Khàn tiếng, mất giọng, đau rát họng sau khi hít phải không khí lạnh hay sau đợt cảm cúm kéo dài là tình trạng rất nhiều người từng trải qua. Đây chính là những biểu hiện điển hình của viêm thanh quản cấp tính – bệnh lý viêm đường hô hấp trên thường gặp, đặc biệt vào mùa lạnh hay trong môi trường ô nhiễm. Dù là bệnh lý lành tính, viêm thanh quản cấp tính nếu không điều trị đúng cách vẫn có thể gây ảnh hưởng lâu dài đến chức năng giọng nói, thậm chí gây khó thở ở một số trường hợp nặng.
Trong khuôn khổ bài viết này, ThuVienBenh.com sẽ giúp bạn hiểu rõ về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa bệnh viêm thanh quản cấp tính, từ đó bảo vệ sức khỏe thanh quản một cách tốt nhất.
Nguyên Nhân Gây Viêm Thanh Quản Cấp Tính
Viêm thanh quản cấp tính chủ yếu xảy ra do tình trạng viêm nhiễm, kích ứng tại niêm mạc thanh quản. Bệnh có thể khởi phát do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến nhất là:
Nhiễm trùng do virus
Khoảng 80% các trường hợp viêm thanh quản cấp là do nhiễm virus, thường gặp nhất là các loại virus gây cảm cúm, cảm lạnh, virus hợp bào hô hấp (RSV), virus á cúm, virus sởi… Những tác nhân này xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp, gây viêm từ mũi họng lan xuống thanh quản.
- Virus cúm A, B
- Virus sởi, adenovirus
- Virus á cúm
Nhiễm khuẩn đường hô hấp trên
Bên cạnh virus, vi khuẩn cũng có thể là nguyên nhân gây viêm thanh quản cấp, đặc biệt khi người bệnh có viêm họng, viêm mũi xoang kéo dài. Một số loại vi khuẩn điển hình gồm:
- Haemophilus influenzae
- Streptococcus pneumoniae
- Moraxella catarrhalis
Trẻ em có cơ địa viêm amidan, VA tái phát nhiều lần thường có nguy cơ cao bị viêm thanh quản cấp do vi khuẩn.
Yếu tố nguy cơ khác (khói thuốc, lạnh, hít hóa chất…)
Ngoài tác nhân nhiễm trùng, nhiều yếu tố môi trường và thói quen sinh hoạt cũng làm tăng nguy cơ viêm thanh quản cấp:
- Hút thuốc lá chủ động hoặc thụ động
- Tiếp xúc khói bụi, hóa chất độc hại, môi trường ô nhiễm
- Hít phải không khí lạnh đột ngột, dùng điều hòa sai cách
- Lạm dụng giọng nói: nói to, hét nhiều, hát quá sức
Đặc biệt, người làm nghề giảng dạy, ca hát, phát thanh viên thường có nguy cơ cao hơn do phải sử dụng dây thanh quá mức trong thời gian dài.
Triệu Chứng Nhận Biết Viêm Thanh Quản Cấp Tính
Triệu chứng viêm thanh quản cấp thường khởi phát đột ngột, tiến triển rầm rộ trong vài ngày đầu. Nhận biết sớm các dấu hiệu đặc trưng giúp người bệnh chủ động điều trị, hạn chế nguy cơ biến chứng.
Biểu hiện điển hình
Người bị viêm thanh quản cấp thường xuất hiện các triệu chứng đặc trưng sau:
- Khàn tiếng, mất tiếng: Đây là dấu hiệu điển hình nhất. Âm thanh phát ra yếu, khô, đôi khi người bệnh chỉ còn có thể nói thầm.
- Đau họng, rát họng, khó nuốt: Cảm giác khó chịu rõ hơn khi nuốt nước bọt hay nói chuyện lâu.
- Ho khan, ngứa rát họng: Ho từng cơn, có thể ho dai dẳng, ngứa cổ họng kéo dài nhiều ngày.
- Sốt nhẹ hoặc sốt cao: Nếu nguyên nhân do nhiễm khuẩn.
