Thoái hóa đốt sống cổ là một trong những bệnh lý cơ xương khớp phổ biến nhất ở người trưởng thành, đặc biệt là dân văn phòng, người lao động trí óc và cả những người lớn tuổi. Bệnh không chỉ gây đau nhức, hạn chế vận động mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Theo thống kê của Viện Chấn thương Chỉnh hình TP.HCM, cứ 10 người từ 35 tuổi trở lên thì có đến 4 người gặp vấn đề thoái hóa ở vùng đốt sống cổ. Điều đáng nói là nhiều người thường chủ quan với những cơn đau cổ vai gáy ban đầu và chỉ đi khám khi đã xuất hiện các biến chứng thần kinh nguy hiểm.
Bài viết dưới đây của ThuVienBenh.com sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về thoái hóa đốt sống cổ: từ nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán đến các phương pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả nhất hiện nay.
Thoái hóa đốt sống cổ là gì?
Tổng quan về cấu trúc đốt sống cổ
Đốt sống cổ gồm 7 đốt đầu tiên (C1 đến C7) trong cột sống, có chức năng nâng đỡ phần đầu, giúp thực hiện các động tác như quay đầu, cúi và ngửa cổ. Giữa các đốt sống là các đĩa đệm giúp hấp thụ lực và hỗ trợ vận động linh hoạt.
Khi các đĩa đệm, khớp hoặc mô mềm quanh vùng cổ bị thoái hóa, hình thành gai xương hoặc hẹp ống sống, đó là lúc bệnh lý thoái hóa đốt sống cổ xuất hiện.
Bệnh lý thoái hóa xảy ra như thế nào?
Thoái hóa đốt sống cổ là kết quả của quá trình hao mòn tự nhiên hoặc do các tác động cơ học kéo dài như ngồi sai tư thế, mang vác nặng, hoặc lặp lại các động tác cổ liên tục.
Theo thời gian, các đĩa đệm mất nước, xẹp xuống, dẫn đến sự ma sát giữa các đốt sống, hình thành gai xương, gây chèn ép rễ thần kinh và tủy sống. Tình trạng này không chỉ gây đau mà còn ảnh hưởng đến vận động và cảm giác ở tay, vai.
Nguyên nhân gây thoái hóa đốt sống cổ
Ngồi sai tư thế lâu dài
Đây là nguyên nhân hàng đầu, đặc biệt ở dân văn phòng. Ngồi gập cổ về phía trước khi dùng máy tính hoặc điện thoại làm tăng áp lực lên các đốt sống cổ.
- Ngồi làm việc liên tục >6 giờ/ngày mà không vận động cổ
- Dùng điện thoại với tư thế cúi đầu quá mức
Chấn thương vùng cổ
Chấn thương thể thao, tai nạn giao thông hoặc va đập mạnh vùng cổ có thể làm tổn thương đĩa đệm hoặc khớp cột sống, dẫn đến thoái hóa sớm.
Tuổi tác và quá trình lão hóa tự nhiên
Tuổi càng cao, mô sụn, đĩa đệm càng dễ thoái hóa. Sau tuổi 40, quá trình này diễn ra mạnh hơn, đặc biệt ở người ít vận động.
Yếu tố di truyền và bệnh lý nền
Một số người có cấu trúc cột sống bẩm sinh yếu hoặc có tiền sử các bệnh lý như loãng xương, viêm khớp dạng thấp cũng dễ bị thoái hóa sớm.
Triệu chứng thoái hóa đốt sống cổ thường gặp
Đau cổ, đau vai gáy kéo dài
Triệu chứng phổ biến nhất. Cơn đau thường âm ỉ, tăng khi làm việc hoặc căng thẳng, giảm khi nghỉ ngơi.
Cứng cổ, khó xoay đầu
Người bệnh cảm thấy cứng vùng cổ vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu. Khi xoay đầu có thể nghe thấy tiếng “lạo xạo”.
