Tiếng “lụp cụp” phát ra khi bạn đứng lên, ngồi xuống hay vận động khớp gối, khớp vai khiến bạn hoang mang? Đây là hiện tượng khá phổ biến, đặc biệt ở người trưởng thành hoặc lớn tuổi. Tuy nhiên, không phải tiếng kêu nào cũng là bình thường. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất hiện tượng cử động khớp có tiếng lụp cụp, từ nguyên nhân đến cách chẩn đoán và điều trị hiệu quả theo góc nhìn chuyên sâu y học.
Hiện Tượng Khớp Phát Ra Tiếng “Lụp Cụp” Khi Cử Động Là Gì?
Âm thanh phát ra từ đâu?
Tiếng kêu “lụp cụp” thường phát ra khi chúng ta uốn cong, duỗi hoặc xoay một khớp. Đây có thể là kết quả từ sự thay đổi áp suất trong dịch khớp, dẫn đến hiện tượng tạo bọt khí – khi vỡ ra, gây nên âm thanh. Một số trường hợp khác có thể do gân, dây chằng trượt qua phần xương nhô ra, phát ra tiếng động.
Khi nào là hiện tượng sinh lý bình thường?
- Tiếng khớp phát ra không kèm theo cảm giác đau, nóng, sưng.
- Xảy ra không thường xuyên, chủ yếu khi khớp bị “cứng” lâu không vận động.
- Không làm hạn chế biên độ vận động hay gây khó chịu kéo dài.
Theo các chuyên gia cơ xương khớp tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, hiện tượng khớp kêu đơn thuần nếu không có dấu hiệu viêm hay tổn thương thì không cần quá lo lắng. Tuy nhiên, nên theo dõi kỹ để phát hiện kịp thời nếu có biến chuyển bất thường.
Khi nào là biểu hiện bệnh lý tiềm ẩn?
Ngược lại, nếu tiếng kêu khớp đi kèm với các triệu chứng sau, bạn nên cẩn trọng vì đây có thể là dấu hiệu của một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng:
- Đau âm ỉ hoặc đau nhói khi vận động khớp.
- Khớp sưng, nóng đỏ hoặc có cảm giác cứng khớp vào buổi sáng.
- Tiếng kêu phát ra đều đặn mỗi khi cử động.
- Khớp có cảm giác lỏng lẻo, kém linh hoạt.
Trong nhiều trường hợp, đây có thể là biểu hiện của thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp, chấn thương hoặc lệch trục khớp do vận động sai cách lâu ngày.
Nguyên Nhân Gây Ra Tiếng Kêu “Lụp Cụp” Ở Các Khớp
Các nguyên nhân sinh lý
Trong đa số trường hợp, tiếng kêu khớp đến từ các yếu tố cơ học không gây nguy hiểm.
Tạo bọt khí trong dịch khớp
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Khi khớp vận động, áp suất trong bao hoạt dịch thay đổi đột ngột khiến khí (chủ yếu là nitrogen) thoát ra tạo thành bọt khí. Khi các bọt này vỡ, chúng phát ra âm thanh “lụp cụp” đặc trưng.
Cử động đột ngột hoặc tư thế sai
Thói quen đứng dậy hoặc xoay người quá nhanh cũng khiến dây chằng, gân ma sát với xương, gây ra tiếng động cơ học. Những người làm việc văn phòng, ngồi lâu một tư thế thường gặp hiện tượng này.
Các nguyên nhân bệnh lý
Thoái hóa khớp
Thoái hóa làm sụn khớp bị bào mòn, bề mặt trơn láng biến mất, khiến các đầu xương va chạm trực tiếp khi cử động. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tiếng “lạo xạo” hoặc “lụp cụp”, đặc biệt ở người trên 50 tuổi.
Số liệu: Theo Hội Thấp khớp học Việt Nam, có đến 30% người trên 40 tuổi bắt đầu có dấu hiệu thoái hóa khớp, trong đó 70% than phiền có tiếng kêu khi cử động khớp.
Viêm khớp dạng thấp
Viêm khớp làm khớp sưng đau, hạn chế vận động. Sự biến dạng cấu trúc khớp có thể gây tiếng kêu bất thường, nhất là khi bệnh tiến triển nặng.
Chấn thương khớp
Rách sụn, tổn thương dây chằng hoặc lệch khớp sau tai nạn đều có thể là nguyên nhân tạo ra âm thanh lạ khi vận động. Những chấn thương này nếu không được điều trị đúng cách có thể gây viêm khớp mãn tính.
Trật khớp, lệch trục khớp
Ở những người có bất thường bẩm sinh hoặc gặp tai nạn khiến trục khớp bị lệch, việc cử động sẽ dễ tạo ra âm thanh do các bề mặt không khớp nhau hoàn toàn.
