Đau vai không chỉ là vấn đề của người cao tuổi mà còn là nỗi ám ảnh của không ít người trẻ, đặc biệt là những ai thường xuyên vận động thể thao. Một trong những nguyên nhân phổ biến nhưng ít được chú ý chính là viêm gân nhị đầu vai. Căn bệnh tưởng như đơn giản này lại có thể khiến cánh tay mất khả năng vận động, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt và công việc hàng ngày nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Vậy viêm gân nhị đầu vai là gì? Làm sao để nhận biết sớm và điều trị đúng cách? Hãy cùng ThuVienBenh.com tìm hiểu chi tiết trong bài viết chuyên sâu dưới đây.
Viêm Gân Nhị Đầu Vai Là Gì?
Cấu trúc và chức năng của gân nhị đầu
Gân nhị đầu (biceps tendon) là phần nối giữa cơ nhị đầu cánh tay và các xương của vai. Cơ nhị đầu giúp gập khuỷu tay và xoay cánh tay ra ngoài. Gân nhị đầu bao gồm hai phần: gân dài (long head) và gân ngắn (short head). Trong đó, gân dài là phần dễ bị viêm nhất do liên tục bị ma sát trong rãnh gian củ (bicipital groove) của xương cánh tay.
Khi gân nhị đầu bị viêm, lớp bao hoạt dịch quanh gân bị tổn thương, sưng tấy gây đau và hạn chế vận động của vai.
Phân loại viêm gân nhị đầu vai
- Viêm cấp tính: Xuất hiện đột ngột sau chấn thương hoặc vận động quá mức.
- Viêm mạn tính: Tiến triển âm thầm qua thời gian, thường do viêm thoái hóa hoặc chèn ép kéo dài.
- Đứt gân bán phần hoặc toàn phần: Trường hợp nặng, có thể nghe tiếng “rắc” và mất hoàn toàn khả năng vận động.
Nguyên Nhân Gây Viêm Gân Nhị Đầu Vai
Chấn thương do vận động sai tư thế
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt ở vận động viên tennis, bóng chuyền, bơi lội hoặc người thường xuyên nâng vật nặng. Cử động vai sai cách gây tổn thương vi mô liên tục đến gân, dẫn đến viêm gân nhị đầu.
Lão hóa và thoái hóa gân
Tuổi tác làm giảm tính đàn hồi của gân, làm cho gân dễ tổn thương hơn. Viêm gân mạn tính thường gặp ở người trên 40 tuổi hoặc người có bệnh lý nền như thoái hóa khớp vai, viêm khớp dạng thấp.
Nguyên nhân nghề nghiệp
Một số nghề nghiệp đòi hỏi hoạt động vai liên tục trên đầu (giáo viên, công nhân xây dựng, thợ điện) có nguy cơ cao bị viêm gân nhị đầu do quá tải kéo dài.
Triệu Chứng Nhận Biết Viêm Gân Nhị Đầu Vai
Đau vai khi vận động
Cơn đau xuất hiện ở vùng phía trước vai, tăng khi nâng tay qua đầu, cầm nắm vật nặng hoặc xoay tay ra ngoài. Trong nhiều trường hợp, cơn đau lan xuống phía trước cánh tay.
Giảm sức mạnh cơ tay
Người bệnh thường cảm thấy yếu tay khi thực hiện các động tác như xoay vặn nắm cửa, mang xách túi hoặc chống tay khi ngồi dậy. Đây là dấu hiệu cho thấy cơ nhị đầu không còn hoạt động hiệu quả.
Nghe tiếng “lách cách” khi cử động
Khi nâng tay, một số người cảm thấy tiếng “lách cách” hoặc hiện tượng kẹt khớp vai. Đây là biểu hiện của viêm bao hoạt dịch quanh gân hoặc sự cọ xát bất thường giữa gân và rãnh xương cánh tay.
Chẩn Đoán Viêm Gân Nhị Đầu Vai
Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ thực hiện các test đặc hiệu như Speed’s test, Yergason’s test để kiểm tra tình trạng đau và sức mạnh cơ bắp. Kết hợp hỏi bệnh sử và quan sát tư thế vận động của bệnh nhân.
Chẩn đoán hình ảnh
- Siêu âm: Giúp phát hiện viêm bao hoạt dịch, tràn dịch, đứt gân bán phần.
- MRI (Cộng hưởng từ): Cho hình ảnh chi tiết về cấu trúc gân, rất hiệu quả trong chẩn đoán chính xác và phân loại tổn thương.
Phân biệt với bệnh lý khác
Viêm gân nhị đầu vai cần phân biệt với các bệnh khác như:
- Rách chóp xoay
- Viêm khớp vai
- Hội chứng chèn ép dưới mỏm cùng vai
Việc phân biệt đúng là điều kiện tiên quyết để lựa chọn phương pháp điều trị hiệu quả.
Phương Pháp Điều Trị Viêm Gân Nhị Đầu Vai
Điều trị bảo tồn
Đối với phần lớn trường hợp viêm gân nhị đầu vai, điều trị bảo tồn là bước đầu tiên và thường mang lại hiệu quả cao nếu được thực hiện đúng cách. Các biện pháp bao gồm:
- Nghỉ ngơi: Tránh vận động vai quá mức trong thời gian đầu, hạn chế nâng tay qua đầu hoặc xoay vai mạnh.
- Chườm lạnh: Áp dụng trong 48–72 giờ đầu để giảm sưng viêm, sau đó có thể chuyển sang chườm ấm giúp thư giãn cơ và tăng tuần hoàn.
- Thuốc giảm đau – kháng viêm: Các thuốc nhóm NSAID như ibuprofen hoặc naproxen thường được sử dụng để giảm đau hiệu quả.