Các dấu hiệu cảnh báo nặng hơn cần đi khám
Trong một số trường hợp nặng, đặc biệt ở trẻ nhỏ hoặc người có bệnh nền hô hấp, viêm thanh quản cấp có thể gây phù nề thanh quản dẫn tới khó thở, nguy hiểm tính mạng. Cần đi khám ngay nếu xuất hiện:
- Khó thở, thở rít khi hít vào
- Sốt cao liên tục, không đáp ứng hạ sốt
- Không nói được kéo dài trên 7 ngày
- Đau họng tăng dần kèm nuốt đau, chảy nước bọt nhiều
“Tôi từng bị khản đặc tiếng suốt 2 tuần không khỏi, chỉ nghĩ do nói nhiều. Khi đi khám, bác sĩ chẩn đoán tôi bị viêm thanh quản cấp tính do nhiễm lạnh, rất may điều trị sớm nên khỏi hẳn sau đó 10 ngày.”
Viêm Thanh Quản Cấp Ở Trẻ Em Có Gì Đặc Biệt?
Trẻ nhỏ, đặc biệt trong độ tuổi từ 6 tháng đến 3 tuổi, dễ mắc viêm thanh quản cấp do đường thở hẹp, cấu trúc niêm mạc dễ phù nề. Các triệu chứng ở trẻ thường dễ nhầm lẫn với viêm họng hay viêm tiểu phế quản, do đó phụ huynh cần lưu ý những biểu hiện dưới đây.
Triệu chứng khác biệt so với người lớn
- Ho ông ổng như tiếng chó sủa
- Khàn tiếng hoặc mất tiếng đột ngột
- Khó thở về đêm, thở rít, cánh mũi phập phồng
- Quấy khóc nhiều, bỏ bú, bú yếu
Đặc biệt, trẻ có thể khó thở nặng về đêm do tình trạng phù nề thanh môn, dẫn tới suy hô hấp cấp nếu không cấp cứu kịp thời.
Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời
Nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách, trẻ bị viêm thanh quản cấp có thể đối mặt với các biến chứng:
- Phù nề thanh môn gây suy hô hấp
- Hẹp thanh quản hậu viêm
- Viêm phổi, viêm tiểu phế quản do nhiễm trùng lan rộng
Đối với trẻ em, tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc xịt họng, kháng sinh hay corticoid khi chưa có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng.
Chẩn Đoán Viêm Thanh Quản Cấp Tính
Chẩn đoán viêm thanh quản cấp tính thường dựa vào thăm khám lâm sàng kết hợp khai thác kỹ tiền sử bệnh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định thêm các phương pháp cận lâm sàng để đánh giá mức độ tổn thương.
Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ kiểm tra các dấu hiệu bên ngoài như khàn tiếng, mất tiếng, ho khan, đau họng. Kết hợp hỏi bệnh sử: tiền sử cảm cúm, tiếp xúc khói bụi, nói nhiều… giúp hướng đến chẩn đoán ban đầu.
Nội soi thanh quản
Nội soi là phương pháp quan trọng giúp quan sát trực tiếp vùng thanh quản. Khi nội soi, hình ảnh đặc trưng của viêm thanh quản cấp bao gồm:
- Dây thanh sưng đỏ, phù nề
- Niêm mạc thanh quản xung huyết
- Dịch tiết nhầy bám quanh dây thanh
Xét nghiệm nếu cần thiết
Trong những trường hợp nghi ngờ nhiễm khuẩn hoặc cần phân biệt với các bệnh lý nguy hiểm khác, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện:
- Xét nghiệm máu (CRP, bạch cầu)
- Cấy dịch họng
- Chụp X-quang cổ nếu nghi có phù nề gây hẹp đường thở
Điều Trị Viêm Thanh Quản Cấp Tính
Điều trị viêm thanh quản cấp tính chủ yếu nhằm mục đích giảm triệu chứng, phòng ngừa biến chứng và giúp dây thanh phục hồi nhanh. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc kháng sinh nếu chưa có chỉ định.
Nguyên tắc điều trị
- Giảm sử dụng giọng nói, nghỉ ngơi thanh quản tối đa
- Uống nhiều nước ấm, giữ ẩm vùng cổ họng
- Tránh tiếp xúc khói thuốc, bụi bẩn, hóa chất
Điều trị nội khoa
Tuỳ mức độ bệnh, bác sĩ có thể chỉ định các thuốc hỗ trợ điều trị:
- Thuốc giảm ho, làm dịu họng: siro thảo dược, thuốc ngậm
- Kháng viêm, giảm phù nề: corticosteroid đường uống/ngậm theo chỉ định
- Thuốc hạ sốt, giảm đau: paracetamol
Nếu nguyên nhân do vi khuẩn (xác định qua cấy dịch, xét nghiệm), kháng sinh phù hợp sẽ được sử dụng.
