Viêm xoang cấp là một trong những bệnh lý tai mũi họng phổ biến, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống người bệnh. Với các triệu chứng dễ nhầm lẫn như nghẹt mũi, đau đầu, chảy dịch mũi, viêm xoang cấp có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị đúng cách. Trong bài viết này, ThuVienBenh.com sẽ cùng bạn tìm hiểu sâu về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và cách điều trị viêm xoang cấp một cách hiệu quả và khoa học nhất.
1. Viêm xoang cấp là gì?
Viêm xoang cấp là tình trạng viêm niêm mạc lót trong các xoang cạnh mũi, thường kéo dài dưới 4 tuần. Đây là một dạng nhiễm trùng đường hô hấp trên, có thể do virus, vi khuẩn hoặc dị ứng gây nên. Viêm xoang cấp thường xảy ra đột ngột và nếu không điều trị sớm, có thể tiến triển thành viêm xoang mạn tính.
Khác với viêm xoang mạn tính – kéo dài trên 12 tuần và thường tái phát, viêm xoang cấp có thể điều trị dứt điểm nếu được chẩn đoán và xử lý kịp thời.
2. Nguyên nhân gây viêm xoang cấp
Có nhiều nguyên nhân gây viêm xoang cấp, trong đó phổ biến nhất là:
- Nhiễm virus: Chiếm khoảng 90% các trường hợp. Virus cảm cúm, cảm lạnh có thể làm tổn thương lớp niêm mạc xoang, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
- Nhiễm vi khuẩn: Thường xảy ra sau đợt nhiễm virus, khi dịch nhầy bị ứ đọng trong xoang. Các vi khuẩn thường gặp là Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis.
- Dị ứng: Phấn hoa, bụi mịn, lông thú cưng có thể kích thích phản ứng dị ứng, gây sưng niêm mạc xoang và tắc nghẽn lỗ thông xoang.
- Cấu trúc bất thường: Lệch vách ngăn mũi, polyp mũi hoặc u xơ có thể làm tắc dòng lưu thông dịch nhầy, tăng nguy cơ nhiễm trùng xoang.
- Yếu tố môi trường: Không khí ô nhiễm, hút thuốc lá, thay đổi thời tiết đột ngột cũng là nguyên nhân thúc đẩy viêm xoang cấp.
Thống kê: Theo Viện Tai Mũi Họng Trung Ương, có tới 60-70% bệnh nhân viêm xoang cấp có tiền sử cảm lạnh hoặc dị ứng hô hấp.
3. Triệu chứng thường gặp
Các dấu hiệu của viêm xoang cấp khá điển hình, nhưng dễ bị nhầm lẫn với cảm cúm hoặc viêm mũi dị ứng. Dưới đây là các triệu chứng chính:
- Đau hoặc cảm giác nặng vùng mặt: Đặc biệt ở vùng trán, quanh mắt hoặc hai bên má. Cơn đau tăng khi cúi đầu hoặc vận động mạnh.
- Chảy dịch mũi: Dịch nhầy có màu vàng hoặc xanh, thường đặc và có mùi hôi khó chịu.
- Nghẹt mũi: Một hoặc cả hai bên, khiến người bệnh khó thở bằng mũi.
- Sốt nhẹ đến sốt cao: Thường xuất hiện trong các trường hợp nhiễm khuẩn.
- Ho kéo dài: Thường xảy ra vào ban đêm do dịch chảy xuống họng.
- Mệt mỏi, giảm ngửi: Một số người bệnh bị mất khứu giác tạm thời.
Triệu chứng viêm xoang cấp ở trẻ em
Ở trẻ nhỏ, biểu hiện có thể không rõ ràng như người lớn. Một số dấu hiệu gợi ý bao gồm:
- Sốt liên tục trong hơn 3 ngày
- Ho dai dẳng, nhất là về đêm
- Chảy nước mũi kéo dài kèm theo hôi miệng
- Biếng ăn, mệt mỏi, hay quấy khóc
4. Các phương pháp chẩn đoán
Việc chẩn đoán viêm xoang cấp cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng. Dưới đây là các bước thường được áp dụng:
4.1 Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, thời gian khởi phát và mức độ nghiêm trọng. Đồng thời, kiểm tra mũi bằng đèn soi để quan sát tình trạng niêm mạc.
4.2 Nội soi mũi xoang
Kỹ thuật này giúp phát hiện sưng viêm, dịch mủ hoặc bất thường trong cấu trúc mũi như polyp, lệch vách ngăn. Đây là phương pháp chẩn đoán chính xác và ít xâm lấn.