Dấu Hiệu Nhận Biết Khi Nào Khớp Kêu Là Nguy Hiểm
Khớp phát tiếng kêu kèm đau
Nếu bạn cảm thấy đau khi cử động khớp cùng lúc tiếng “lụp cụp” vang lên, đó là cảnh báo hệ thống sụn khớp đang tổn thương. Đặc biệt, đau ngày càng tăng hoặc lan rộng là dấu hiệu bạn nên đến khám chuyên khoa.
Sưng nóng, hạn chế vận động
Các dấu hiệu viêm như sưng, đỏ, nóng vùng khớp kết hợp tiếng kêu là đặc trưng của các bệnh như viêm khớp dạng thấp, viêm khớp nhiễm khuẩn hoặc gút. Đây là tình trạng nguy hiểm, có thể dẫn đến biến dạng khớp nếu không được điều trị sớm.
Khớp kêu thường xuyên, lặp lại
Tiếng kêu thỉnh thoảng có thể bỏ qua, nhưng nếu hiện tượng này lặp lại nhiều lần trong ngày, đặc biệt khi bạn di chuyển, gập duỗi hoặc leo cầu thang, thì cần xem xét đến các nguyên nhân bệnh lý.
Tiếng kêu đi kèm với cảm giác lạo xạo, lục cục
Đây là dấu hiệu bề mặt khớp không còn nhẵn do tổn thương sụn. Bạn có thể cảm nhận rõ khớp như bị “kẹt” hoặc không trơn tru khi vận động, thậm chí có thể bị kẹt khớp.
Chẩn Đoán Tiếng Kêu Ở Khớp Như Thế Nào?
Khám lâm sàng
Bác sĩ sẽ kiểm tra khả năng vận động của khớp, xác định vị trí tiếng kêu, đồng thời đánh giá xem khớp có sưng, nóng, đau hay bị hạn chế vận động không. Đây là bước đầu quan trọng giúp định hướng nguyên nhân gây tiếng lụp cụp.
Chụp X-quang, MRI, CT
- X-quang: Giúp phát hiện tình trạng thoái hóa, gai xương, hẹp khe khớp.
- MRI (Cộng hưởng từ): Đánh giá tổn thương sụn, dây chằng, gân quanh khớp.
- CT Scan: Hữu ích trong đánh giá cấu trúc khớp phức tạp như vai, háng.
Xét nghiệm máu để loại trừ viêm khớp tự miễn
Trong trường hợp nghi ngờ viêm khớp dạng thấp hay các bệnh lý viêm tự miễn, bác sĩ có thể chỉ định làm các xét nghiệm máu như:
- RF (yếu tố thấp khớp)
- Anti-CCP
- CRP, ESR (chỉ số viêm)
Điều Trị Tình Trạng Cử Động Khớp Có Tiếng Lụp Cụp
Điều trị bảo tồn
Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng
Vật lý trị liệu giúp cải thiện biên độ vận động, tăng cường cơ quanh khớp, giảm ma sát giữa các bề mặt xương. Các bài tập thường bao gồm:
- Co duỗi khớp nhẹ nhàng
- Chườm nóng/lạnh vùng đau
- Kéo giãn cơ – gân
Thay đổi tư thế, hạn chế vận động mạnh
Tránh ngồi xổm, leo cầu thang quá nhiều hoặc bẻ khớp liên tục – các thói quen này có thể làm tình trạng tiếng kêu nghiêm trọng hơn.
Điều trị bằng thuốc
Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs)
Được dùng để giảm đau, chống viêm trong các trường hợp có kèm triệu chứng viêm rõ rệt. Tuy nhiên, cần dùng đúng liều và có chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ.
Glucosamine, Chondroitin hỗ trợ khớp
Các hoạt chất này giúp nuôi dưỡng sụn khớp, làm chậm quá trình thoái hóa và cải thiện độ trơn láng của bề mặt khớp.
Phẫu thuật (nếu cần thiết)
Trong những trường hợp tổn thương khớp nặng, như sụn khớp bị mòn toàn phần hoặc lệch trục khớp kéo dài, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật nội soi làm sạch khớp hoặc thay khớp nhân tạo.
Biện Pháp Phòng Ngừa Tiếng Kêu Ở Khớp
Chế độ ăn uống khoa học
Chế độ ăn giàu omega-3, vitamin D, canxi và collagen rất có lợi cho hệ xương khớp. Một số thực phẩm nên bổ sung:
- Cá hồi, cá mòi, cá thu
- Sữa và các sản phẩm từ sữa
- Xương hầm, nước hầm gà
- Rau xanh đậm như cải bó xôi, bông cải
Tập luyện đúng cách – tránh tập sai tư thế
Thường xuyên vận động nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi lội sẽ giúp khớp linh hoạt. Tuy nhiên, cần tránh tập luyện quá sức hoặc tư thế sai gây chấn thương khớp.