Khi nào cần nhập viện điều trị?
Các trường hợp sau cần nhập viện theo dõi và điều trị chuyên sâu:
- Khó thở, thở rít, tím tái
- Trẻ nhỏ có biểu hiện co lõm lồng ngực, thở nhanh, bú yếu
- Không đáp ứng với điều trị ngoại trú sau 5-7 ngày
Biến Chứng Của Viêm Thanh Quản Cấp Tính Nếu Không Điều Trị Đúng Cách
Viêm thanh quản mạn tính
Viêm cấp không điều trị dứt điểm có thể chuyển sang mạn tính, gây khàn tiếng kéo dài, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống và công việc, đặc biệt với người làm nghề nói nhiều.
Hẹp thanh quản gây khó thở
Trường hợp viêm phù nề nặng gây hẹp lòng thanh quản, người bệnh có thể xuất hiện khó thở nghiêm trọng, nguy hiểm tính mạng nếu không xử trí kịp thời.
Nhiễm trùng lan rộng
Viêm thanh quản cấp không kiểm soát tốt có thể lan xuống khí – phế quản, phổi, gây viêm phổi, viêm phế quản nặng hơn.
Cách Phòng Ngừa Viêm Thanh Quản Cấp Tính
Vệ sinh mũi họng đúng cách
- Súc họng bằng nước muối sinh lý 0,9% hàng ngày
- Rửa mũi khi có nhiều dịch nhầy, sau khi tiếp xúc bụi bẩn
Giữ ấm cơ thể khi trời lạnh
- Đeo khẩu trang khi ra ngoài
- Quàng khăn giữ ấm cổ, hạn chế hít không khí lạnh đột ngột
Hạn chế hút thuốc, tránh khói bụi, hóa chất
- Không hút thuốc lá, tránh nơi có người hút thuốc
- Tránh tiếp xúc với môi trường nhiều khói bụi, khí độc hại
Tiêm vaccine phòng cúm, COVID-19
Tiêm chủng đầy đủ giúp giảm nguy cơ nhiễm virus hô hấp – nguyên nhân chính gây viêm thanh quản cấp.
Kết Luận
Viêm thanh quản cấp tính là bệnh lý hô hấp thường gặp, chủ yếu do nhiễm virus, môi trường ô nhiễm, lạm dụng giọng nói hoặc thay đổi thời tiết đột ngột. Bệnh đa phần lành tính, có thể khỏi hoàn toàn sau 7-10 ngày nếu điều trị đúng cách. Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý các dấu hiệu bất thường như khó thở, sốt cao kéo dài để đi khám sớm, tránh biến chứng nguy hiểm.
Chủ động bảo vệ sức khỏe đường hô hấp, giữ ấm cơ thể, vệ sinh mũi họng đúng cách là những biện pháp thiết thực giúp hạn chế nguy cơ mắc viêm thanh quản cấp tính.
Câu Hỏi Thường Gặp (FAQ)
1. Viêm thanh quản cấp tính có nguy hiểm không?
Phần lớn các trường hợp viêm thanh quản cấp là lành tính, tuy nhiên nếu chủ quan không điều trị sớm có thể dẫn đến biến chứng như phù nề thanh quản gây khó thở, viêm phổi hoặc chuyển thành mạn tính.
2. Có cần dùng kháng sinh khi bị viêm thanh quản cấp?
Không phải tất cả trường hợp đều cần kháng sinh. Kháng sinh chỉ được dùng khi có bằng chứng nhiễm khuẩn. Đa phần viêm thanh quản do virus chỉ cần điều trị triệu chứng và nghỉ ngơi.
3. Bị khàn tiếng kéo dài có phải viêm thanh quản cấp không?
Khàn tiếng kéo dài có thể do nhiều nguyên nhân: viêm thanh quản cấp chưa khỏi, viêm mạn tính, polyp thanh quản, thậm chí u dây thanh. Cần nội soi để xác định chính xác nguyên nhân.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
Viêm thanh quản cấp