá triệu chứng: Sốt cao, đau cơ, ho, mệt mỏi, khó thở…
Xét nghiệm chuyên sâu khẳng định (PCR, test nhanh)
- Xét nghiệm PCR: Được xem là “tiêu chuẩn vàng” trong xác định virus cúm A, có độ chính xác rất cao.
- Test nhanh kháng nguyên: Cho kết quả sau 15-30 phút, tuy nhiên độ chính xác thấp hơn PCR, phù hợp tầm soát nhanh khi dịch bùng phát.
Hướng dẫn điều trị Cúm A
Điều trị cúm A chủ yếu dựa vào việc làm giảm triệu chứng và dùng thuốc kháng virus kịp thời trong những ngày đầu khởi phát bệnh.
Nguyên tắc điều trị
- Hạn chế ra ngoài, nghỉ ngơi đầy đủ.
- Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, vitamin để tăng cường sức đề kháng.
- Hạ sốt đúng cách, không tự ý lạm dụng thuốc.
Thuốc điều trị đặc hiệu
- Oseltamivir (Tamiflu): Thuốc kháng virus phổ biến trong điều trị cúm A, có hiệu quả khi sử dụng sớm trong 48 giờ đầu mắc bệnh.
- Thuốc hạ sốt: Paracetamol để hạ sốt an toàn.
- Thuốc ho, long đờm: Sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ.
Khi nào cần nhập viện điều trị?
- Người già, trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai nhiễm cúm A.
- Bệnh nhân có biểu hiện suy hô hấp, khó thở, tím tái.
- Sốt cao không hạ sau 3-5 ngày điều trị tại nhà.
Cách phòng tránh Cúm A hiệu quả
Phòng bệnh vẫn là biện pháp tốt nhất để hạn chế nguy cơ lây nhiễm và biến chứng do cúm A gây ra. Thực hiện đồng bộ các biện pháp sau sẽ giúp bảo vệ bản thân và gia đình bạn.
Tiêm vaccine phòng Cúm A
Tiêm vaccine định kỳ hằng năm là cách chủ động bảo vệ sức khỏe, giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc nếu mắc cũng sẽ nhẹ và ít biến chứng hơn.
Biện pháp vệ sinh phòng bệnh hàng ngày
- Đeo khẩu trang nơi công cộng, khu vực đông người.
- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
- Hạn chế tiếp xúc gần người đang có triệu chứng cúm.
- Vệ sinh nhà cửa sạch sẽ, thông thoáng khí.
Dinh dưỡng, nâng cao sức đề kháng
- Bổ sung rau xanh, trái cây giàu vitamin C, kẽm, selen giúp tăng sức đề kháng tự nhiên.
- Ngủ đủ giấc, luyện tập thể dục thể thao đều đặn.
Những câu hỏi thường gặp về Cúm A (H1N1, H5N1, H7N9)
Bị Cúm A có nên tự điều trị tại nhà?
Đối với người khỏe mạnh, không thuộc nhóm nguy cơ, có thể điều trị tại nhà nếu triệu chứng nhẹ, theo dõi sát sao diễn tiến. Tuy nhiên, cần thăm khám bác sĩ nếu có dấu hiệu nặng lên.
Sau khi khỏi bệnh có bị lại không?
Có thể mắc lại nếu cơ thể tiếp xúc chủng virus khác. Virus cúm A liên tục biến đổi nên miễn dịch tự nhiên không kéo dài lâu như các bệnh khác.
Có nên tiêm vaccine Cúm A hằng năm không?
Khuyến cáo mọi người, đặc biệt là nhóm nguy cơ nên tiêm nhắc lại vaccine phòng cúm A mỗi năm do virus biến đổi liên tục, vaccine giúp cơ thể tạo kháng thể phù hợp với chủng mới nhất.
Câu chuyện có thật: Bệnh nhân từng nguy kịch vì chủ quan với Cúm A
“Chỉ sau 3 ngày sốt cao liên tục, tôi bắt đầu khó thở, suy hô hấp phải nhập viện cấp cứu. Bác sĩ nói tôi đã mắc cúm A H1N1 biến chứng viêm phổi, suýt chút nữa không qua khỏi nếu đến muộn hơn.” – Anh Trần Văn H. (Hà Nội) chia sẻ lại kinh nghiệm xương máu của mình.
Kết luận: Đừng chủ quan với Cúm A, hãy phòng bệnh từ hôm nay!
Cúm A (H1N1, H5N1, H7N9) tuy phổ biến nhưng không phải ai cũng hiểu hết mức độ nguy hiểm nếu chủ quan hoặc điều trị sai cách. Bệnh có thể phòng tránh được hiệu quả nhờ tiêm vaccine và duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh. Việc chủ động bảo vệ sức khỏe bản thân cũng chính là góp phần bảo vệ cộng đồng.
ThuVienBenh.com – Nơi bạn có thể tìm thấy tất cả thông tin y khoa cần thiết: từ triệu chứng đến điều trị, đều được cập nhật chính xác, dễ hiểu.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
Cúm A;H1N1;H5N1;H7N9