Tê tay, yếu cơ
Thoái hóa chèn ép lên rễ thần kinh cổ gây tê lan xuống vai, tay, thậm chí yếu cơ, cầm nắm kém.
Triệu chứng lan xuống vai và cánh tay
Đặc biệt với người bị thoái hóa các đốt sống C5–C6–C7, triệu chứng có thể lan xuống bả vai, khuỷu tay, ngón tay.
Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời
Chèn ép tủy sống và rễ thần kinh
Gây mất cảm giác, yếu liệt, rối loạn vận động nếu không điều trị kịp thời.
Rối loạn vận động và cảm giác
Bệnh nhân có thể gặp các tình trạng như mất thăng bằng, tê rần kéo dài, suy giảm phản xạ.
Mất ngủ, suy giảm chất lượng sống
Đau cổ vai gáy về đêm gây khó ngủ, mất ngủ mãn tính, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần và thể chất.
Phương pháp chẩn đoán thoái hóa đốt sống cổ
Khám lâm sàng
Bác sĩ kiểm tra vận động cổ, phản xạ thần kinh, mức độ đau để đánh giá sơ bộ tình trạng bệnh.
Chụp X-quang, CT-scan, MRI
Đây là các công cụ chẩn đoán hình ảnh quan trọng để phát hiện:
- Sự thu hẹp đĩa đệm
- Gai xương, thoát vị đĩa đệm cổ
- Chèn ép tủy sống hoặc rễ thần kinh
Phân biệt với các bệnh lý khác
Bệnh cần phân biệt với các bệnh như: viêm cột sống dính khớp, viêm khớp dạng thấp, đau cơ xơ hóa vùng cổ.
Các phương pháp điều trị thoái hóa đốt sống cổ
Dùng thuốc giảm đau, chống viêm
Các thuốc thường được sử dụng bao gồm:
- Paracetamol: giảm đau nhẹ đến trung bình.
- NSAIDs (thuốc kháng viêm không steroid): như ibuprofen, diclofenac giúp giảm viêm, giảm đau.
- Thuốc giãn cơ: như Mydocalm, Myonal dùng khi có co cứng cơ vùng cổ.
Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần có chỉ định và theo dõi của bác sĩ chuyên khoa để tránh tác dụng phụ, đặc biệt là ảnh hưởng đến dạ dày và gan.
Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng
Đây là phương pháp điều trị nền tảng, giúp cải thiện tuần hoàn vùng cổ, giảm đau và tăng biên độ vận động. Một số kỹ thuật phổ biến bao gồm:
- Sóng ngắn, điện xung, siêu âm trị liệu
- Kéo giãn cột sống cổ
- Xoa bóp, bấm huyệt
Bài tập hỗ trợ cột sống cổ
Việc tập luyện thường xuyên giúp duy trì sự dẻo dai của cơ vùng cổ và giảm áp lực lên đốt sống. Một số bài tập gợi ý:
- Xoay đầu sang trái – phải, cúi – ngửa cổ nhẹ nhàng
- Bài tập nâng vai, kéo giãn cổ
- Tập yoga hoặc pilates dưới sự hướng dẫn chuyên gia
Phẫu thuật (trong trường hợp nặng)
Chỉ định phẫu thuật khi:
- Chèn ép tủy sống nghiêm trọng
- Mất vận động hoặc có nguy cơ liệt
- Điều trị nội khoa không hiệu quả sau 6 tháng
Các phương pháp phẫu thuật bao gồm: giải ép rễ thần kinh, cắt bỏ gai xương, thay đĩa đệm nhân tạo,…
Cách phòng ngừa thoái hóa đốt sống cổ hiệu quả
Tư thế ngồi và ngủ hợp lý
- Giữ tư thế thẳng lưng khi làm việc, mắt ngang tầm màn hình.
- Không gối đầu quá cao khi ngủ, nên dùng gối chuyên dụng cho cột sống cổ.
Tập luyện thể thao đều đặn
Duy trì các hoạt động thể chất nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi lội giúp tăng cường cơ cổ và cột sống.