4.3 Chụp CT scan xoang
Chỉ định khi triệu chứng kéo dài hoặc nghi ngờ có biến chứng. CT scan cho phép đánh giá toàn diện các xoang, giúp bác sĩ lên kế hoạch điều trị phù hợp.
Theo BS.CKI Trần Văn Minh (Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung Ương): “Nội soi xoang và CT scan là hai công cụ không thể thiếu trong chẩn đoán chính xác viêm xoang cấp và phát hiện sớm biến chứng nguy hiểm.”
5. Cách điều trị viêm xoang cấp
5.1 Điều trị nội khoa
Hầu hết các trường hợp viêm xoang cấp đều được điều trị bằng thuốc kết hợp chăm sóc tại nhà. Một số loại thuốc thường được sử dụng:
- Thuốc giảm đau, hạ sốt: Paracetamol hoặc ibuprofen giúp giảm nhanh triệu chứng đau đầu, sốt.
- Thuốc kháng sinh: Được kê đơn nếu nguyên nhân là do vi khuẩn. Thời gian dùng từ 7–14 ngày tùy mức độ nặng.
- Thuốc xịt mũi chứa corticoid: Như fluticasone hoặc mometasone giúp giảm viêm tại chỗ, thông thoáng mũi xoang.
- Thuốc chống dị ứng: Loratadin hoặc cetirizin dùng nếu bệnh liên quan đến dị ứng.
5.2 Điều trị hỗ trợ tại nhà
- Rửa mũi bằng nước muối sinh lý: Làm sạch dịch mủ và bụi bẩn trong khoang mũi.
- Xông mũi xoang: Dùng nước nóng có thêm tinh dầu khuynh diệp, bạc hà để thông thoáng mũi.
- Uống nhiều nước, nghỉ ngơi đầy đủ: Giúp tăng cường miễn dịch và làm loãng dịch nhầy.
5.3 Khi nào cần can thiệp ngoại khoa?
Phẫu thuật được chỉ định nếu:
- Viêm xoang tái phát nhiều lần dù đã điều trị nội khoa
- Có polyp, lệch vách ngăn gây tắc xoang
- Xuất hiện biến chứng như áp xe, viêm ổ mắt, viêm màng não
Phẫu thuật nội soi chức năng mũi xoang (FESS) là kỹ thuật phổ biến, ít xâm lấn và giúp phục hồi nhanh.
6. Biến chứng có thể gặp nếu không điều trị kịp thời
Nếu không được điều trị đúng và kịp thời, viêm xoang cấp có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là ở trẻ em, người già hoặc người có hệ miễn dịch yếu. Dưới đây là một số biến chứng thường gặp:
- Viêm xoang mạn tính: Viêm kéo dài trên 12 tuần, thường tái phát và khó điều trị dứt điểm.
- Viêm tai giữa: Do dịch mũi lan qua vòi nhĩ lên tai, gây đau tai, nghe kém.
- Áp xe ổ mắt: Gây sưng mí mắt, đau nhức vùng mắt, thậm chí ảnh hưởng thị lực.
- Viêm màng não: Là biến chứng hiếm nhưng cực kỳ nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng nếu không phát hiện sớm.
Các biến chứng này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chẩn đoán và điều trị sớm viêm xoang cấp, đặc biệt trong những trường hợp triệu chứng kéo dài trên 10 ngày hoặc có dấu hiệu nặng như sốt cao, sưng quanh mắt, đau đầu dữ dội.
7. Phòng ngừa viêm xoang cấp như thế nào?
Phòng bệnh luôn là biện pháp tối ưu, đặc biệt đối với các bệnh nhiễm trùng hô hấp như viêm xoang. Một số biện pháp hiệu quả giúp ngăn ngừa viêm xoang cấp bao gồm:
- Giữ vệ sinh mũi họng: Rửa tay thường xuyên, sử dụng khẩu trang khi ra ngoài, tránh tiếp xúc với người mắc cảm cúm.
- Rửa mũi bằng nước muối sinh lý: Giúp loại bỏ vi khuẩn, bụi bẩn và giảm nguy cơ nhiễm trùng xoang.
- Tránh các tác nhân gây dị ứng: Hạn chế tiếp xúc với phấn hoa, khói thuốc, lông động vật hoặc hóa chất mạnh.