Kiểm soát cân nặng – tránh béo phì
Thừa cân là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây thoái hóa khớp gối, khớp háng. Giảm 1kg có thể giúp giảm áp lực lên khớp gối tới 4kg trong mỗi bước đi.
Bổ sung dưỡng chất tốt cho xương khớp
Ngoài chế độ ăn, có thể bổ sung thêm các thực phẩm chức năng chứa glucosamine, MSM, collagen type II dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Câu Chuyện Thực Tế: Khớp Gối Phát Ra Tiếng Kêu Và Hành Trình Tìm Lại Chuyển Động Êm Ái
Trường hợp của cô Hòa (53 tuổi)
Cô Hòa, một nhân viên văn phòng ở Hà Nội, chia sẻ: “Trước đây tôi nghĩ khớp kêu là bình thường. Nhưng sau một thời gian, kèm theo đau âm ỉ và cứng khớp buổi sáng, tôi đi khám thì được chẩn đoán thoái hóa khớp gối giai đoạn đầu.”
Điều trị bảo tồn thành công sau 3 tháng
Sau khi tuân thủ hướng dẫn điều trị bảo tồn bằng vật lý trị liệu, giảm cân và bổ sung dưỡng chất cho khớp, tiếng kêu giảm hẳn và khớp gối vận động linh hoạt hơn. “Tôi có thể đi bộ mỗi ngày mà không còn cảm giác khó chịu như trước,” cô Hòa chia sẻ thêm.
Khi Nào Nên Đi Khám Bác Sĩ Chuyên Khoa Xương Khớp?
Tiếng kêu không biến mất sau 2–3 tuần
Nếu tiếng kêu khớp xuất hiện thường xuyên trong hơn 2 tuần mà không thuyên giảm, bạn nên đến bệnh viện để được chẩn đoán sớm.
Có kèm theo biểu hiện đau nhức dai dẳng
Tiếng kêu kèm theo các triệu chứng như sưng, đau, đỏ hoặc hạn chế vận động là dấu hiệu cảnh báo cần can thiệp y khoa kịp thời.
Kết Luận
Tiếng “lụp cụp” khi cử động khớp không phải lúc nào cũng là dấu hiệu nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu nó đi kèm đau, hạn chế vận động hoặc xuất hiện liên tục, bạn cần cảnh giác. Phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý liên quan đến xương khớp không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn duy trì chất lượng cuộc sống lâu dài.
“Cử động khớp phát ra tiếng kêu là tín hiệu cảnh báo bạn không nên bỏ qua. Sớm nhận biết – sớm điều trị là cách duy nhất bảo vệ khớp khi còn khỏe.”
— TS.BS Nguyễn Văn Tuấn, chuyên gia cơ xương khớp, Bệnh viện Tâm Anh
FAQ – Câu Hỏi Thường Gặp
1. Cử động khớp kêu “lụp cụp” có nguy hiểm không?
Không phải lúc nào cũng nguy hiểm. Nếu không kèm đau, sưng hay hạn chế vận động thì có thể chỉ là hiện tượng sinh lý. Tuy nhiên, nếu kéo dài hoặc có thêm triệu chứng khác, nên đi khám.
2. Tại sao khớp tôi chỉ kêu vào buổi sáng?
Vào buổi sáng, dịch khớp ít, các khớp cứng do ít vận động qua đêm. Điều này dễ dẫn đến ma sát gây ra tiếng kêu. Vận động nhẹ nhàng giúp giảm hiện tượng này.
3. Có nên uống thuốc bổ khớp khi khớp kêu?
Chỉ nên dùng các loại thực phẩm chức năng hoặc thuốc bổ khớp khi có chỉ định của bác sĩ. Việc tự ý sử dụng có thể gây hại hoặc không mang lại hiệu quả.
4. Tập thể dục có làm khớp kêu nhiều hơn không?
Ngược lại, tập thể dục đúng cách giúp tăng cường sức mạnh cơ quanh khớp và giảm tiếng kêu. Tuy nhiên, cần tránh vận động mạnh hoặc sai tư thế.
5. Người trẻ có bị khớp kêu không?
Có. Người trẻ tuổi cũng có thể bị khớp kêu do chấn thương thể thao, vận động sai tư thế hoặc thiếu dưỡng chất. Không nên chủ quan với dấu hiệu này.
📝Nguồn tài liệu: Chọn lọc từ nhiều nguồn y tế uy tín
🔎Lưu ý: Bài viết chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin tổng quan. Vui lòng tham khảo ý kiến của Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên gia y tế để nhận được hướng dẫn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.