Chế độ dinh dưỡng cho xương khớp
Bổ sung canxi, vitamin D, omega-3 từ các thực phẩm như:
- Cá biển (cá hồi, cá thu)
- Sữa, phô mai, sữa chua
- Rau xanh đậm như cải bó xôi, cải xoăn
Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Việc khám chuyên khoa định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu thoái hóa, từ đó có hướng điều trị phù hợp ngay từ đầu.
Câu chuyện thực tế: Hành trình chiến thắng thoái hóa cổ của một nhân viên văn phòng
Giai đoạn đầu – Chủ quan với những cơn đau
Chị Lan, 39 tuổi, nhân viên kế toán tại TP.HCM, từng nghĩ rằng những cơn đau vai gáy chỉ là do ngồi nhiều. Ban đầu, chị chỉ xoa dầu, dán cao và cố gắng chịu đựng.
Tìm ra nguyên nhân và quyết tâm thay đổi
Sau khi đến bệnh viện chụp MRI, chị được chẩn đoán thoái hóa đốt sống cổ C5–C6 và bắt đầu điều trị bằng vật lý trị liệu kết hợp tập yoga.
Hồi phục sau 6 tháng kiên trì điều trị
Sau 6 tháng điều trị và thay đổi thói quen sinh hoạt, chị Lan đã phục hồi gần như hoàn toàn, không còn đau cổ và có thể làm việc, tập luyện bình thường.
“Tôi từng bị đau cổ âm ỉ suốt gần một năm mà không rõ nguyên nhân. Sau khi được chẩn đoán thoái hóa đốt sống cổ, tôi đã thay đổi toàn bộ thói quen sinh hoạt, bắt đầu tập vật lý trị liệu và duy trì chế độ sinh hoạt hợp lý. Sau 6 tháng, tôi không chỉ giảm đau mà còn lấy lại phong độ công việc. Thoái hóa cổ không đáng sợ nếu bạn hiểu rõ và hành động đúng lúc.”
— Nguyễn Văn An, nhân viên văn phòng, TP.HCM
Kết luận
Thoái hóa đốt sống cổ không chỉ đơn thuần là một bệnh lý gây đau nhức mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Tuy nhiên, với sự phát triển của y học hiện đại và nhận thức đúng đắn, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát và phục hồi chức năng vùng cổ một cách hiệu quả.
Đừng xem nhẹ những cơn đau vai gáy hay tê tay tưởng chừng như thoáng qua – đó có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của thoái hóa đốt sống cổ. Hãy chủ động lắng nghe cơ thể, thay đổi thói quen xấu và khám sức khỏe định kỳ để bảo vệ cột sống cổ – trụ cột của cuộc sống hàng ngày.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Thoái hóa đốt sống cổ có chữa khỏi được không?
Thoái hóa là quá trình lão hóa tự nhiên nên không thể “chữa khỏi hoàn toàn”. Tuy nhiên, nếu phát hiện sớm và điều trị đúng cách, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát triệu chứng, phục hồi chức năng và ngăn ngừa tiến triển xấu.
Có nên tập gym khi bị thoái hóa đốt sống cổ?
Người bị thoái hóa cổ nên tránh các bài tập nặng gây áp lực lên cổ. Tuy nhiên, vẫn có thể tập gym với bài tập nhẹ nhàng, đặc biệt là các nhóm cơ lưng, bụng và cổ, dưới sự hướng dẫn của huấn luyện viên chuyên môn.
Người trẻ có thể bị thoái hóa cổ không?
Có. Ngày càng nhiều người trẻ bị thoái hóa đốt sống cổ do lối sống tĩnh tại, ngồi nhiều, ít vận động và sử dụng thiết bị điện tử quá mức.
Ăn gì tốt cho người bị thoái hóa đốt sống cổ?
Nên tăng cường các thực phẩm giàu canxi, vitamin D, collagen và omega-3 như cá hồi, sữa, đậu nành, rau xanh, quả mọng và ngũ cốc nguyên hạt.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.