Trong hành trình tìm kiếm cơ hội làm cha mẹ, không ít cặp vợ chồng gặp phải rào cản về khả năng sinh sản. Trong bối cảnh tỷ lệ vô sinh hiếm muộn ngày càng gia tăng, bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) trở thành một trong những phương pháp hỗ trợ sinh sản đầu tay, đơn giản nhưng mang lại nhiều hy vọng. Với chi phí hợp lý và quy trình không quá phức tạp, IUI ngày càng được áp dụng phổ biến tại Việt Nam và trên thế giới. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện, sâu sắc và chuyên môn về phương pháp này.
IUI là gì? Tìm hiểu về phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung
Định nghĩa IUI
IUI (Intrauterine Insemination) là kỹ thuật hỗ trợ sinh sản trong đó tinh trùng đã qua chọn lọc và xử lý được đưa trực tiếp vào buồng tử cung của người phụ nữ vào thời điểm rụng trứng. Điều này giúp rút ngắn khoảng cách di chuyển của tinh trùng và tăng khả năng thụ tinh tự nhiên với trứng.
Cơ chế hoạt động
Thông qua việc lọc rửa, tinh trùng yếu, chết hoặc dị dạng sẽ bị loại bỏ. Phần tinh trùng khoẻ mạnh được bơm vào buồng tử cung – nơi gần ống dẫn trứng nhất – để tối ưu cơ hội tinh trùng gặp trứng. So với giao hợp tự nhiên, phương pháp này giúp vượt qua các rào cản như dịch nhầy cổ tử cung bất thường hay tinh trùng ít.
Những trường hợp nên và không nên thực hiện IUI
Đối tượng phù hợp với IUI
IUI được chỉ định trong các trường hợp sau:
- Vô sinh không rõ nguyên nhân sau khi đã kiểm tra tổng quát.
- Nam giới có tinh trùng yếu, ít, di động kém hoặc có kháng thể kháng tinh trùng.
- Rối loạn rụng trứng ở nữ giới, bao gồm hội chứng buồng trứng đa nang.
- Cổ tử cung bất thường hoặc có sẹo sau thủ thuật.
- Phụ nữ đơn thân hoặc cặp đôi đồng tính nữ sử dụng tinh trùng hiến tặng.
Chống chỉ định của IUI
- Tắc cả hai vòi trứng hoặc tổn thương nặng ở vòi trứng.
- Viêm nhiễm vùng chậu chưa điều trị triệt để.
- Nội mạc tử cung quá mỏng, không phù hợp cho làm tổ.
- Tuổi người vợ trên 40 kèm theo dự trữ buồng trứng thấp.
Quy trình thực hiện bơm tinh trùng IUI
Bước 1: Khám và đánh giá khả năng sinh sản
Bác sĩ sẽ chỉ định làm xét nghiệm hormone, siêu âm đầu dò, xét nghiệm tinh dịch đồ và chụp tử cung vòi trứng (HSG) để xác định nguyên nhân vô sinh và khả năng tiến hành IUI.
Bước 2: Kích thích buồng trứng
Đa số trường hợp sẽ được dùng thuốc kích thích buồng trứng như Clomiphene citrate hoặc FSH để tạo ra 1-3 nang noãn phát triển. Quá trình được theo dõi sát sao bằng siêu âm và xét nghiệm hormone estradiol.
Bước 3: Gây rụng trứng
Khi nang noãn đạt kích thước tối ưu (≥18mm), bệnh nhân được tiêm hCG để kích thích rụng trứng. IUI sẽ được tiến hành sau 36 tiếng kể từ thời điểm tiêm thuốc.
Bước 4: Lọc rửa tinh trùng
Tinh dịch được thu thập và xử lý trong phòng lab bằng phương pháp Swim-up hoặc Gradient. Quá trình lọc nhằm chọn ra tinh trùng di động tốt, khỏe mạnh, loại bỏ tinh trùng dị dạng và tế bào chết.
Bước 5: Bơm tinh trùng vào buồng tử cung
Tinh trùng đã lọc rửa được đưa vào buồng tử cung qua một ống catheter mảnh, mềm, trong tư thế nằm sản khoa. Thủ thuật diễn ra nhẹ nhàng trong 5 – 10 phút và không cần gây mê.
Bước 6: Hỗ trợ sau bơm và theo dõi kết quả
Sau bơm, bệnh nhân có thể nghỉ ngơi tại chỗ từ 15 – 30 phút. Một số trường hợp được kê thuốc hỗ trợ nội tiết (progesterone) để giúp nội mạc tử cung thuận lợi cho sự làm tổ. Sau 14 ngày, xét nghiệm beta-hCG được thực hiện để kiểm tra có thai.
Ưu điểm và hạn chế của phương pháp IUI
Ưu điểm
- Chi phí thấp hơn nhiều so với IVF (5 – 10 triệu đồng/lần).
- Ít xâm lấn, không cần gây mê, không cần chọc hút trứng.
- Thời gian thực hiện ngắn, quy trình đơn giản.
- Hiệu quả cao với nhóm bệnh nhân phù hợp (10% – 20% mỗi chu kỳ).
Hạn chế
- Không phù hợp với các nguyên nhân vô sinh nặng như tắc vòi trứng hai bên, tinh trùng quá yếu.
- Nguy cơ mang đa thai nếu buồng trứng phản ứng quá mức với thuốc kích trứng.
- Cần theo dõi sát để tránh hội chứng quá kích buồng trứng (OHSS).
Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ thành công của IUI
Tuổi của người phụ nữ
Tuổi là yếu tố then chốt ảnh hưởng đến kết quả IUI. Theo thống kê, tỷ lệ thành công cao nhất ở phụ nữ dưới 35 tuổi (khoảng 15-20%), giảm còn 10% ở nhóm 35-39 tuổi và dưới 5% sau 40 tuổi. Nguyên nhân là chất lượng và số lượng trứng suy giảm theo thời gian.
Chất lượng tinh trùng
Các chỉ số tinh dịch đồ như tổng số tinh trùng di động sau lọc (TMSC), hình dạng bình thường và độ di động đều tác động rõ rệt đến khả năng thụ thai. Tỷ lệ thành công thường cao hơn nếu TMSC ≥10 triệu sau lọc.
Số lần thực hiện IUI
Thông thường, nên thử từ 2 đến 3 chu kỳ IUI liên tiếp. Nếu sau 3 lần không có kết quả, nên chuyển sang phương pháp can thiệp sâu hơn như IVF. Các nghiên cứu cho thấy 90% ca thành công IUI xảy ra trong 3 chu kỳ đầu tiên.
Tình trạng nội mạc tử cung
Nội mạc tử cung lý tưởng cho việc làm tổ của phôi cần dày ≥7mm, có cấu trúc ba lớp. Nội mạc quá mỏng hoặc không đáp ứng thuốc nội tiết sẽ làm giảm tỷ lệ thành công của IUI.
Chế độ sinh hoạt và tâm lý
Stress, thiếu ngủ, hút thuốc lá, rượu bia đều ảnh hưởng tiêu cực đến cả trứng và tinh trùng. Một lối sống lành mạnh, tâm lý tích cực giúp cải thiện đáng kể khả năng thụ thai.
IUI có an toàn không? Có đau không?
IUI là một thủ thuật an toàn, ít biến chứng và hầu như không gây đau đớn. Một số phụ nữ có thể cảm thấy hơi tức nhẹ bụng dưới hoặc ra máu âm đạo lượng rất ít sau bơm tinh trùng, thường hết nhanh sau vài giờ. Hiếm gặp hơn là phản ứng dị ứng với thuốc kích trứng, nhiễm trùng nhẹ hoặc hội chứng quá kích buồng trứng.
Khi nào nên chọn IUI, khi nào nên chuyển sang IVF?
Không phải tất cả trường hợp vô sinh đều nên bắt đầu với IUI. Dưới đây là bảng so sánh giúp bạn và bác sĩ đưa ra quyết định phù hợp:
| Tiêu chí | Nên IUI | Nên IVF |
|---|---|---|
| Tuổi người vợ | Dưới 35 tuổi | Trên 37 tuổi |
| Chất lượng tinh trùng | Giảm nhẹ đến trung bình | Giảm nặng |
| Tình trạng vòi trứng | Thông thoáng | Tắc cả hai vòi trứng |
| Thời gian vô sinh | Dưới 2 năm | Trên 3 năm |
| Số lần thất bại IUI | Chưa thực hiện hoặc dưới 3 lần | Thất bại sau 3 chu kỳ IUI |
Chuyên gia nói gì về IUI?
“IUI là bước đầu lý tưởng cho những cặp đôi vô sinh nhẹ và mong muốn mang thai sớm với chi phí hợp lý. Tuy nhiên, cần đánh giá đúng chỉ định để tránh mất thời gian, chi phí không cần thiết.” – TS.BS Nguyễn Thị Ngọc Phượng, nguyên Giám đốc Bệnh viện Từ Dũ.
“Tỷ lệ thành công của IUI phụ thuộc rất nhiều vào sự phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân và bác sĩ, từ tuân thủ điều trị cho đến điều chỉnh lối sống.” – PGS.TS.BS Lê Hoàng, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
IUI có cần nằm nghỉ sau bơm không?
Có, bạn nên nằm yên tại chỗ khoảng 15–30 phút sau khi bơm tinh trùng để tăng khả năng thụ thai.
IUI có thể làm bao nhiêu lần?
Thông thường nên thực hiện tối đa 3–4 lần. Nếu không thành công, nên cân nhắc chuyển sang IVF để tiết kiệm thời gian và tăng tỷ lệ thành công.
IUI có thể chọn giới tính không?
Không. IUI là phương pháp hỗ trợ thụ thai tự nhiên nên không thể can thiệp chọn giới tính.
Bơm tinh trùng có đau không?
Không. Quy trình diễn ra nhanh chóng, không gây đau và không cần gây mê. Chỉ một số ít trường hợp cảm thấy hơi tức nhẹ bụng dưới.
Kết luận
Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) là một lựa chọn hiệu quả, an toàn và phù hợp cho nhiều trường hợp vô sinh hiếm muộn nhẹ. Dù tỷ lệ thành công không cao bằng IVF, IUI vẫn là phương án đầu tay giúp tiết kiệm chi phí và thời gian cho nhiều cặp vợ chồng. Tuy nhiên, để đạt kết quả tốt nhất, cần được chỉ định đúng, theo dõi sát và kết hợp thay đổi lối sống tích cực.
Hành động ngay hôm nay!
Nếu bạn và người thân đang mong muốn có con nhưng chưa thành công sau thời gian dài, đừng ngần ngại liên hệ với bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn cá nhân hóa về IUI. Hành trình làm cha mẹ có thể bắt đầu từ hôm nay – với một quyết định đúng đắn và kịp thời.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.