- Vật lý trị liệu: Bao gồm siêu âm trị liệu, kích điện, chiếu laser kết hợp với các bài tập kéo giãn và tăng cường cơ vùng vai.
Tiêm corticosteroid
Trong những trường hợp viêm nặng, không đáp ứng với thuốc uống và vật lý trị liệu, bác sĩ có thể chỉ định tiêm corticosteroid vào bao hoạt dịch quanh gân để giảm viêm nhanh chóng. Tuy nhiên, cần lưu ý:
- Không lạm dụng vì tiêm nhiều lần có thể gây yếu gân, thoái hóa hoặc rách gân.
- Chỉ nên thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp.
Phẫu thuật nội soi nếu cần
Khoảng 5–10% trường hợp viêm gân nhị đầu vai nặng, dai dẳng hoặc đứt gân toàn phần có thể cần can thiệp phẫu thuật. Hai phương pháp phổ biến là:
- Tenotomy: Cắt bỏ gân dài cơ nhị đầu, giảm đau nhanh chóng nhưng có thể làm mất thẩm mỹ cánh tay (“Popeye deformity”).
- Tenodesis: Gắn lại gân vào xương cánh tay để bảo tồn chức năng và hình dáng cánh tay.
Quá Trình Phục Hồi và Phòng Ngừa
Bài tập phục hồi chức năng
Sau điều trị viêm gân nhị đầu, người bệnh cần tham gia chương trình phục hồi chức năng từ 4–8 tuần, bao gồm:
- Bài tập kéo giãn nhẹ (pendulum stretch, shoulder wall slide)
- Bài tập tăng cường cơ bắp vùng vai và lưng (rowing, external rotation)
- Bài tập ổn định khớp vai và kiểm soát chuyển động
Tư thế đúng khi vận động
Để phòng ngừa tái phát, người bệnh cần điều chỉnh tư thế khi làm việc và chơi thể thao:
- Tránh nâng vật quá nặng qua đầu
- Giữ lưng và vai thẳng khi ngồi hoặc mang vác
- Tập khởi động kỹ trước khi vận động mạnh
Chế độ dinh dưỡng hỗ trợ phục hồi
Chế độ ăn giàu vitamin C, D, canxi và collagen giúp hỗ trợ phục hồi gân và cơ. Nên bổ sung:
- Cá béo (omega-3)
- Trái cây họ cam quýt
- Sữa chua, trứng, hạt chia
Câu Chuyện Thực Tế: Vận Động Viên Trẻ Từng Suýt Nghỉ Thi Đấu Vì Viêm Gân
“Tôi từng bỏ lỡ 2 giải đấu quốc gia vì không biết mình bị viêm gân nhị đầu vai. Cơn đau nhẹ ban đầu khiến tôi chủ quan, đến khi cánh tay không thể nâng lên, tôi mới đi khám. May mắn là nhờ bác sĩ chuyên khoa và chương trình vật lý trị liệu đúng cách, tôi đã trở lại sân đấu sau 5 tháng.”
— Trần Quốc Hùng, vận động viên bóng chuyền bán chuyên, TP.HCM
Bài học từ việc chẩn đoán muộn
Trường hợp của anh Hùng là minh chứng cho việc chủ quan với những cơn đau âm ỉ có thể dẫn đến hệ lụy nghiêm trọng. Điều quan trọng là nhận diện sớm và điều trị đúng hướng để không ảnh hưởng lâu dài đến sự nghiệp và chất lượng sống.
Hành trình phục hồi sau điều trị
Nhờ tuân thủ đúng phác đồ điều trị và kiên trì với vật lý trị liệu, anh Hùng đã phục hồi hoàn toàn. Đây là ví dụ điển hình cho thấy việc điều trị viêm gân nhị đầu vai không quá phức tạp nếu phát hiện sớm và kiên trì.
Kết Luận: Phát Hiện Sớm Giúp Bảo Vệ Vai Của Bạn
Viêm gân nhị đầu vai là bệnh lý cơ xương khớp thường gặp, đặc biệt ở người chơi thể thao và người lao động tay chân. Với các triệu chứng điển hình như đau vùng vai trước, yếu tay, tiếng lách cách khi cử động – người bệnh nên đi khám sớm để được chẩn đoán chính xác.
Việc điều trị đúng phác đồ kết hợp phục hồi chức năng và điều chỉnh lối sống có thể giúp phục hồi hoàn toàn và phòng ngừa tái phát. Đừng để cơn đau vai cản trở cuộc sống năng động của bạn.
FAQ: Câu Hỏi Thường Gặp Về Viêm Gân Nhị Đầu Vai
1. Viêm gân nhị đầu vai có nguy hiểm không?
Không đe dọa tính mạng nhưng nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể gây suy giảm chức năng vai, ảnh hưởng lớn đến vận động.
2. Thời gian phục hồi sau viêm gân nhị đầu vai là bao lâu?
Thường từ 4–12 tuần tùy mức độ tổn thương và mức độ tuân thủ điều trị của bệnh nhân.
3. Có thể chơi thể thao lại sau khi khỏi không?
Có, nhưng cần tập phục hồi bài bản và tránh các động tác lặp đi lặp lại trên đầu trong thời gian đầu quay lại tập luyện.
4. Làm sao để phân biệt viêm gân nhị đầu với rách chóp xoay?
Rách chóp xoay thường gây đau khi cử động vai ngang, trong khi viêm gân nhị đầu đau nhiều ở phía trước vai và khi xoay cánh tay ra ngoài. Cần chụp MRI để chẩn đoán chính xác.
Nguồn: Tài liệu từ Bệnh viện Tâm Anh, Sức khỏe & Đời sống, Viện Cơ Xương Khớp TPHCM, cập nhật bởi ThuVienBenh.com.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.