- Tăng cường miễn dịch: Ăn uống lành mạnh, bổ sung vitamin C, ngủ đủ giấc và duy trì thói quen tập thể dục đều đặn.
8. Viêm xoang cấp ở trẻ em: Điều cần lưu ý
Trẻ em là nhóm dễ mắc viêm xoang cấp do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện và cấu trúc xoang chưa phát triển đầy đủ. Tuy nhiên, triệu chứng ở trẻ nhỏ có thể không rõ ràng như ở người lớn.
Những điều phụ huynh cần chú ý:
- Triệu chứng giống cảm cúm nhưng kéo dài quá 10 ngày
- Trẻ bị sốt cao không rõ nguyên nhân, ho dai dẳng
- Chảy nước mũi đặc, mùi hôi, kèm theo hôi miệng
- Hay quấy khóc, biếng ăn, ngủ không ngon
Khi phát hiện những dấu hiệu trên, cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ tai mũi họng để được thăm khám và điều trị phù hợp. Tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh cho trẻ nhỏ.
9. Viêm xoang cấp kéo dài bao lâu? Bao giờ nên đi khám?
Thông thường, viêm xoang cấp kéo dài từ 7 đến 10 ngày. Nếu bệnh kéo dài trên 10 ngày, có xu hướng nặng hơn hoặc xuất hiện các triệu chứng bất thường (sốt cao, đau nhiều, sưng quanh mắt), người bệnh nên đi khám ngay để được can thiệp sớm.
Việc chủ quan và trì hoãn điều trị không chỉ kéo dài thời gian hồi phục mà còn làm tăng nguy cơ tiến triển thành viêm xoang mạn tính hoặc gặp các biến chứng nghiêm trọng.
10. Câu chuyện thực tế: Một bệnh nhân 35 tuổi khỏi bệnh nhờ phát hiện sớm
“Tôi từng nghĩ đó chỉ là cảm cúm thông thường. Nhưng sau 3 ngày liên tục đau đầu vùng trán, không ngửi được mùi và sốt nhẹ, tôi quyết định đi khám. Bác sĩ chẩn đoán viêm xoang cấp và kê thuốc điều trị. Chỉ sau 5 ngày uống thuốc và rửa mũi đều đặn, tôi đã khỏe lại. Nhờ phát hiện sớm nên không bị biến chứng nào.”
– Anh Minh, 35 tuổi, TP.HCM
11. Kết luận
Viêm xoang cấp là bệnh lý thường gặp nhưng không thể xem nhẹ. Việc nhận diện sớm triệu chứng, điều trị đúng cách và tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ có thể giúp người bệnh hồi phục nhanh chóng, đồng thời phòng tránh được nhiều biến chứng nguy hiểm.
Để bảo vệ sức khỏe tai mũi họng, bạn nên chủ động phòng ngừa bằng cách giữ vệ sinh mũi họng, tăng sức đề kháng và tránh tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng.
ThuVienBenh.com – Nơi bạn có thể tìm thấy mọi thông tin y khoa cần thiết: từ triệu chứng đến điều trị, tất cả đều được cập nhật chính xác và dễ hiểu.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Viêm xoang cấp có tự khỏi không?
Trong một số trường hợp nhẹ do virus, bệnh có thể tự khỏi sau vài ngày. Tuy nhiên, nếu kéo dài trên 7–10 ngày hoặc có dấu hiệu nhiễm khuẩn, người bệnh nên đi khám để được điều trị đúng cách.
2. Viêm xoang cấp có lây không?
Nguyên nhân chủ yếu là do virus hoặc vi khuẩn nên hoàn toàn có thể lây qua đường hô hấp, đặc biệt khi tiếp xúc gần với người bệnh.
3. Dùng nước muối sinh lý rửa mũi mỗi ngày có tốt không?
Có. Đây là biện pháp an toàn và hiệu quả giúp làm sạch mũi, giảm nguy cơ nhiễm trùng, nhưng nên dùng đúng cách để tránh tổn thương niêm mạc mũi.
4. Trẻ em bị viêm xoang cấp có cần dùng kháng sinh không?
Không phải mọi trường hợp đều cần dùng kháng sinh. Việc điều trị cho trẻ cần có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ, tránh lạm dụng thuốc.
5. Phẫu thuật viêm xoang có đau không?
Phẫu thuật nội soi xoang là phương pháp ít xâm lấn, được thực hiện dưới gây mê nên không gây đau trong quá trình mổ. Thời gian phục hồi thường nhanh.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
Viêm xoang cấp